هر یک از ما یک "فضاپیما" در سفری کیهانی است

این تصویر در اندازه ی بزرگ‌تر

ما همه فضاپیماهایی هستیم که در جهان هستی به پیش می‌رویم. حیوانات خانگی‌مان هم همین طور. همگی‌مان در درازنای زندگی تریلیون‌ها میکروب را هم با خود جابجا می‌کنیم. این انبوه باکتری‌ها، قارچ‌ها، و باستانیان (archaea) دارای DNA متفاوت با ما هستند.

شمار این جانداران که زیست‌بوم میکروبی یا میکروبیوم ما نامیده شده و سرنشینان بدن ما در این سفرند بیش از همه‌ی سلول‌های بدنمان است. آنها با هم اجتماع‌هایی را ساخته‌اند که در هضم غذا به ما کمک می‌کنند، با مزاحمان بدنمان می‌جنگند، و گاهی در یک شاهراه مایع از یک سوی بدنمان بیرون رفته و از سوی دیگر وارد آن می‌شوند.

با این حال بیشتر کارهایی که این همزیستان میکروبی ما انجام می‌دهد هنوز ناشناخته است. اگرچه ما ناخدای بدنمان هستیم، ولی مهربان بودن و همکاری کردن با سرنشینان آن می‌تواند به ما در کاوش و بررسی بیش از پیشِ جهان پیرامون‌مان کمک کند.

 

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

spaceship - dog - microorganism - bacteria - fungi - archaea - DNA - microbiome - superhighway

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

سحابی شکارچی، بیش از ۱۰۰ سال پیش

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

با پیشرفت عکاسی و تصویربرداری در سده‌ی ۲۰ میلادی، این رشته به ابزاری مهم برای اخترشناسان تبدیل شد.

بهبود کیفیت مواد عکاسی، نوردهی‌های بلند، و تلسکوپ‌های نوین به تولید عکس‌های نجومی با جزییاتی انجامید که تنها از پشت چشمیِ تلسکوپ نمی‌توان آنها را دید.

این عکس در سال ۱۹۰۱ به دست عکاس و طراح تلسکوپ آمریکایی، جرج ریچی از سحابی ستاره‌زای شکارچی گرفته شده، جرمی که برای اخترشناسان امروزی بسیار آشناست.

صفحه‌ی شیشه‌ای عکاسی اصلی که حساس به طول موج‌های سبز و آبی بود، دیجیتالی شده و با وارونگی نقاط روشن به تاریکِ آن، این تصویر مثبت پدید آمده.

در دست‌نوشته‌های ریچی به نوردهی ۵۰ دقیفه‌ای برای ثبت این عکس اشاره شده که تا زمان طلوع خورشید ادامه داشته است، همچنین یک تلسکوپ بازتابی با دهانه‌ی ۲۴ اینچی که برای بهبود وضوح تصویر، آن را تا ۱۸ اینچ تنگ‌تر کرده بود.

صفحه‌های عکاسی ریچی با گذشت بیش از صد سال، داده‌های نجومی را در خود ثبت کرده و همچنان می‌توان از آنها برای کاوش و بررسی رویدادهای فضایی بهره جست.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

eyepiece - Orion Nebula - American - George Ritchey - photographic plate - wavelength - reflecting telescope - aperture

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

خرطوم فیل به بلندی ۲۰ سال نوری

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

سحابی خرطوم فیل در بالا و دوردست‌های صورت فلکی قیفاووس، همچون تصویری از یک برگه‌‌ی کتاب «داستان‌های پیدایش»* کهکشانی، در میان سحابی گسیلشی و خوشه‌ی ستاره‌ای جوانِ مجموعه‌ی آی‌سی ۱۳۹۶ پیچ و تاب خورده است. البته درازی این خرطوم فیل کیهانی که به نام "وی‌دی‌بی ۱۴۲" هم شناخته می‌شود، بیش از ۲۰ سال نوری است.

این تصویر رنگین نمای نزدیک با بهره از فیلترهای باریک-باند درست شده که نورهای گسیلیده از اتم‌های یونیده‌ی هیدروژن، گوگرد، و اکسیژن موجود در منطقه را از خود می‌گذرانند.

تصویر به دست آمده پشته‌های درخشانی را نشان می‌دهد که در اثر پرتوها و بادهای نیرومند ستارگان به پس رانده شده‌ و توده‌هایی از حباب‌های گاز و غبار سرد میان‌ستاره‌ای را در میان گرفته‌اند.

این ابرهای تاریک و پیچک شکل، مواد خام مناسب برای ستاره‌زایی را در بر داشته و اجرام پیش‌ستاره‌ای را در دل ابرهای تیره‌ی خود پنهان کرده‌اند.

مجموعه‌ی به نسبت کم‌نور آی‌سی ۱۳۹۶ در حدود ۳۰۰۰ سال نوری از ما فاصله داشته و منطقه‌ی گسترده‌، به پهنای نزدیک به ۵ درجه را در آسمان می‌پوشاند. این تصویر تماشاییِ نمای نزدیک بخشی به پهنای ۱ درجه از این مجموعه را در بر گرفته که تقریبا هم‌ارز حدود ۲ قرص کامل ماه است.

--------------------------------------------

یاداشت:

* "داستان‌های پیدایش" (Just So Story) یا "مجموعه‌ی موجودات"، مجموعه‌ای از داستان‌های کودکانه، به نوشته‌ی رودیارد کیپلینگ، نویسنده‌ی بریتانیایی است.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

IC 1396 - Just So Story - Elephant's Trunk Nebula - emission nebula - star cluster - constellation of Cepheus - narrow band - hydrogen - sulfur - oxygen - atom - protostar - Full Moon

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

کشف یک سیاهچاله هیولا در یک کهکشان بیضیگون

* اخترشناسان به کمک تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی) در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا یک سیاهچاله‌ی هیولاپیکر را در مرکز کهکشان هولمبرگ ۱۵ای یافته‌اند.

دانشمندان رده‌ای از بزرگ‌ترین سیاهچاله‌ها را می‌شناسند و آنها را به نام سیاهچاله‌های ابرپرجرم یا "ابرسیاهچاله" می‌خوانند. این اجرام به طور معمول در مرکز کهکشان‌های بزرگ لانه دارند و جرمشان به ۱۰۰ هزار تا ۱۰ میلیارد برابر خورشید می‌رسد.

هولمبرگ ۱۵ای که در دهه‌ی ۱۹۳۰ توسط اخترشناس، اریک هولمبرگ یافته شده، حدود ۷۰۰ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد و در صورت فلکی نهنگ دیده می‌شود.

ولی کهکشان‌های مرکزیِ خوشه‌های کهکشانیِِ غول‌پیکر دارای سیاهچاله‌هایی بسیار بزرگ‌ترند که جرمشان از ۱۰ میلیارد برابر خورشید هم فراتر می‌رود. سیاهچاله‌هایی با این جرم که نمونه‌های تاییدشده‌ی بسیار کمی هم دارند، به نام سیاهچاله‌های فراپرجرم یا "فراسیاهچاله" خوانده می‌شوند.

این فراسیاهچاله‌ی نویافته در هولمبرگ ۱۵ای جای دارد، یک کهکشان ابَرغول‌ بیضیگون که کهکشان برجسته‌ی مرکزی خوشه‌ی کهکشانی آبل ۸۵ با بیش از ۵۰۰ کهکشان است.

این جرم توسط اخترشناس ایرانی، کیانوش مهرگان و همکارانش در بنیاد ماکس پلانک برای فیزیک فرازمینی و رصدخانه‌ی دانشگاه مونیخ یافته شده. این دانشمندان می‌گویند: «ما در روز ۱۶ نوامبر ۲۰۱۷، و ۱۰ اوت ۲۰۱۸ با بهره از کاوشگر طیفی چند-یگانی وی‌ال‌تی (میوز، MUSE) داده‌های طیفی گسترده‌ای از هولمبرگ ۱۵ای به دست آوردیم....»

جرم فراسیاهچاله‌ی هولمبرگ ۱۵ای ۴۰ میلیارد برابر خورشید برآورد شده است. پژوهشگران می‌گویند: «این پرجرم‌ترین سیاهچاله‌ای در کیهان محلی است که با رصد دینامیکی مستقیم یافته شده.»

«این فراسیاهچاله دو برابر سیاهچاله‌های مرکز ان‌جی‌سی ۴۸۸۹ (با جرم ۲۱ میلیارد برابر خورشید) و مرکز ان‌جی‌سی ۱۶۰۰ (۱۷ میلیارد برابر خورشید) جرم دارد.»

«این سیاهچاله نه تنها یکی از پرجرم‌ترین سیاهچاله‌های شناخته شده است، بلکه ۴ تا ۹ برابر بزرگ‌تر از چیزیست که بر پایه‌ی جرم ستاره‌ایِ کوژ مرکزی کهکشان انتظار می‌رود.»

یافته‌های این گروه در آستروفیزیکال جورنال منتشر خواهد شد و از هم‌اکنون در arXiv در دسترس است.

هولمبرگ ۱۵ای که در دهه‌ی ۱۹۳۰ توسط اخترشناس، اریک هولمبرگ یافته شده، حدود ۷۰۰ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد و در صورت فلکی نهنگ دیده می‌شود.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

ESO - Very Large Telescope - VLT - black hole - Holmberg 15A - elliptical galaxy - galaxy cluster - Abell 85 - supermassive black hole - ultramassive black hole - Kianusch Mehrgan - Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics - University Observatory Munich - Multi-Unit Spectroscopic Explorer - MUSE - NGC 4889 - Sun - NGC 1600 - bulge - Astrophysical Journal - Erik Holmberg - constellation Cetus

منبع: sci-news

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

بارش تیرهای آسمانی بر یک سبزه‌زار

ااین تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

امسال با وجود نور مزاحم ماه، بسیاری از مردمان سیاره‌ی زمین توانستند بارش شهابی سالانه‌ی برساوشی را تماشا کنند.

در این چشم انداز شبانی (پاستورال) رصدگران محلی در مرغزارهای نالاتی سین‌کیانگ چین را می‌بینید که در سپیده‌دم ۱۳ اوت از دیدن نورهای آسمانی و گذرای این بارش لذت می‌برند.

این تصویر از پیوند هفت نما که در یک بازه‌ی زمانی ۲ ساعته گرفته شده و رگه‌های چند شهاب برساوشی را بر زمینه‌ی آسمان پرستاره ثبت کرده‌اند درست شده.

در مرکز تصویر و همراستا با افق، پرآوازه‌ترین صورتواره‌ی (اخترگانِ) نیمکره‌ی شمالی را می‌بینیم- هفت ستاره‌ای که در فرهنگ‌های گوناگون به نام‌های گوناگون خوانده شده‌اند، از هفت برادران و چوگان در فرهنگ ایرانی گرفته تا خیش (گاوآهن) و ملاقه در فرهنگ‌های اروپا و آمریکای شمالی.

بارش برساوشی که آسان‌ترین بارش شهابی سال برای دیدن است دستاوردِ گذشتن سیاره‌ی زمین از درون دنباله‌ی خاک و غباریست که از دنباله‌دار دوره‌ایِ سویفت-تاتل در فضا به جا مانده.

این ذرات که با سرعت ۶۰ کیلومتر بر ثانیه در جو زمین نفوذ می‌کنند، در فرازای حدود ۱۰۰ کیلومتری سوخته و تبخیر می‌شوند.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

planet - Earth - Perseid meteor shower - Nalati Grassland - Xinjiang - China - Plough - asterism - Big Dipper - comet - Swift-Tuttle

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

غول حلقه‌دار پشت ماه

آنچه در این تصویر کنار ماه دیده می‌شود سیاره‌ی کیوان (به تازی: زحل) است.

در این هفته، ماهواره‌ی طبیعی زمین در گردش ماهانه‌ی خود به گرد سیاره‌ی مادری -و در نتیجه در آسمانِ آن- تقریبا از جلوی سیاره‌ی خورشید-گردِ کیوان گذشت. البته از دید بینندگان در نوار پهنی از نیمکره‌ی جنوبی، ماه درست از جلوی این سیاره گذشت.

این تصویر که از سیدنی استرالیا گرفته شده، این دو را چند دقیقه پیش از پنهان شدن کیوان و رخ دادن پدیده‌ی "کیوان‌گرفتگی"! نشان می‌دهد.

این عکس یک تک‌نما با نوردهی تنها ۱/۵۰۰م ثانیه است و برای بهتر نمایاندنِ هم ماه و هم کیوان، پردازش شده است.

کیوان این شب‌ها نزدیک به نقطه‌ی مخالف خورشید در آسمانست و از همین رو می‌توان آن را تقریبا سرتاسر شب، از زمان غروب آفتاب تا بامداد در سمت جنوب و خاور مشاهده کرد.

ماه هم که در گام کوژ فزاینده (محدب) است، تقریبا در جایگاه مخالف خورشید در آمانست و بیشتر ساعت‌های شب دیده می‌شود. ماه امشب به گام پُر یا کامل خواهد رسید.

امسال ماه در هر دوره‌ی مداری‌اش از جلوی کیوان می‌گذرد و این فروپوشانی (اختفا) را دوباره پدید می‌آورد.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Moon - Saturn - Earth - Sun - Southern Hemisphere - Sydney - Australia - eclipse - gibbous

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان