 |
| برداشت هنری از فضاپیمای دارت و خواهرش، فضاپیمای لیشیاکیوب |
فضاپیمای "دارت" ناسا (DART، آزمایش تغییر مسیر سیارک دوتایی) هفته‌ی آینده در نخستین ماموریت واقعی پدافند سیاره‌ای به یک سیارک کوبیده خواهد شد.
فضاپیمای ۵۰۰ کیلوگرمی دارت در روز ۲۴ نوامبر سال گذشته به فضا پرتاب شد و در راه رسیدن به مقصدش، سیارک ۷۸۰ متری دیدیموس در روز ۲۶ سپتامبر است. دارت با رسیدن به این سیارک، به گونه‌ای عمدی خود را به ماهِ دیدیموس که سیارکی ۱۶۰ متری به نام دیمورفوس است خواهد کوباند تا مدار این سنگ کوچک به گرد سیارک مادرش را منحرف کند.
نه دیدیموس و نه دیمورفوس با ۱۱ میلیون کیلومتر فاصله از زمین، خطری برای سیاره‌مان ندارند، ولی دانشمند این ماموریت، اندی ریوکین از دانشگاه جانز هاپکینز در مریلند، به همراه گروهش امیدوارند که این سامانه‌ی سیارکی بتواند به عنوان یک بستر آزمایشی برای رویارویی با سنگ‌های فضایی خطرناک رفتار کند.
ریوکین در یک نشست رسانه‌ای که روز ۱۹ سپتامبر در کنگره‌ی علمی یوروپلنت در گرانادای اسپانیا برگزار شد گفت: «این یک آزمایش در سنجه‌هایی (مقیاس‌هایی) است که می‌خواهیم به کار ببریم یا شاید اگر براستی نیاز به کج کردن مسیر یک سیارک داشتیم به کار خواهیم برد.»
پژوهشگران زمانی این ماموریت را پیروزمندانه خواهند پنداشت که برخورد دارت، که با سرعت حدود ۶.۶ کیلومتر بر ثانیه انجام خواهد شد، بلندی مدار دیمورفوس را تا دستکم ۷۳ ثانیه کم کند، کمابیش ۱۰ درصد- ولی آنها فکر می‌کنند انحراف واقعی می‌تواند به حدود ۱۰ دقیقه نزدیک‌تر باشد.
اگرچه دات یک دوربین با خود دارد، ولی این فضاپیما در این برخورد نابود خواهد شد، از همین روو نخواهد توانست پیامدهای برخورد را ببیند. به جای آن، گروه دانشمندان برای مشاهدات دقیق بر "ماهواره‌ی مینیاتوری سبک ایتالیا برای تصویربرداری از سیارک‌ها" (لیشیاکیوب، LICIACube) تکیه خواهند کرد- یک فضاپیمای خواهد از سازمان فضایی ایتالیا که در روز ۱۱ سپتامبر از دارت جدا شد.
 |
| تصویری که نور سیارک دیدیموس و ماهکش، دیمورفوس را نشان می‌دهد و پیوندی از ۲۴۳ عکس است که فضاپیمای دارت در روز ۲۷ ژوییه‌ی ۲۰۲۲ از فاصله‌ی حدود ۳۲ میلیون کیلومتری، با دستگاه "دراکو" (دوربین "شناسایی دیدیموس و دوربین سیارک برای ناوبری نوری، DRACO) گرفته بود- این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر |
در فاصله‌ی ۵۵ کیلومتری دهانه‌ی برخوردی، لیشیاکیوب دو دوربین را برای گرفتن تصویر و ثبت داده‌های برخورد، همچنین اندازه‌گیری برخورد و اثر جنبشی (kinetic impact) بر دیمورفوس و هر توده‌ی آمده از جای برخورد به کار خواهد گرفت. استاورو ایوانوفسکی از رصدخانه‌ی اخترشناسی تریسته در ایتالیا در این نشست رسانه‌ای گفت: «برخوردی در کار خواهد بود که مسیر را تغییر خواهد داد، دهانه‌ای پدید خواهد آمد و سپس پرتابه‌هایی خواهیم داشت که در فضا پخش خواهند شد و لیشیاکیوب از آنها تصویربرداری خواهد کرد.»
همچنین چندین تلسکوپ زمینی و رصدخانه‌ی فضایی هم پشتیبانی خواهند کرد، از جمله هابل و جیمز وب که اندازه‌گیری‌ها و سنجش‌هایی روی دوره‌ی [مداری] دیمورفوس انجام خواهند داد و آن را با داده‌های گذشته خواهند سنجید [مقایسه خواهند کرد]. ریوکین می‌گوید: «هنگامی که دیمورفوس از جلوی دیدیموس می‌گذرد، می‌توانیم یک اُفت روشنایی به دلیل سایه ببینیم. با اندازه‌گیری این اُفت و خیزِ روشنایی، خواهیم توانست دوره‌ی زمانیِ چرخشِ دیمورفوس به گرد دیدیموس را اندازه بگیریم.»
به گفته‌ی ریوکین، اگرچه تصویرهای خود برخورد اندکی پس از رخ دادن به زمین تراگسیلیده خواهد شد، ولی هفته‌ها و یا حتی ماه‌ها زمان خواهد برد تا اثر آن روی مدار دیمورفوس با دقت بالا اندازه‌گیری شود و در نتیجه روشن شود که ماموریت پیروزمندانه بوده یا نه. در کنار سنجش‌های لیشیاکیوب، سازمان فضایی اروپا هم برنامه‌ای برای پرتاب یک فضاپیما به نام "هرا" (Hera) در سال ۲۰۲۴ دارد تا پیامدهای برخورد را با جزییات بیشتری ثبت کند.
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه‌نامه:
Double Asteroid Redirection Test - asteroid - Didymos - NASA - DART -
moon - Dimorphos - Earth - Andy Rivkin - Johns Hopkins University -
Maryland - Europlanet Science Congress - Granada - Spain - LICIACube -
Italian Space Agency - crater - Stavro Ivanovski - Astronomical Observatory of Trieste - Italy - Hubble - James Webb - period - European Space Agency - Hera - moonlet - Didymos Reconnaissance and Asteroid Camera for Optical navigation - DRACO
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
