اژدهای غول‌پیکر در آسمان ایسلند

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

تاکنون اژدهایی را در آسمان دیده‌اید؟

با این که در واقعیت چیزی به نام اژدهای پرنده وجود ندارد، ولی در اوایل این ماه، چیزی با پیکره‌ی یک اژدهای سبز غول‌پیکر در آسمان ایسلند پدیدار شد، یک شفق قطبی به شکل اژدها. [گویا این اژدها آتش هم از دهانش بیرون زده!-م]

شفق قطبیِ آن شب دستاورد حفره‌ای در تاج خورشید بود که ذرات باردار را به شکل باد خورشیدی به فضای سامانه‌ی خورشیدی فرستاد، که آن هم با دنبال کردن میدان مغناطیسیِ متغیرِ میان‌سیاره‌ای، به مغناطکره‌ی زمین رسید. با برخورد بخشی از این ذرات به جو زمین [در عرض‌های بالا]، اتم‌های جو برانگیخته شده و پرتوافشان شدند: شفق فطبی.

این نمایش آسمانی به اندازه‌ای شگفت‌انگیز و خیره‌کننده بود که حتی مادرِ عکاسِ این تصویر هم برای دیدنش با شتاب از خانه بیرون آمد و چنانچه می‌بینید تصویرش در پیش‌زمینه ثبت شده.

از آغاز ماه فوریه تاکنون هیچ لکه‌ای روی خورشید پدیدار نشده ولی چند نمایش‌ شفقی زیبا در آسمان زمین اجرا شده که این تا اندازه‌ای مایه‌ی شگفتی بوده است.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Iceland - dragon - aurora - Sun - corona - solar wind - interplanetary magnetic field - Earth - magnetosphere - atom - sunspot

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

چرا ناسا خودروی کنجکاوی را برای نجات خودروی آپورچونیتی نمی‌فرستد؟

نگاره‌ی هنری از خودروی آپورچونیتی یا فرصت در سیاره‌ی بهرام. تصویر بزرگ‌تر

می‌دانید که ناسا روز چهارشنبه، ۱۳ فوریه مرگ خودروی آپورچونیتی را اعلام کرد. به احتمال بسیار یک لایه‌ی غبار که در پی توفان گرد و غبار سهمگین سال ۲۰۱۸ پنل‌های خورشیدی آن را پوشانده بود توانایی دریافت انرژی خورشیدی را از آن گرفته.

ولی مگر ناسا نمی‌تواند یک ماموریت نجات انجام دهد تا آپورچونیتی را دوباره زنده کند؟ هر چه باشد آپورچونیتی نخستین خودرو در سیاره‌ی بهرام نبوده و آخرینش هم نخواهد بود. او تنها سخت‌جان‌ترین خودرو بوده است. سفر خیره‌کننده‌ی این خودرو که بیش از ۱۴ سال به درازا کشید به کمک بادهای سیاره امکان‌پذیر شده بود که هر از گاهی می‌وزیدند و پنل‌های خورشیدی‌اش را از غبار پاک م‌کردند و به او امکان دادند تا ۴۰ کیلومتر را بپیماید.

اصلی‌ترین نامزد برای نجات آپورچونینی خودروی هسته‌ای کنجکاوی است، برادر جوان‌تر و درشت‌هیکل‌ترِ آپورچونیتی. آیا دانشمندان نمی‌توانند بخشی از وقت کاری کنجکاوی را بگیرند و آن را به سوی آپورچونیتی بفرستند تا ببینند چه بلایی سرش آمده و آیا درست می‌شود یا نه؟

چالش نخست، بدبختانه، راه دراز میان این دو است. بر پایه‌ی نقشه‌ی ناسا از سیاره‌ی بهرام، جایگاه‌های کنجکاوی و آپورچونیتی حدود ۸۴۰۰ کیلومتر از هم دورند. کنجکاوی کمی سریع‌تر از آپورچونیتی است، ولی باز هم پیمودن این راه برایش بسیار زمانبر است. به جز این که این خودروها برای ناوبری و پیمودن سطح بهرام نیاز به راهنمایی پیوسته از سوی زمین دارند، تراگسیل و دریافت پیام‌ها میان زمین و خودرو هم با تاخیر بسیار انجام می‌شود و بنابراین حتی پیمودن چند فوت هم چند روز به درازا می‌کشد.

چالش دوم اینست که کنجکاوی یک کاوشگر است، نه یک روبات تعمیرکار. برنامه‌ریزی دوباره‌ی دستگاه‌هایش برای این که بتواند گرد و خاک پنل‌های خورشیدی آپورچونیتی را پاک کند هم کاری بسیار بزرگ و دشوارست. و تازه تضمینی هم نیست که مشکل آپورچونیتی و خاموش شدن آن تنها به همین دلیل بوده باشد.

چالش پایانی "زمان" است. حتی اگر کنجکاوی بتواند یک قطار تندرو (سریع‌السیر) بگیرد تا به آپورچونیتی برسد، زمستان بهرام دارد می‌رسد و از آنجا که آپورچونیتی دیگر توان گرم نگه داشتن خود را ندارد، آسیب‌هایپیچیده‌تر خواهد شد.

بنابراین آپورچونیتی در بد دردسری افتاده. ولی کسی چه می‌داند، شاید روزی بشر در سیاره‌ی سرخ او را بیابد و کاری کند که به زندگی برگردد.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Mars rover - Opportunity - NASA - solar panel - Red Planet - planet - Curiosity rover - nuclear - Earth

منبع: Spce.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

سایه متحرک بر سطح بهرام

آیا ممکن است سایه‌تان را روی سیاره‌ی بهرام (مریخ) ببینید ولی این سایه، سایه‌ی "انسان" نباشد؟ بله می‌شود! در صورتی که شما خودروی آپورچونیتی یا فرصت باشید که تا همین چند ماه پیش سرگرم کاوش در بهرام بود.

آپورچونیتی که از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۸ به بررسی سیاره‌ی سرخ پرداخته بود، شواهدی از آب در روزگار باستانی سیاره به دست آورده و تصاویری خیره‌کننده نیز به سراسر بخش درونی سامانه‌ی خورشیدی فرستاد.

در این تصویر، آپورچونیتی پشت به خورشید ایستاده و به سایه‌ی خود که بر سطح دهانه‌ی پایداری (Endurance) افتاده نگاه می‌کند. دو چرخ در پایین، سمت چپ و راست دیده می‌شود. کف و دیواره‌های این دهانه‌ی شگفت‌انگیز هم در پس‌زمینه نمایانست.

خودروی آپورچونیتی که با انرژی خورشیدی کار می‌کرد، درژوییه‌ی ۲۰۱۸، هنگامی که یک توفان گردوغبار سرتاسری جایگاهی که در آن بود را پوشاند و جلوی نور خورشید را گرفت تماسش با زمین قطع شد و سرانجام ناسا هفته‌ی پیش به طور رسمی ماموریت بسیار پیروزمند این خودرو که در آغاز تنها برای ۹۲ روز برنامه‌ریزی شده بود را اعلام کرد.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Thor's Helmet - Norse god - interstellar bubble - Wolf-Rayet star - supernova - NGC 2359 - emission nebula - constellation Canis Major - broadband - narrowband - oxygen - atom

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

درخشش "کلاهخود ثور" در آسمان

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

این ابر کیهانی کلاهخود-مانند با زایده‌های "بال"-مانندش به نام "کلاهخود ثور" شناخته می‌شود و پهنایی در حدود ۳۰ سال نوری دارد، ابعادی که حتی برای ثور (Thor) که یکی از خدایان اسکاندیناوی‌ست هم بزرگ و قهرمانانه به نظر می‌رسد.

این کلاهخود بیشتر همانند یک حباب میان‌ستاره‌ای‌ است که از تندبادی که از ستاره‌ی درخشان نزدیک مرکز منطقه‌ی آبی‌فامش می‌وزد به وجود آمده. این باد، ابر مولکولی پیرامون ستاره را در می‌نوردد و آن را "باد" می‌کند.

ستاره‌ی مرکزی به عنوان یک ستاره‌ی ولف-رایه شناخته می‌شود، ستاره‌ی غول‌پیکر بی‌اندازه داغی که به نظر می‌رسد در گام کوتاهِ پیش-ابرنواختری به سر می‌برد و چیزی به انفجارش نمانده.

سحابی گسیلشی کلاهخود ثور به نام ان‌جی‌سی ۲۳۵۹ فهرست‌بندی شده و با فاصله‌ی حدود ۱۵۰۰۰ سال نوری از ما، در صورت فلکی سگ بزرگ دیده می‌شود.

این تصویر واضح و باکیفیت که با فیلترهای پهن‌باند و باریک‌باند گرفته شده، جزئیات چشمگیری از ساختار افروزه‌ها یا همان رشته‌های برافروخته‌ی سحابی را نشان می‌دهد.

رنگ آبی درون تصویر نشانگر تابش نیرومندیست که از اتم‌های اکسیژن موجود در گاز برافروخته می‌تابد.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Thor's Helmet - Norse god - interstellar bubble - Wolf-Rayet star - supernova - NGC 2359 - emission nebula - constellation Canis Major - broadband - narrowband - oxygen - atom

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

دنباله‌داری که از درون بازوهای یک کهکشان می‌گذرد

این یک  تصویر پویای gif است. برای کامل دنش شکیبا باید. اندازه‌ی بزرگ‌تر (۳.۸ مگ)

در روز ۱۳ فوریه، دنباله‌دار ایواموتو (سی/۲۰۱۸ وای۱) از نزدیک‌ترین نقطه‌ی مدارش به زمین در بیش از هزار سال گذشته رسید. انریکو گلزانی که از رصدخانه‌ی اخترشناسی سورمانو این گذر را زیر نظر داشت، این گلوله برفی گل‌آلود را دید که از از دید ما، درون بازوهای کهکشان مارپیچی ان‌جی‌سی ۲۹۰۳ گذشت.

او می‌گوید: «دنباله‌دار و کهکشان یک زوج زیبا، هر چند زودگذر پدید آوردند.»

کهکشان مارپیچی میله‌ای ان‌جی‌سی ۲۹۰۳ در نوامبر ۱۷۸۴ توسط ویلیام هرشل یافته شد. در آن هنگام، این دنباله‌دار هنوز شناخته نشده بود و ۲۳۵ سال زمان برد تا یافته شود: در دسامبر ۲۰۱۸ توسط اخترشناس آماتور ژاپنی، ماسایوکی ایواموتو. دیدار این دو جرم کیهانی در این هفته همزمان با دیدار ایواموتو از بخش درونی سامانه‌ی خورشیدی در صورت فلکی شیر انجام شد. [کهکشان ان‌جی‌سی ۲۹۰۳ حدود ۲۰ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد. [درباره‌اش اینجا خوانده بودید: * جواهری که شارل مسیه آن را نادیده گرفت]

دنباله‌دار ایواموتو مسافری از آن سوی کمربند کوییپر است و از قلمروی "دورترین اجرام ترانپتونی" (ETNOها)، در فاصله‌ای ۵ برابر فاصله‌ی خورشید و پلوتو آمده. پس می‌تواند از خانواده‌ی اجرام ترانپتونی شگفت‌انگیز دیگری مانند سدنا، ۲۰۱۲ وی‌پی۱۱۳ (بایدن)، و ۲۰۱۵ تی‌جی۳۸۷ (گابلین) باشد.

ایواموتو که یک مدار بسیار کشیده و بیضی با دوره‌ی ۱۳۷۱ ساله دارد، آخرین بار حدود سال ۶۴۸ میلادی (ثبت نشده) به بخش درونی سامانه‌ی خورشیدی سر زده بوده و دیگر تا سال ۳۳۹۰ میلادی گذرش به این سو نخواهد افتاد. این بدان معناست که ۱۳ فوریه‌ی ۲۰۱۹ یک شب واقعا تاریخی بوده است.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Comet Iwamoto - C/2018 Y1 - Earth - Enrico Colzani - Sormano Astronomical Observatory - spiral galaxy - NGC 2903 - William Herschel - Japan - Masayuki Iwamoto - constellation Le - solar system - Kuiper Belt - Extreme Trans-Neptunian Objects - ETNO - Pluto - Sedna - 2012 VP113 - Biden - 2015 TG387 - Goblin

منبع: nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

تپه‌های شن روان در مریخ

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

در این تصویر چند تپه‌ی ماسه‌ای روی "پترای نیلی" (Nili Patera) در سیاره‌ی بهرام را می‌بینیم. این تلماسه‌ها که پیکره‌ی هلالی کشیده‌ دارند، به نام "تلماسه‌های برخانی" شناخته می‌شوند و در اثر وزش پیوسته و مداومِ باد در یک جهت پدید می‌آیند.

جهتگیری این تپه‌ها نشان می‌دهد که بیشترِ بادهای این ناحیه از راست به چپ (خاور به باختر) می‌وزند. باد به طور پیوسته دانه‌های شن را به بالای دامنه‌ی بلندترِ تلماسه (دامنه‌ی بادگیر) می‌کشاند. موج‌های کوچکی که روی دامنه‌های بادگیر دیده می‌شود دستاورد همین جابجایی دانه‌های شن است. هنگامی که دانه‌های شن به بالاترین نقطه‌ی تلماسه می‌رسند، به پایینِ دامنه‌ی بادپناه که دامنه‌ی کوتاه‌تر ولی شیبدارتر است سرازیر می‌شوند و به همین دلیل هیچ موجی رویشان نیست [چون برای سرازیر شدن نیاز به باد و ... نیست. تنها نیروی گرانش کافی است-م]. همین جابجایی آرامِ شن است که باعث می‌شود تلماسه‌ها کم کم با گذشت زمان رو به جلو حرکت کنند.

این عکس را فضاپیمای مدارگرد ناسایی بهرام (ام‌آراو) گرفته و هر پیکسلش هم ارز ۲۵ سانتیمتر است.

--------------------------------------------

پترا (paterae) - گونه ‌ی ساختمان آتشفشانی که دارای ویژگی های زیر است: ۱- برجستگی کمتر نسبت به سطح برونزد آتشفشان‌های سپَری؛ ۲- گودال‌های مرکزی که در مقایسه با کل ابعاد آنها بزرگند؛ ۳- شکل کلی آنها شبیه به نعلبکی وارونه - منبع

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Mars - sand dune - barchan dune - MRO - Mars Reconnaissance Orbiter

منبع: nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان