خرچنگی با رشد باورنکردنی

اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در تلگرام و یا توییتر یک ستاره در هفت آسمان ببینید

این طرحیست که ویلیام پارسونز در دهه‌ی ۱۸۴۰ از
سحابی ام۱ کشید. ام۱ در آن زمان مانند یک جانور
سخت پوست بود ولی رشدش به اندازه‌ای سریعست
که اکنون دیگر به هر چیز می‌ماند جز  خرچنگ

سحابی خرچنگ یا ام۱ نخستین نامی بود که اخترشناس سده‌ی ۱۸، شارل مسیه در فهرست پرآوازه‌اش نگاشت، سیاهه‌ای از اجرامی که دنباله‌دار "نبودند".

امروزه می‌دانیم که این خرچنگ در واقع بازمانده‌ی یک ابرنواختر است، پسمانده‌های انفجار یک ستاره‌ی پرجرم که در سال ۱۰۵۴ میلادی نورش به زمین رسید و اخترشناسان آن روزگار هم بیننده‌اش بودند.

این سحابی اکنون پهنایی نزدیک به ۱۰ سال نوری دارد و همچنان با سرعت بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر بر ثانیه رو به گسترش است.

روند رشد این سحابی در یک دهه‌ی گذشته مستند شده و در این ویدیوی خیره‌کننده‌ی زمان‌گریز به خوبی نشان داده شده است. از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۷، در هر سال یک تصویر از پشت تلسکوپ و دوربینی در یک رصدخانه‌ی دورافتاده در اتریش گرفته شد که از پیوندشان این ویدیو درست شده. همه‌ی ۱۰ عکسی که در این پویانمایی به کار رفته با هم ۳۲ ساعت را می‌پوشانند.

در این نماهای پُروضوح و پرداخته (پردازش شده)، حتی درخشش و تلالو پرانرژی این خرچنگ که با سرعتی باورنکردنی رو به گسترش است نیز دیده می‌شود.

سحابی خرچنگ حدود ۶۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و در راستای صورت فلکی گاو (ثور) دیده می‌شود.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

M1 - Crab Nebula - Charles Messier - comet - supernova remnant - star - nebul - Austria - time-lapse - constellation Taurus

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

زمانِ آخرین وعده خوراکی کهکشان به کمک یک ستاره تعیین شد

برخورد راه شیری میلیاردها سال پیش با کهکشان گایا-انسلادوس ادغام شد

اکنون دیگر می‌دانیم کهکشانمان آخرین وعده‌ی خوراکی‌اش را کی خورده. راه شیری ما کهکشانی به نام گایا-انسلادوس را در رویدادی که شاید بزرگ‌ترین ادغام کهکشانی در زندگی‌اش بوده بلعید و اکنون اخترشناسان به کمک یک تک‌ستاره به شناخت بهتری درباره‌ی زمان این رویداد رسیده‌اند.

در سال ۲۰۱۸، اخترشناسان با بهره از داده‌های فضاپیمای اروپایی گایا، و پس از بررسی حرکت برخی از ستارگان در مدارهایی سوسیس-مانند پی بردند که راه شیری کهکشان دیگری را هم بلعیده بوده. آن ستارگان همچنین دارای همنهش شیمیایی اندکی متفاوت با ستارگانی که از آغاز در کهکشان خودمان به دنیا آمده‌اند بودند، چیزی که نشان می‌داد آنها باید از جای دیگری آمده باشند. [خبر کشف این رویداد را خوانده بودید: * راه شیری یک کهکشان دیگر را هم بلعیده بوده]

ویلیام چاپلین از دانشگاه بیرمنگام بریتانیا به همراه همکارانش برای تعیین زمانِ این ادغام کیهانی به رصد یک ستاره‌ی درخشان به نام "نو ایندی" (ν Indi) به کمک ماهواره‌ی پیمایش فراسیاره‌های گذرنده‌ی ناسا (تس) پرداختند.

آنها به کمک تس توانستند امواجی را که از درون پلاسمای سطح نو-ایندی می‌گذرند ببینند [این امواج خود را به شکل تغییر نور ستاره نشان می‌دهند-م]. چاپلین می‌گوید: «این امواج از ژرفای درون ستاره می‌گذرند، جایی که تغییرهای رخ داده در ساختار ستاره در گذر عمر آن بسیار چشمگیرند. این به ما شانسی بیمانند می‌دهد تا به قلب ستاره رفته و سن آن را اندازه بگیریم.» آنها دریافتند که این ستاره حدود ۱۱ میلیارد سال سن دارد.

داده‌های رصدخانه‌های دیگر می‌داد که همنهش شیمیایی نو-ایندی با ستارگانی که در راه شیری به دنیا آمده‌اند یکیست، پس آن هم باید بومی کهکشان خودمان باشد. ولی سرعت جابجایی آن بیش از چیزیست که از ستاره‌ای با سرگذت آرام انتظار می‌رود، این یعنی که احتمالا در اثر بادها و آشفتگی‌های ادغام راه شیری و گایا-انسلادوس شتاب گرفته است.

این دانشمندان نتیجه گرفتند که اگر نو-ایندی در هنگامه‌ی اوج این ادغام کیهانی بوده، پس ادغام احتمالا دست بالا (حداکثر) حدود ۱۱.۶ میلیارد سال پیش آغاز شده بوده است. چاپلین می‌گوید: «این نشان می‌دهد که اگر گنجینه‌ای از داده‌ها درباره‌ی یک تک‌ستاره داشته باشیم چه کارهایی می‌توانیم با آن انجام دهیم. همه‌ی اینها به ما کمک می‌کند تا درباره‌ی چگونگی فرگشت کهکشان و چگونگی دگرگونی جمعیت‌های ستاره‌ای آن آگاهی به دست بیاوریم.»

گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده است.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Milky Way galaxy - Gaia-Enceladus - star - European Space Agency - Gaia - William Chaplin - University of Birmingham - UK - NASA - Transiting Exoplanet Survey Satellite - TESS - nu Indi - ν Indi - plasma - Nature Astronomy

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

کمی بازی سایه از ماه

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

این تصویر از پیوند یک رشته نمای (عکسِ) پی در پی درست شده که در شب ۱۰ ژانویه از نخستین ماه کامل سال ۲۰۲۰، در آسمان مجارستان گرفته شده بودند.

قرص ماه در نمای مرکزیِ این رشته نیم‌گرفته بود.این نما زمانی گرفته شده بود که ماه داشت از درون بخش بیرونیِ سایه‌ی زمین -نیم‌سایه- که روشن‌تر از سایه‌ی زمین است می‌گذشت و از همین رو نسبت به نماهای دیگرِ این رشته اندکی تیره‌تر شده.

در حقیقت در این ماه‌گرفتگی نیم‌سایه‌ای، ماه تقریبا از لبه‌ی شمالی سایه‌ی تیره‌ی مرکزی زمین گذشت.

این ماه‌گرفتگی نیم‌سایه‌ای که جزیی و دیدنش سخت بود، نخستین ماه‌گرفتگی از چهار ماه‌گرفتگی سال ۲۰۲۰ بود. گفتنی‌ست سه ماه‌گرفتگی بعدی امسال هم نیم‌سایه‌ای خواهند بود.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Moon - Hungarian - penumbra - planet - Earth - umbra - penumbral lunar eclipse

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

آپولو ۱۷: نمای سه‌بعدی از مدار ماه

عینک سرخ/آبی خود را بزنید و این نمای چشمگیر سه‌بعدی از یک دنیای فرازمینی را تماشا کنید.

این چشم‌انداز به دست فرمانده‌ی فضاپیمای آپولو ۱۷، یوجین سرنان در ۱۱ دسامبر ۱۹۷۲، و در هنگامِ یک دور گردشِ مداری پیش از فرود و نشستن بر سطح ماه ثبت شد.

این تصویر سه‌بعدی برجسته از پیوند دو عکس (AS17-147-22465 و AS17-147-22466) درست شده که توسط وی از پشت پنجره‌ی گردونه‌ی (مدول) ماه‌نشین "چلنجر" گرفته شده بودند. در آن هنگام، او و دکتر هریسون اشمیت بر فراز جایگاه تعیین شده برای فرود روی ماه، یعنی دره‌ی ثور-لیترو بودند.

نزدیک مرکز چارچوب، رخساره‌ی گسترده و روشن از آفتابِ توده‌کوه جنوب (South Massif) دیده می‌شود که در سمت چپ دره‌ی ثور-لیترو و بر روی سطح تیره‌ی آن قد برفراشته. آن سوی کوه‌ها، نزدیک لبه‌ی ماه هم دریای آرامش به چشم می‌خورد.

گردونه‌ی فرماندهی آپولو ۱۷ با نام" آمریکا" و به خلبانی رونالد ایوانز درون مدار و جلوی ستیغ توده‌کوه جنوبی دیده می‌شود.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Apollo 17 - Stereo - Lunar Orbit - red/blue glasses - Eugene Cernan - Moon - anaglyph - AS17-147-22465 - AS17-147-22466 - Lunar Module - Challenger - Harrison Schmitt - Taurus-Littrow Valley - South Massif - Mare Serenitatis - Ron Evans - Command Module America

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

دردسر استارلینک ادامه دارد

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

"یادبود ملی دهانه آتشفشان سانست" در آریزونای آمریکا یک "پارک ملی آسمان تاریک" است، از همین رو دیوید بلنچارد آن را جایی خوب برای عکاسی از سحابی شکارچی می‌دانست. او می‌گوید: «چیزی که به آن توجه نکرده بودم استارلینک بود.» در روز ۱۳ ژانویه، هنگامی که بلنچارد دوربینش را با دهانه‌ی باز برای نوردهی از پرورشگاه ستاره‌ای پرآوازه‌ شکارچی تنظیم کرده بود ده‌ها ماهواره‌ی استارلینک از جلوی آن گذشت.

تصویری که او گرفت هم زیبا و هم ترسناک است و چالش فزاینده‌ی میان استارلینک با اخترشناسان را می‌نمایاند. حتی آسمان تاریک این پارک ملی هم نتوانسته از آزار این ماهواره‌ها در امان بماند.

استارلینک یک سرمایه‌گذاری از سوی اسپیس‌ایکس است. پنداشتِ زمینه‌ی این سرمایه‌گذاری پرتاب ۱۲۰۰۰ ماهواره یا بیشتر به مدار زمین است که سیاره‌مان را در بر بگیرند و پوشش جهانی اینترنت را فراهم کنند. دسته‌ی ۶۰ تایی از این ماهواره‌ها که در ماه می ۲۰۱۹ پرتاب شد اخترناسان را غافلگیر کرد و انجمن بین‌المللی اخترشناسی را واداشت تا نگرانی خود را ابراز کنند. به گفته‌ی آنان، پر کردن آسمان با ستارگان مصنوعی می‌تواند برای دانش اخترشناسی چیز خوبی نباشد.

از آن زمان تاکنون ماهواره‌های استارلینک دیگری هم پرتاب شد و اکنون شمار کل آنها به حدود ۲۰۰ تا رسیده و انتظار می‌رود شمار این ماهواره‌ها تا پایان سال ۲۰۲۰ به حدود ۱۰۰۰ تا برسد. در تازه‌ترین پرتاب که روز ۶ ژانویه‌ی ۲۰۲۰ انجام شد، اسپیس‌ایکس یکی از این ماهواره‌ها را با یک لایه‌ی آزمایشی پوشاند تا از درخشندگی آن بکاهد. ولی رصدهای آغازینی که برخی از رصدگردان انجام داده‌اند نشان می‌دهد که این پوش تاثیر کمی [در کاهش درخشندگی ماهواره] داشته. به تلاشت ادامه بده اسپیس ایکس!

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Sunset Crater National Monument - Arizona - Dark Sky National Park - David Blanchard - Orion Nebula - Starlink - SpaceX - Earth - International Astronomical Union

منبع: spaceweather

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

سوراخ سوزن و دوستانش!

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۸ مگ)

کهکشان مارپیچی ان‌جی‌سی ۲۴۷ با پهنایی حدود ۷۰ هزار سال نوری، کوچک‌تر از راه شیری ماست ولی با داشتن فاصله‌ی ۱۱ میلیون سال نوری، کهکشانی به نسبت نزدیک است. این کهکشان که در صورت فلکی جنوبی نهنگ جای دارد، از دیدگاه زمین تقریبا از لبه (پهلو) دیده می‌شود و از همین رو می‌توانیم آن را تا حدودی یک کهکشان لبه‌نما بدانیم.

اخترشناسان آن را به دلیل حفره‌ی بزرگی که در یک سمت قرصش دیده می‌شود، کهکشان سوراخ سوزن نامیده‌اند. [درباره‌اش خواندید: * کهکشانی که برخورد احتمالی ماده تاریک، سوراخی در آن پدید آورده]

کهکشان‌های بسیاری در پس‌زمینه‌ی این چشم‌انداز تلسکوپی دیده می‌شوند از جمله چهار کهکشان هم‌ردیفی که پایین، سمت چپ ان‌جی‌سی ۲۴۷ جای دارند و به نام "زنجیره‌ی بِربیج" (Burbidge's Chain) شناخته می‌شوند.

کهکشان‌های زنجیره‌ی بربیج حدود ۳۰۰ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارند. این تصویر ژرف به اندازه‌ی پُروضوح است که در آن حتی می‌بینیم که دو کهکشان سمت چپِ این زنجیره با هم در برهم‌کنش هستند و پل کم‌نوری از مواد نیز میانشان پدید آمده.

خود ان‌جی‌سی ۲۴۷ نیز به همراه کهکشان مارپیچی درخشان ان‌جی‌سی ۲۵۳ عضو یک گروه به نام گروه کهکشانی سنگتراش است.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

NGC 247 - spiral galaxy -  Milky Way -  edge-on - constellation Cetus - disk - Needle's Eye - Burbidge's Chain - Sculptor Group - NGC 253

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان