یک سامانه (منظومه)ی خورشیدی که در آن، هفت سیاره به دور ستاره ای مانند خورشید می چرخند، در فاصله ی 127 سال نوری از زمین شناسایی شد. اعتقاد بر اینست که این بزرگ ترین سامانه ی سیاره ای فراخورشیدی است که تاکنون کشف شده. اخترشناسان وجود 5 سیاره را در آن تایید کرده اند و وجود دو سیاره ی دیگر نیز مورد بحث است. فاصله ی سیاره ها از ستاره ی مادر، تابع الگویی باقاعده، شبیه به منظومه ی خودمان است.
127 سال نوری دورتر از زمین: تصویری از منطقه ی اطراف ستاره ی HD 10180
دکتر کریستوفر لوویز، راهنمای دانشمندان رصدخانه ی جنوبی اروپا (ESO) می گوید: «ما سامانه ای که احتمالا بیشترین سیاره را دارد کشف کرده ایم... این کشف جالب توجه همچنین نمایانگر این واقعیت است که ما در حال ورود به عصری جدید در پژوهش سیاره های فراتر از منظومه ی خورشیدی شده ایم: عصر مطالعه ی سامانه های سیاره ای پیچیده نه سامانه های تک سیاره ای... بررسی حرکت سیاره ها در منظومه ی تازه، بر هم کنش های گرانشی پیچیده ای را بین سیاره هایش نشان داده که بینشی از تکامل دراز مدت این منظومه را به ما می دهد.»
ستاره ی مادر، با نام HD 10180, در صورت فلکی جنوبی
آب مار و در فاصله ی 127 سال نوری از زمین قرار دارد. ستاره شناسان با استفاده از ابزار سیاره یابی به نام طیف نگار HARPS (اندازه گير دقيق سرعت هاي شعاعی براي جست وجو های سياره ای) که متصل به تلسکوپ 3.6 متری ESO در لاسیلای شیلی بود، 6 سال با شکیبایی به مطالعه ی این منظومه پرداختند.
 |
| تصور یک هنرمند از منظومه ی سیاره ای HD 10180 |
آنها توانستند با 190 اندازه گیری جداگانه به وسیله ی HARPS، لنگش ها و تکان های کوچکی در حرکت ستاره را که ناشی از گرانش سیاراتش بود ثبت کنند. از بین قوی ترین سیگنال ها، 5 تای اول مربوط به سیاراتی به سنگینی نپتون می شد، بین 13 تا 25 برابر زمین. این سیارات، با دوره ی مداری از 6 تا 600 روز، فاصله ای بین 0.06 تا 1.4 برابر فاصله ی زمین تا خورشید از ستاره ی مادرشان دارند.
دکتر لوویس می افزاید: «ما همچنین دلایل خوبی داریم که وجود دو سیاره ی دیگر را نیز اثبات می کند. یکی از آنها احتمالا سیاره ای شبیه کیوان است (با جرمی حداقل 65 برابر زمین) با دوره ی گردش مداری 2200 روز. دیگری شاید کوچک ترین سیاره ی فرا خورشیدی باشد که تاکنون کشف شده، با جرمی نزدیک به 1.4 برابر زمین ... این دومی خیلی نزدیک به ستاره ی مادر است، با فاصله ای تنها 2 درصد فاصله ی زمین تا خورشید و یک "سال" بر روی آن، تنها 1.18 روز زمینی طول می کشد.» این سیاره سنگی است، مثل زمین، ولی احتمالا بسیار داغ تر از آنست که زندگی بر رویش ممکن شود.
منظومه ی HD 10180 فضای درونی شلوغ تری نسبت به منظومه ی ما دارد زیرا دستکم پنج سیاره به اندازه ی نپتون در مدارهایی کمتر از مدار مریخ به دور ستاره ی HD 10180 می گردند.
ستاره شناسان تاکنون 15 منظومه که دستکم 3 سیاره داشته اند را پیدا کرده اند. آخرین رکورد متعلق به 55 Cancri با 5 سیاره بود که دو تای آنها غول گازی بودند.
جزئیات کشف اخیر، در نشست امروزِ سیارات فراخورشیدی در رصدخانه ی Haute-Provence در جنوب شرق فرانسه مطرح شد. یک مقاله ی پژوهشی به مجله ی اخترشناسی و اخترفیزیک ارائه شده است.
در آینده، با صرف وقت بیشتر، داده ها و اطلاعات مهم و دقیق تری به دست خواهد آمد و بدین ترتیب می توان با گسترش تکنیک ردیابی لغزش های ستارگان، سیاره های شبیه به زمین را در فاصله های دورتر کشف کرد.
در این ویدئو نیز یک اثر هنری تخیلی از پرواز به سوی این منظومه را می توانید ببینید:
واژه نامه:
Solar system - planet - exoplanet - European Southern Observatory - ESO - HD 10180 - Hydrus - HARPS - Neptune - 55 Cancri
