هالووین کیهانی

آیین هالووین آیینی باستانی است و ریشه در اخترشناسی دارد. از سده ی پنجم پیش از میلاد، هالووین به عنوان روزِ میان "اعتدال پاییزی" و "انقلاب زمستانی" جشن گرفته می شد. البته در تقویم نوین، این رویداد ستاره شناختی یک هفته ی دیگر رخ خواهد داد. این روز (روزِ میان اعتدال و انقلاب) یک بار دیگر نیز در سال روی می دهد که در آمریکا و کانادا به عنوان Groundhog Day در دوم فوریه جشن گرفته می شود.

جشن هالووین امروزه ریشه های تاریخی اش را در پوشیدن لباس های ترسناک برای ترساندن و فراری دادن ارواح مردگان حفظ کرده است. شاید نمایش تصویری که تلسکوپ فضایی هابل از سحابی "سر روح" گرفته، مناسب این روز باستانی باشد. NGC 2080 که شبیه به نماد یک روح افسانه ای است، در واقع یک منطقه ی ستاره زا (تشکیل ستاره) در ابر ماژلانی بزرگ است. همانطور که می دانیم این ابر یک کهکشان اقماریِ کهکشان راه شیریست. سحابی سر روح 50 سال نوری گستردگی دارد و  آن را در رنگ های نمایشی (خارج از محدوده ی نور مرئی - representative color) می بینید.

واژه نامه:

Halloween - Ghost Head - Nebula - cross-quarter day - equinox - Groundhog's Day - Hubble - NGC 2080 - star forming region - Magellanic Cloud - satellite galaxy - Milky Way

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101031.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

کمین کرده در قیفاووس

اشباح سرگردانی در این پهنه ی پرستاره ی آسمانِ شب واقع در صورت فلکی شاهانه ی قیفاووس دیده می شوند. البته این اشکال ابرهای غبار کیهانی اند که به شکلی محو در بازتاب نور ستارگان دیده می شوند. این اشباح در فاصله ی بسیار دور از زمین (1,200 سال نوری) و در لبه های مجموعه ابر مولکولی قیفاووس کمین کرده اند.

سحابی شبح وار با 2 سال نوری پهنا که با نام های vdB 141 و Sh2-136 نیز شناخته می شود را در میانه ی تصویر می بینید. هسته ی ابر تاریکِ سمت راست در حال رُمبش گرانشی است و به نظر می رسد یک سامانه ستاره ای دوتایی در آن در مراحل آغازینِ شکل گرفتن می باشد.

واژه نامه:

Cepheus - dust clouds - Cepheus Flare - molecular cloud - vdB 141 - Sh2-136 - binary star system

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://apod.nasa.gov/apod/ap101030.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

رد ستارگان و روح ناخدا

با دقت با این نمای سوررئال شبانه نگاه کنید. در این تصویر رویاگونه، کمانِ ردِ ستارگان بر فراز یک کشتی قدیمی که در ساحلی نزدیک Gytheio در پلوپونز، جنوب یونان به گل نشسته دیده می شود.

آیا تصویر شبح گونه ای که بر فرازِ بازتاب نور ستارگان در آبِ ساکن معلق است، روح سرگردانِ ناخداست که در ساحل می گردد و با درماندگی به کشتیِ در حال پوسیدگی اش نگاه می کند؟

در واقع این شکل گذرا، تصویر خود عکاس است. عکاسِ این تصویر، به جای این که جابجایی ستارگان در اثر گردش زمین به دور محورش را با یک نوردهی طولانی ثبت کند، 90 تصویر پیاپی با نوردهی های مجزای 90 ثانیه ای را با هم ترکیب کرده. با ترکیب شدن دیجیتالی تک تک عکس ها با یکدیگر، تصویر ردِ ستارگان بازسازی شده است. تنها در یکی از نوردهی ها، خود عکاس هم در صحنه قرار گرفته و همین باعث ایجاد تصویر شبح گونه و نیمه شفاف از او در کنار کشتی شده است.

واژه نامه:

surreal - nightscape - Peloponnesus - Greece - ghost - exposure - star trail- semi-transparent

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101029.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

شبح میراخ

شبح میراخ واقعن چندان هم به ترسناکیِ یک شبح نیست. در واقع، شبح میراخ تنها یک کهکشان کم نور و تیره و کاملن شناخته شده برای ستاره شناسان است که تصادفن در راستای خط دیدِ ستاره ی پرنورِ Mirach (شکم ماهی، بطن الحوت) واقع شده. میراخ که در مرکز این تصویر دیده می شود، به نام "بتای زن در زنجیر" یا بتای آندرومدا نیز شناخته می شود. این ستاره که در فاصله ی 200 سال نوری از زمین قرار گرفته، یک غول سرخ با دمای کمتر از خورشید ولی بسیار بزرگ تر و ذاتن بسیار درخشان تر از آن است.

در بیشتر تصاویر تلسکوپی، پرتو نور و شعاع هایی که در اثر پراشِ نور ستاره به وجود می آیند، باعث پنهان شدن اجرامِ نزدیک به آن می شوند و موجب می شوند این کهکشان کم نور، همچون بازتاب داخلی و شبح گونه از نور ِتقریبن فراگیرِ ستاره در تصویر دیده شود.

این کهکشان که NGC 404 نیز خوانده می شود، در حدود 10 میلیون سال نوری از ما فاصله دارد و در این تصویرِ واضح، درست بالا و سمت راستِ ستاره ی میراخ (فاصله ی در حدود 7 دقیقه ی قوسی) دیده می شود.

واژه نامه:

ghost - Mirach's Ghost - galaxy - Mirach - Beta Andromedae - red giant - diffraction - NGC 404

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101028.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

تصویر شش کهکشان مارپیچی با جزئیات بی سابقه

تصاویری جدید از شش کهکشان زیبا به دست آمده که تمام جزئیات دقیق آن ها را به گونه ای که تاکنون دیده نشده بود نشان می دهد. هر 6 کهکشان نمونه هایی زیبا از کهکشان های مارپیچی اند. این تصویرها همگی توسط تلسکوپ بسیار بزرگ (VLT) در رصدخانه ی جنوبی اروپا (ESO) واقع در پارانال شیلی به دست آمده اند.

تصاویر که در نور فروسرخ بوده و با استفاده از دوربین پرقدرت HAWK-I ثبت شده اند، به اخترشناسان کمک می کند که نحوه ی شکل گیری و تکامل الگوی مارپیچی در کهکشان ها را دریابند.

شش کهکشان که توسط دوربین HAWK در VLT و با جزئیاتی بی سابقه تصویربرداری شده اند.

HAWK-I یکی از تازه ترین و نیرومندترین دوربین ها در تلسکوپ بسیار بزرگ (VLT) بوده و حساس به نور فروسرخ می باشد. این بدان معناست که بیشتر غبارهای تیره و کدر موجود در بازوی کهکشان های مارپیچی، برای حسگر آن "شفاف" می شود.

از آنجایی که HAWK-I می تواند کهکشان ها را "لخت" و بدون آثار مغشوش کننده ی غبار و گازهای تابشی ببیند، برای بررسیِ شمارِ عظیمِ ستارگانِ موجود در بازوهای مارپیچی مناسب است.

تصویر اول NGC 5247 را نشان می دهد، یک کهکشان مارپیچی با دو بازوی بزرگ، که در فاصله ی 60-70 میلیون سال نوری از ما واقع شده. این کهکشان از زمین، "از روبرو" دیده می شود که نمایی عالی از ساختار مارپیچی آن به دست می دهد.

کهکشان تصویر دوم، مسیه 100 می باشد که با نام NGC 4321 نیز شناخته می شود. این کهکشان در سده ی 18 کشف شد و نمونه ای خوب از یک کهکشان مارپیچی با "طراحی شکوهمند" (grand design) است، رده ای از کهکشان ها با بازوهای بزرگ و "خوب شکل گرفته".

سومین تصویر از آنِ NGC 1300 است؛ یک کهکشان مارپیچی با بازوهای کشیده که از انتهای میله ی بزرگ مرکزی بیرون زده اند. این کهکشان به عنوان یک نمونه ی اصولی از کهکشان های مارپیچی میله ای شناخته می شود. فاصله ی آن از ما 65 میلیون سال نوریست و در صورت فلکی نهر (رودخانه) قرار دارد.

کهکشان مارپیچی در تصویر چهارم، NGC 4030 است با فاصله ی 75 میلیون سال نوری از زمین و واقع در صورت فلکی سنبله. در سال 2007، تاکائو دوی، یک فضانورد ژاپنی که اخترشناس آماتور نیز می باشد، ابرنواختری را در این کهکشان کشف کرد. (ابرنواختر انفجار ستاره ایست که می تواند تا مدت کوتاهی، نوری به اندازه ی کهکشان میزبانش تولید کند.)

تصویر پنجم، NGC 2997، یک کهکشان مارپیچی در فاصله ی تقریبن 30 میلیون سال نوری است که در صورت فلکی تلمبه (پمپ هوا) دیده می شود. 2997 درخشان ترین عضو گروهی از کهکشان ها به همین نام در ابَرخوشه ی محلی کهکشان هاست. گروه محلی خود ما، که کهکشان راه شیری عضو آن است نیز بخشی از ابَرخوشه ی محلی می باشد.

آخرین ولی نه کوچکترین کهکشان، NGC 1232 است. یک کهکشان زیبا در فاصله ی 65 میلیون سال نوری واقع در صورت فلکی نهر (رودخانه). این کهکشان در رده ی کهکشان های مارپیچی میانی طبقه بندی شده. (intermediate spiral galaxy، کهکشانی که در وضعیتی بین "میله ای" و "بدون میله" قرار دارد.)

همانطور که در این مجموعه به روشنی می بینیم، HAWK-I به ما اجازه می دهد ساختار مارپیچی این 6 کهکشان درخشان را با جزئیاتی دقیق و عالی و با وضوح و شفافیتی که تنها در محدوده ی فروسرخ ممکن است، مشاهده کنیم.

واژه نامه:

ESO - Very Large Telescope - VLT - Paranal Observatory - Chile - infrared - HAWK-I - spiral arms - NGC 5247 - spiral galaxy - pinwheel - Messier 100 - NGC 4321 - grand design - NGC 1300 - central bar - barred spiral galaxies - Eridanus - River - NGC 4030 - Virgo - Takao Doi - astronaut - supernova - NGC 2997 - Antlia - the Air Pump - Supercluster - Local Group - Milky Way - Local Supercluster - NGC 1232 - intermediate - unbarred

منبع: dailymail

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

آندرومدا در فرابنفش

این منظره ی خیره کننده، واضح ترین تصویری است که تاکنون از کهکشان آندرومدا (M31) در محدوده ی طول موج های فرابنفش تهیه شده. این تصویر موزائیکی توسط ماهواره ی سویفت ناسا گرفته شده و ترکیبی است از 330 تک عکس که در کنار هم، منطقه ای به گستره ی 200,000 سال نوری را می پوشانند. در تصویر، حدود 20,000 چشمه (منبع) پرتو دیده می شود. بیشتر این چشمه ها، ستارگان جوان و داغ و خوشه های انبوه ستاره‌ای هستند که به شدت پرتوهای نیرومند و پرانرژیِ فرابنفش می تابانند. 

آندرومدا نزدیک ترین کهکشان بزرگ مارپیچی به کهکشان راه شیری است و در فاصله ی حدود 2.5 میلیون سال نوری ما واقع شده.

در پایان مطلب، همین تصویر را در نور مرئی می بینید. چهره ی این جزیره ی باشکوه کیهانی را در هر دو محدوده ی نوری (مرئی و فرابنفش) با هم مقایسه کنید:

واژه نامه:

Andromeda - Galaxy - M31 - ultraviolet - wavelengths - NASA - Swift satellite - mosaic - star cluster - spiral galaxy - Milky Way

همین تصویر در اندازه‌ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101027.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

باز هم هارتلی و خوشه ی دوتایی

خوشه های ستاره ای اغلب به شدت جذاب و احساس برانگیزند. ولی خوشه های باز NGC 869 و NGC 884 دو برابر جذابند!

این دو خوشه ی غیرعادی که با نام های "اچ و خی برساووش" (h and chi Persei) نیز شناخته می شوند و در تصویر امروز آن ها را می بینید، آنقدر پرنور هستند که در یک آسمان تاریک، بدون دوربین دوچشمی نیز قابل مشاهده اند. هیپارخوس، ستاره شناس یونانی (130 پیش از میلاد)، این دو خوشه را در فهرستش جای داد ولی قطعن تاریخ کشف این خوشه ها به دورانی پیش از تاریخ مدون می رسد. خوشه های مزبور بیش از 7,000 سال نوری از زمین فاصله داشته و در صورت فلکی پرساووش (برساووش) واقع شده اند ولی فاصله ی خودشان از یکدیگر تنها چند صد سال نوریست.

این تصویر که اوایل همین ماه گرفته شده، دنباله دار پرنور 103P/Hartley با نام غیررسمی هارتلی2 را نشان می دهد که در حال عبور با فاصله ی تنها چند درجه از برابر این دو خوشه ی معروف می باشد. هارتلی2، که سمت راست دیده می شود، در حال حاضر در حال محو شدن است ولی هنوز برای ناظرانِ مجهز به دوربین دوچشمی در نیم کره ی شمالی، قابل تشخیص می باشد.

البته اگر صاف بالای سر هسته ی این دنباله دار بروید، همان کاری که طبق برنامه، فضاپیمای EPOXI ی ناسا قرار است تا تاریخ 4 نوامبر انجام دهد، برای تماشایش دیگر به دوربین دوچشمی نیز نیازی نخواهید داشت!

مطلبی دیگر در همین زمینه

واژه نامه:

star cluster - Open cluster - NGC 869 - NGC 884 - h and chi Persei - binoculars - Hipparchus - double cluster - Perseus - comet - 103P/Hartley - Hartley 2 - EPOXI

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101026.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

کشف آب یخزده زیر سطح ماه

آیا در ماه آنقدر آب هست که بتواند فضانوردان آینده را زنده نگهدارد؟

اگر قرار باشد ماه به یکی از پایگاه های آینده ی بشر در فضا تبدیل شود، پاسخ به این پرسش مهم خواهد بود.

سال گذشته، دانشمندان برای فهمبدن این موضوع، فضاپیمای ماه گردِ LCROSS را به یکی از دهانه های نزدیک قطب جنوب ماه که همیشه در سایه است، کوبیدند (دهانه ی کبوس: Cabeus). غباری که در اثر این برخورد در آسمان پخش شد مورد بررسی و تحلیل دانشمندان قرار گرفت و تازه ترین نتایج این بررسی ها، مقدار بیشتری آب، چه بسا تا 6 درصد بیشتر نسبت به آنچه پیشتر تصور می شد را نشان می دهد. علاوه بر این، ابزاری بر روی فضاپیمای دیگری به نام LRO که نوترون ها را اندازه می گیرد، نشان داده که ممکن است مقادیر زیادی آب یخزده در زیر پهنه های وسیع تری از ماه (که بیشترشان همیشه هم در سایه نیستند)، پنهان شده باشد.

در تصویر امروز که توسط LRO و "در رنگ کاذب" تهیه شده، مناطق به رنگ آبی، خاک نسبتن غنی از هیدروژن را نشان می دهد، هیدروژنی که احتمالن متعلق به آب یخ زده ی زیر سطح است. در مقابل، نواحی سرخ رنگ احتمالن نشان دهنده ی خاک خشک است. قطب جنوب ماه نیز به شکل دیجیتالی و با علامتی در تصویر مشخص شده. هنوز معلوم نیست بلورهای یخ تا چه ژرفایی از این سطوح نفوذ کرده اند، همچنین میزان دشواریِ استخراج این بلورها و پالودن و تصفیه ی آنها به "آب آشامیدنی" نیز نکته ایست که هنوز چیزی از آن نمی دانیم.

عکاسی رنگ کاذب:

در عكاسي رنگي كاذب(Flase–ColourPhotography) از افزودن رنگ ها براي آشكار ساختن اطلاعاتي استفاده مي شود كه در حالت عادي قابل رؤيت نيستند. عكس هاي معمولي تصاوير را همانگونه كه مي بينيم، با رنگ هاي موجود در طيف نشان مي دهند. اما براي مثال فيلم فروسرخ تصاويري را ثبت مي كند كه آنها را نمي توانيم ببينيم. اين فيلم به تابش الكترومغناطيس حساس است كه وراي انتهاي قرمز طيف نور مريي قرار دارد. از عكسبرداري رنگي كاذب همچنين براي تاكيد بر روي اطلاعات موجود در تصوير از طريق تغيير رنگ ها استفاده مي شود. براي مثال عكس هاي ميكروسكوپي كه با ميكروسكوپ الكتروني تهيه مي شوند تك رنگ هستند و از رنگ كاذب مي توان براي جداسازي و نمايش جزئيات استفاده كرد. (منبع)

واژه نامه:

water - moon - outpost - LCROSS - crater - South Pole - Cabeus crater - LRO - neutron - lunar - frozen water - false-color - hydrogen - sub-surface - ice crystal - mine - drinking water

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101025.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

یکی از بزرگترین بیل‌ مکانیکی‌های جهان

اتومبیل را نگه دارید! یکی از بزرگ‌ترین ماشین های متحرک جهان دارد از جاده رد می شود.
دستگاهی که تصویرش را می بینید، یک ماشین حفاری با "بیل مکانیکی چرخان" (Bucket-wheel excavator) است که در معدنکاوی های سطحی پیشرفته از آن استفاده می شود. 

چنین دستگاه هایی به بشر توان استخراج مواد معدنی و در نتیجه تغییر چهره ی سیاره ی زمین به روش هایی نوین و تکان دهنده را داده. گودال ناشی از استخراجِ برخی از معدن های روباز از مدار زمین نیز دیده می‌شوند (تصویر روبرو).

یک معدن مس روباز در کشور پرو

یدک کش بزرگ ناسا که شاتل های فضایی را به سکوی پرتاب منتقل می کند، در برابر بزرگ ترین ابزارهای حفاری با بیش از ۲۰۰ متر درازا و ۱۰۰ متر بلندی، کوتوله می نماید.

ماشین های حفاری با بیل مکانیکی چرخان، می توانند گودالی به درازی یک زمین فوتبال و ژرفای بیش از ۲۶ متر را تنها در یک روز حفر کنند. گذشتن این دستگاه ها از جاده ممکن است کمی طول بکشد، چرا که بیشترین سرعت آنها کمتر از ۱ کیلومتر در ساعت است.

واژه نامه:

Bucket-Wheel Excavator - Earth - surface mining - minerals - Crawler - space shuttle - launch pad

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: apod.nasa.gov

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

از فرق سر تا نوک پای شکارچی

1,500 سال نوری آن سوتر از زمین و در لبه ی یک ابر مولکولی غول پیکر، پرورشگاه ستاره ای شکارچی (جبار) همچون گهواره ای از غبار کیهانی و هیدروژن گداخته واقع شده.

این نمای 25 درجه ایِ آسمان که تماشایش نفس را در سینه حبس می کند، از فرق سر تا انگشت پای صورت فلکی نام آشنای شکارچی را در بر گرفته است (از چپ تا راست). سحابی بزرگ شکارچی، نزدیک ترین منطقه ی بزرگ ستاره زا، در سمت راست دیده می شود. سمت چپش، سحابی کله اسبی (سر اسب)، M78 و ستارگان کمربند شکارچی را می توان دید. ستاره ی غول سرخ "ابط الجوزا" (آلفای شکارچی) بر شانه ی مرد شکارچی، ستاره ی آبی و تابناک "رجل شکارچی" (بتای شکارچی) روی پایش و ستاره ی "راس الجوزا" (میسان، لاندای شکارچی) نیز سمت چپ، نزدیک سر شکارچی می درخشد.

البته سحابی شکارچی و ستارگان درخشانش را به راحتی با چشم غیرمسلح نیز می تواند دید، ولی ابرهای غبار و پرتوهای ناشی از توده های بزرگ گازِ میان ستاره ای در این مجموعه ی پر از سحابی، کم نورتر از آنند که با چشم غیر مسلح دیده شوند.

در این تصویر موزائیکی و گسترده ی تلسکوپی، از یک فیلتر باریک هیدروژن آلفا نیز استفاده شده تا داده ها و اطلاعات بیشتری در تصویر دیده شوند، از جمله رشته های گسترده ی تابشی ناشی از گاز هیدروژن اتمیِ پرانرژی و نیز کمانِ بزرگ یک سحابی نشری به نام "حلقه ی بارنارد".

برای آشنایی بیشتر با شکل صورت فلکی شکارچی، این تصویر را ببینید:

واژه نامه:

Orion - Head to Toe - stellar nursery - Hunter - molecular cloud - Orion Nebula - Horsehead Nebula - M78 - Orion's belt - red giant - Betelgeuse - Rigel - Lambda Orionis - Meissa - hydrogen alpha - atomic hydrogen - Barnard's Loop

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101023.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

دهان باز هیولا

درست مثل این که NGC 7822 دهانش را باز کرده و در حال بلعیدن ستون های گاز، غبار و ستاره های جوان و داغ است!

این منطقه ی روشنِ تشکیل ستاره در لبه ی یک ابر غول پیکر مولکولی در صورت فلکی شمالی قیفاووس و در فاصله ی 3,000 سال نوری از ما واقع شده است. لبه های روشن و اشکال تاریک در این نمای رنگی آسمان به خوبی دیده می شوند.
داده های تصویر به کمک فیلترهای هر دو باندِ پهن و باریک به دست آمده و در آن تابش اتم های اکسیژن، هیدروژن، و سولفور به ترتیب با رنگ های آبی، سبز، و سرخ دیده می شود. این تابش های اتمی ناشی از پرتوهای پرانرژی ستارگان داغ است، ستارگانی که بادهای نیرومند و تابش پرتوهایشان به شکل گرفتن و ساییده شدن ستونهای چگال و متراکم نیز منجر شده است. در داخل خود ستون ها هم در اثر فروپاشی گرانشی، ستارگانی جدید در حال تولدند ولی همچنان که ستون ها به اطراف جاروب و پراکنده می شوند، ستارگان تازه شکل گرفته نیز از مخزن مواد ستاره ایِ خود جدا می شوند.

در فاصله ای که NGC 7822 واقع شده، این تصویر حدود 60 سال نوری گستردگی دارد.

واژه نامه:

Pillar - gaping maw - NGC 7822 - molecular cloud - Cepheus - star forming region - nebula - broadband - narrowband - oxygen - hydrogen - sulfur - atomic emission - gravitational collapse - star stuff

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101022.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

به تماشای دنباله دار هارتلی 2 برویم

مشتاقان خوش شانس آسمان شب می توانند این هفته دنباله دار سبز و کوچکی را که به نزدیک ترین فاصله اش از زمین طی 24 سال گذشته رسیده ببینند.

شب گذشته دنباله دار هارتلی 2 از فاصله ی حدود 17 میلیون کیلومتری زمین رد شد، فاصله ای بسیار کمتر از فاصله ی زمین تا خورشید. در آسمان تاریک می توان آن را ساعاتی پیش از طلوع آفتاب و با چشم غیر مسلح دید ولی بهترین روش برای رصد آن به وسیله ی یک دوربین دوچشمی است.

فضاپیمای "برخورد عمیق" ناسا که در حال تعقیب هارتلی 2 است، انتظار می رود در 4 نوامبر از فاصله ی 700 کیلومتری آن بگذرد.

عکسی از دنباله دار هارتلی به تاریخ 12 اکتبر

دان یومان، رئیس بخش "اجرام نزدیک به زمین" در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا می گوید: «رد شدن از کنار یک دنباله دار از چنین فاصله ی نزدیکی، غیرمعمول است... این خوبی مادر طبیعت است که پیش نمایشی از هارتلی 2 را پیش از جلوه گر شدن آن به ما نشان می دهد...»

ستاره ی دنباله دار هارتلی 2 در سال 1986 در استرالیا و توسط اخترشناس زاده ی بریتانیا، مالکوم هارتلی کشف شد. این دنباله دار هر 6.46 سال یک بار به دور خورشید می گردد. مسیر گردش آن به طور کلی بین مسیر زمین و مشتری است و آخرین باری که تا این حد به زمین نزدیک شد، سال 1986 بود.

برای تماشای دنباله دار در این هفته، پیش از سر زدن آفتاب، شمال غرب آسمان را نگاه کنید، حدود 75 درجه بالای افق و تقریبن به طور مستقیم بالای سرتان. هارتلی 2 را نزدیک ستاره ی درخشان عیوق در صورت فلکی ارابه ران خواهید دید. البته برای داشتن نمایی خوب از آن، نیاز به آسمانی کاملن صاف با آلودگی نوری اندک می باشد. قطر هسته ی دنباله دار هارتلی 2 بین 1.2 تا 1.6 کیلومتر برآورد شده و تصور می شود جرم آن برای 100 دور گردش دیگر به دور خورشید و گذر از کنار زمین کافی باشد. گذرِ امسال این دنباله دار از کنار زمین، یکی از نزدیک ترین گذرِ دنباله دارها در طی چند سده ی گذشته است.

ضمنن هفته ی آینده، رصدگران شاهد سوختن تکه ای از دنباله دار در جو زمین خواهند بود.

هارتلی 2 حتی اگر تا سال 2061 نیز از کنار زمین نگذرد، تکه های کوچکی از آن به جای مانده که با عبور زمین از درونِ مدارش، این تکه ها با جو زمین برخورد خواهند کرد. شهابواره های ناشی از این برخوردها که با عنوان بارش شهابی شکارچیی (جباری) شناخته می شوند، در ارتفاعات بالای جو می سوزند و رگه های شهاب را در آسمان شب ایجاد می کنند. سال گذشته، ناسا 43 شهاب شکارچی را ثبت کرد که بیشتر آن ها در ارتفاع فراتر از 80 کیلومتری بالای سطح زمین سوختند. بهترین شرایط برای مشاهده ی این بارش، ساعت 11 شب به بعد با آسمانی صاف و تاریک است.

واژه نامه:

comet - Hartley 2 - Orionid meteor shower - meteoroid - Jupiter - Malcolm Hartley - Capella - Auriga - charioteer

مطلبی در همین ارتباط: Pacman Vs Hartley
منبع: dailymail

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

سحابی باستانی

سحابی سیاره ای متقارن و دوست داشتنی MWP1 در فاصله ی حدود 4,500 سال نوری از ما و در صورت فلکی شمالی ماکیان (قو، دجاجه) واقع شده است. گستردگی این سحابی که یکی از بزرگ ترین سحابی های سیاره ای شناخته شده است، نزدیک به 15 سال نوری می‌باشد و با در نظر گرفتن آهنگ گسترش و انبساطش، 150 هزار سال سن دارد، سنی که در ابعاد نجومی و برای یک ستاره ی خورشیدسان با عمر 10 میلیارد سال، چشم بر هم زدنی محسوب می شود.

سحابی های سیاره ای (سیاره نما) نشان دهنده ی مرحله ی بسیار کوتاهِ پایانی در تکامل ستاره ای هستند، زمانی که ستاره ی مرکزیِ سحابی پس از فشرده شدن، لایه های بیرونیش را در فضا می پراکند و تبدیل به یک کوتوله ی سفید داغ می شود. واقعیت اینست که سحابی های سیاره ای معمولن بین 10 تا 20 هزار سال دوام می آورند. پس سحابی باستانی MWP1 فرصت و چالشی زیبا برای ستاره شناسانی خواهد بود که مایلند تغییرات ستاره ی مرکزی آن را بررسی و مطالعه کنند.

واژه نامه:

Methuselah - Nebula - MWP1 - planetary nebula - Cygnus the Swan - white dwarf

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101021.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

کشف دورترین کهکشان

ستاره شناسان کهن ترین و دورترین شیء کیهان را کشف کردند: یک کهکشان که به حدی دور است که نور آن 13 میلیارد سال در فضا راه پیموده تا به زمین برسد. این کهکشان، که توسط تلسکوپ اروپایی بسیار بزرگ در شیلی مشاهده شد، دوردست ترین خوشه ی ستاره ای، گاز و غباریست که تاکنون کشف شده و فاصله ی آن در حدیست که تصویری که دانشمندان اینک از آن می بینند متعلق به دوران نوزادی کیهان است، کیهانی به سن تنها 600 میلیون سال یا به عبارتی 4 درصد سن فعلی آن!

دکتر نیکولاس نیسوادبا از بنیاد اخترفیزیک فضایی در پاریس می گوید: «بررسی دورترین کهکشانی که تاکنون یافت شده بسیار هیجان انگیز است، ولی اهمیت مفاهیم اخترفیزیکی آن می تواند بسیار فراتر از آن باشد... این نخستین بار است که می توانیم با اطمینان بگوییم در حال نظاره ی یکی از کهکشان هایی هستیم که از دل ابر آغازین کیهان به وجود آمده، ابری که جهان را در روزهای نخست پر کرده بود.»

 این تصویر توسط تلسکوپ هابل گرفته شده و کهکشان مزبور با عنوان UDFy-38135539 را نشان می دهد. کهکشان در سمت چپ تصویر به صورت نقطه ی کم نور سفیدی درون یک دایره ی سرخ دیده می شود. نور این جرم که اکنون به زمین رسیده، زمانی تابیده شده که تنها 600 میلیون سال از عمر کیهان می گذشته است. این نور 13.1 میلیارد سال و با سرعت 300,000 کیلومتر در ثانیه در راه بوده تا به شکل چنین لکه ی مبهمی به چشم ما برسد.

زمانی که ستاره شناسان به اجرام دوردست نگاه می کنند، در واقع به زمانی در گذشته می نگرند. نور ستارگان نزدیک تنها چند سال طول می کشد تا به زمین برسد. ولی نور کهکشان های دوردست، میلیاردها سال در فضا راه می پیمایند. این کهکشان با عنوان UDFy-38135539، سال گذشته توسط تلسکوپ فضایی هابل کشف شد. ولی سن آن توسط سازمان اروپایی پژوهش های اخترشناسی در تلسکوپ بسیار بزرگ نیم کره ی جنوبی تایید شد.

مطالعه و بررسی کهکشان های دوردست کاری دشوار است. نور میلیون ها ستاره ی آنان پس از سالیان دراز به ما می رسد و کهکشان کوچک و کم نور دیده می شود. بخش زیادی از این نور هم در محدوده ی فروسرخ است چرا که طول موج آن در اثر انبساط کیهان، کش آمده و بلندتر شده، پدیده ای که با عنوان "redshift" یا "انتقال به سرخ" شناخته می شود.

این نکته را نیز به همه ی مشکلات بیفزایید که نوری که از این کهکشان ها به ما می رسد متعلق به زمانی است که کیهان کاملن شفاف نبوده و با مه و ابری از هیدروژن پر شده بوده است.

برداشت تصویری یک هنرمند از کهکشان هایی که در زمان نوزادی کیهان و کمی پس از مهبانگ (انفجار بزرگ) به وجود آمدند. درست مثل دیرینه شناسان که برای یافتن کهن ترین بقایا، زمین را عمیق تر و عمیق تر حفر می کنند، ستاره شناسان نیز برای یافتن اجرام جوان تر (و کهن تر تا حد نخستین ستارگان و کهکشان های شکل گرفته)، به فاصله ی دورتر و دورتری می نگرند.

گروه اروپایی 16 ساعت کهکشان را رصد کردند و دو ماه به بررسی و تحلیل نتایج رصد پرداختند. نتیجه ی این بررسی ها در مجله ی نیچر منتشر شد. یکی از نکات جالب کشف فعلی که در مجله ی نیچر شرح آن رفته، اینست که نور UDFy-38135539 به تنهایی توان کنار زدن مه هیدروژن را نداشته است. دکتر مارک سوینبنک از دانشگاه دورهام و یکی از نویسندگان همکار در این پژوهش می گوید تابش کهکشان های کهن آن قدر قوی نیست که به تنهایی بتواند مه هیدروژنی را بشکند و روشن و واضح به ما برسد: «احتمالن در همسایگی UDFy-38135539، کهکشان های دیگری نیز هستند، چه بسا کم نورتر و کم جرم تر، که به این یکی در روشن واضح کردن فضای اطرافش کمک کرده اند. وگرنه این کهکشان بدون کمک همسایگان، هر چقدر هم درخشان بود، در مه هیدروژن اطرافش گرفتار می شد و ما حتی ردی هم از آن نمی دیدیم.»

جهان طی یک انفجار بزرگ (مهبانگ، بیگ بنگ) در حدود 13.1 میلیارد سال پیش به وجود آمد و ستارگان و کهکشان ها از 300 میلیون سال پس از این انفجار شکل گرفتند. خورشید ما تقریبن 5 میلیارد سال پیش متولد شد و زندگی نیز از حدود 3.7 میلیارد سال روی زمین ایجاد شد.

دکتر سوینبنک می افزاید: «دو سال پیش اخترشناسان در طی یک نوسازی، تلسکوپ هابل را به دوربین های جدید و پرقدرت تری مجهز کردند که بتواند فضا را بیشتر بشکافد و اعماق آن را بکاود... داده های به دست آمده در بین جامعه ی علمی منتشر شد و نخستین بار از این طریق تابش کم نور شناسایی شد. ولی این کشف نیاز به تایید هم داشت که پس از 16 ساعت رصد و مشاهده مورد تایید قرار گرفت... وقتی در "باستان شناسی ستاره ای" کاوش می شود، در می یابیم که نخستین ستارگان کهکشان راه شیری هم سنی بین 10 تا 13 میلیارد سال دارند... کهکشان های دوردست، می توانند چگونگی آغاز شکل گیری کهکشان راه شیری و رسیدنش به دوران فعلی را به ما نشان دهند. برای مثال، خورشید تنها 5 میلیارد سال سن دارد و ما علاقمندیم نحوه ی شکل گیریش را بدانیم... زمان کوتاهی پس از انفجار بزرگ، کیهان، جایی سرد و مات بود و این دوران دلگیر به نام "دوران تاریک" شناخته شده است.»

این کهکشان ابتدا توسط تلسکوپ هابل کشف شد و اکنون وجودش توسط دانشمندان رصدخانه ی جنوبی اروپا در شیلی مورد تایید قرار گرفته و تصویر آن نیز با استفاده از تلسکوپ بسیار بزرگ (VLT) و اَبَرحساس آن رصدخانه ثبت شده.

چند صد میلیون سال پس از این که نخستین نسل ستارگان و کهکشان ها شروع به افشاندن پرتوهای قوی فرابنفش کردند، کم کم ابر و مه هیدروژنی نیز در سراسر کیهان پخش شد. این پایان "دوران تاریک" بود که باز هم لقبی از روی تاریخ انسان ها گرفت: "رنسانس کیهانی". اخترشناسان در تلاشند زمان دقیق پایان یافتن دوران تاریک را مشخص کنند. برای این کار باید به جستجوی اجرام دوردست رفت، و این چیزی است که تنها بزرگ ترین تلسکوپ ها آن هم با یک راهبرد دقیق رصدی می توانند از پسش برآیند.

واژه نامه:

redshift - galaxy - UDFy-38135539 - ESO - VLT

منبع: dailymail

خلاصه برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

لحظه ای باورنکردنی: خورشیدگرفتگی در فضا

این عکس که ناسا از خورشید گرفته را ببینید. درست مثل این است که کسی تصادفن انگشتش را جلوی عدسی دوربین گرفته باشد، ولی در واقع این تصویر شگفت آور، ماه را نشان می دهد که از بین خورشید و فضاپیمای ناسا می گذرد و یک خورشیدگرفتگی جزئی را ایجاد می کند. دوربین رصدخانه ی دینامیک خورشیدی ناسا (SDO) در محدوده ی "نهایت فرابنفش" مشغول رصد خورشید بود که ماه از برابر آن گذشت.

7 اکتبر 2010- ماه در حال عبور بین خورشید و SDO در تصویری که توسط این رصدخانه گرفت ثبت شد.

رشته های پیچک مانندِ پلاسمای بسیار داغ (که به عنوان شراره مشهورند) تا اعماق فضا از خورشید بیرون زده اند. چنین حلقه های پلاسمایی تا 20 میلیون درجه ی سانتی گراد گرما دارند. حلقه ی روشن پلاسمایی که در سمت چپ تصویر دیده می شود در حدود 138,000 کیلومتر پهنا دارد. این گونه تصاویر چندان برای تماشا مناسب نیستند ولی به گفته ی دانشمندان ناظر بر SDO، این خورشیدگرفتگی جزئی برای امتحان و بهینه سازی تجهیزات SDO مفید خواهد بود.

کارل شریور (Karel Schrijver) از آزمایشگاه خورشیدی و اخترفیزیک لاکهید- مارتین می گوید: «لبه های خیلی واضح سطح ماه، کمکی است به ما برای سنجشِ ویژگی های درون مداریِ تلسکوپ؛ ویژگی هایی همچون پراش نور از توری هایی که برای نگهداری و محافظت از فیلترها و تجهیزات اپتیکی نصب شده. با مشخص شدن این ویژگی ها، می توانیم از این اطلاعات برای اصلاح داده هایمان و بالا بردن کیفیت و وضوح تصاویر و جزئیات بیشتر استفاده کنیم.»

 نمایی نزدیک از تصویر بالا - فعالیت تاج خورشیدی و کمانه کشیدن شراره از سطح خورشید

تصاویری که SDO در طول موج های گوناگون از خورشید تهیه می کند، کیفیتی بالاتر از تصاویر HD دارند. برخی از تماشایی ترین تصاویرِ شراره های خورشیدی که طی ماه های اخیر و با آغاز دوره ی بیشینه ی فعالیت خورشیدی گرفته شده نیز متعلق به این رصدخانه است.

SDO در فوریه ی 2010 از کیپ کاناورال فلوریدا به فضا پرتاب شد. انتظار می رود ماموریت 5 ساله ای که برای آن در نظر گرفته شده، 550 میلیون پوند هزینه در بر داشته باشد. مدار این فضاپیما، در ارتفاع حدود 35,000 کیلومتری از سطح زمین واقع شده و ابعاد آن نزدیک به 2.2 در 4.5 متر است. پنل های خورشیدی آن 6.4 متر بلندی داشته و 1450 وات برق تولید می کنند. به دلیل این که فضاپیما در سطح بسیار بالا و بیرون از کمربند محافظتی زمین در برابر تابش قرار گرفته، تجهیزاتِ نصب شده روی آن مجهز به یک سپر اضافی می باشند. این فضاپیما 3 ابزار حمل می کند که در هر دقیقه تصاویری با کیفیت و وضوح بسیار بالا از خورشید تهیه می کنند و همچنین توانایی اندازه گیری امواج فشار خورشیدی که بر روی سطحش ایجاد می شوند را نیز دارد.

واژه نامه:

Sun - moon - eclipse - NASA - SDO - Solar Dynamics Observatory - extreme ultraviolet - plasma - diffraction

منبع: dailymail

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

چهل و چهار ناهید

این ناهید است یا یک هواپیما؟

یکی از کنجکاوی های مشترک بین مشتاقان آسمان شب، اینست که بفهمند آیا نقطه ی نورانی نزدیک افق ناهید است یا نه. اگر این نقطه، یک هواپیما باشد، معمولن خودش را با جابجایی عمده ای در عرض چند لحظه نشان خواهد داد. ولی ناهید به کندی با گردش زمین غروب می کند. در ضمن، اگر ناهید هر شب جایش تغییر نکند، شناساییش از این هم ساده تر خواهد شد.

در تصویر امروز، این سیاره ی خواهر زمین را در 44 شب گوناگون در بین سال های 2006 و 2007 بر فراز کوه "بولو" در ترکیه می بینیم. در هر 44 صحنه، ناهید به تنهایی در آسمان شامگاه می درخشد. فاصله ی زمانی میانگین هر عکس با عکس بعدی، حدود 5 روز است و عکس ها زمانی گرفته شده اند که خورشید تقریبن هفت درجه بالای افق بوده.

نقطه ی نورانی سمت غربِ آسمان شامگاهیِ شما در این ماه، احتمالن نه ناهید است و نه یک هواپیما، بلکه سیاره ی بهرام (مریخ) است.

واژه نامه:

Venus - airplane - Bolu mountains - Turkey - Earth's sister - Mars

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101020.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

پرومته در حال طلوع

نوار تیره ی زیر پرومته چیست؟

گرچه ممکن است سایه یا ردی از مواد جاروب شده به نظر بیاید، ولی شبیه سازی های رایانه ای نشان می دهد که این نوار تیره، یک راه خالی است که موادش در اثر گرانش این ماه کوچکِ کیوان (زحل) کنار زده شده است. پرومته ی 80 کیلومتری درست در درون حلقه ی F در حال گردش به دور سیاره است ولی هر 15 ساعت یک بار، به لبه‌ی داخلی این حلقه نزدیک می شود و نیروی گرانشش، نزدیک ترین ذرات حلقه را جذب می کند. در نتیجه ی این فرآیند، هم جریانی از ذرات روشن حلقه تشکیل می شود و هم شکافی تاریک در جای قبلی ذرات به وجود می آید. از آنجایی که سرعت گردش مداری پرومتئوس بیشتر از سرعت ذرات حلقه است، این ماه یخی در هر بار گردش، رگه ای تازه به وجود می آورد.

یک رگه ی تیره در خلال هر بار گذر پرومته از درون حلقه ی F کیوان که وظیفه ی "چوپانی" آن را به عهده دار ایجاد می شود. این رگه ها قبلن پیش بینی نشده بودند و نخستین بار در سال 2004 در تصاویر کیفیت بالایی که فضاپیمای کیوان گردِ "کاسینی" گرفته بود دیده شدند. در تصویر امروز با دقت در سطح پرومته، متوجه ساختارها و دهانه های جالبی نیز می شویم.

فضاپیمای روباتیک کاسینی که در سال 2004 به کیوان رسید، تا امروز عملکرد خوبی داشته و انتظار می رود تا سال 2017 به فرستادن تصویر و اطلاعات از این دنیای حلقه دارِ دوردست ادامه دهد.

واژه نامه:

Prometheus - Saturn - F-ring - Cassini spacecraft

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101019.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

روش تازه برای کشف سیارات فراخورشیدی

سیاره ی بتا پیکتوریس بی که با روش تازه تصویرش ثبت شد.

ستاره شناسان به روشی برای ردیابی و دیدن سیاراتی که در پرتو نور ستاره ی مادریشان پنهان مانده اند دست یافتند. این پیشرفت غیرمنتظره دانشمندان را قادر می سازد سیاراتی را بررسی کنند که بسیار به ستاره ی مادرشان نزدیکند و تا پیش از این امکان بررسیشان وجود نداشت. احتمالن با این روش سیارات "زمین مانند" بسیاری نزدیک به ستاره شان در کهکشان های دوردست کشف خواهد شد.

یک گروه بین المللی با استفاده از فن آوری اپتیکی جدید، تصاویری از یک سیاره تهیه کرده اند که از هر سیاره ی فراخورشیدیِ تاکنون کشف شده ای به ستاره ی مادرش نزدیک تر است. این کشف در مجله ی آنلاین مقالات اخترفیزیک منتشر شد.

گروه بین المللی با استفاده از فن آوری جدید که در تلسکوپ بسیار بزرگِ رصدخانه ی جنوبی اروپا یا VLT بر فراز کوه پارانال شیلی به کار گرفته شده، توانستند هم وجود و هم حرکت مداری سیاره ی جدید را تایید کنند. "بتا سه پایه بی" سیاره ایست با سنگینی 7 تا 10 برابر مشتری که به دور ستاره ی مادریش "بتا سه پایه" در فاصله ی 63 سال نوری از ما می گردد.

سامانه ی اپتیکی جدید از یک تکه ی کوچک شیشه تشکیل شده که سطح آن با الگویی پیچیده تراش خورده. این تکه با عنوان Apodizing Phase Plate یا به طور خلاصه APP، نور ستاره را به طور کامل حذف می کند و اجازه می دهد سیاره که پیش از این سیگنال های نورش در اثر نور شدید ستاره دیده نمی شد، در تصویر ظاهر شود.

Apodising Phase Plate باعث تداخلِ امواج نور ستاره با یکدیگر و در نتیجه نمایان شدن نور سیاره می شود.

فیل هینز، رئیس مرکز UA برای اپتیک تطبیقی (سازگار) نجومی در رصدخانه ی استیوارد می گوید: «این تکنیک درهای تازه ای به کشف سیارات باز می کند... تاکنون، ما تنها می توانستیم به سیارات بیرونی یک منظومه ی ستاره ای نگاه کنیم، در محدوده ی مدارهای بزگ تر از مدار نپتون. اما اینک می توانیم سیاراتی در مدارهای بسیار نزدیک تر به ستاره ی مادر را نیز ببینیم.»

یک تکه ی کوچک الماس،
بر روی یک تکه شیشه شیارهایی در نقاط دقیقن محاسبه شده ایجاد می کند.

اگر اخترشناسانِ سیارات بیگانه با روش معمولی ما به منظومه ی خورشیدی نگاه کنند، تنها اورانوس و نپتون را می بینند و سیاره های درونیِ تیر، ناهید، زمین، بهرام (مریخ) و کیوان را اصلن نخواهند دید!

سیاره ی تازه کشف شده، بتا سه پایه بی، در مداری به اندازه ی حدود 7 یکای نجومی یا AU به دور ستاره اش می گردد. هر AU برابر با فاصله ی زمین تا خورشید یا نزدیک به 150 میلیون کیلومتر است. هینز می گوید این فاصله به ویژه به این خاطر جالب است که اغلب سیارات در منظومه های ستاره ای، فاصله ای بین 5 تا 10 AU از ستاره شان دارند.

پیش از این اخترشناسان از روش های گوناگونی برای ردیابی سیارات خارج از منظومه ی خورشیدی استفاده می کردند، به عنوان مثال با مشاهده ی لرزش های ناچیز گرانشی در حرکت یک ستاره، پی به وجود سیاره ای در نزدیکی آن می بردند، بدون این که تصویری مستقیم از آن داشته باشند.

روش تازه که به رصدگران امکان حذف کامل نور ستاره با پالایش بیشتر را می دهد، به دنبال مدل سازی های به شدت پیچیده ی ریاضی امکان پذیر شد.

جاناتان کودونا، پژوهشگر ارشد در رصدخانه ی استیوارد UA و ارائه کننده ی نظریه ی منجر به این تکنیک که او آن را تکنیک "تاج نگاری با حذف مرحله ای اثر" (phase-apodisation coronagraphy) می نامد، می گوید: «ما اساسن در این روش، هاله ی نور ستاره که سیگنال های نور سیاره را از بین می برد را حذف می کنیم... اگر هدف، یافتن جرمی هزاران یا میلیون ها بار کم نور تر از ستاره باشد، آن وقت است که اهمیت حذف هاله ی ستاره مشخص می شود.»

واژه نامه:

planet - Earth-like - extrasolar - VLT - Apodizing Phase Plate - APP

منبع: dailymail

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

هیولای خورشیدی

این چیست که از لبه ی خورشید بیرون زده؟

آنچه در نگاه اول ممکن است یک "هیولای خورشیدی" به نظر بیاید در واقع یک "زبانه ی خورشیدی" است. زبانه‌ی این تصویر، اوایل سال جاری توسط ماهواره ی خورشیدگردِ سوهو ثبت شد. این زبانه، مرحله ی آغازین انفجاری است که به عنوان یکی از بزرگترین انفجارهای خورشیدیِ ثبت شده شناخته می شود. حتی در تصویر هم عظمت آن مشخص است، زبانه ای که به راحتی می تواند کره ی زمین را در خود جای دهد.

"زبانه ی خورشیدی"، ابری رقیق از گازهای خورشیدی است که توسط میدان مغناطیسی خورشید درست بالای سطح آن شکل می گیرد. یک زبانه ی آرام معمولن تا یک ماه دوام می آورد ولی زبانه های انفجاری، مثل آنچه در این تصویر می بینیم، می توانند در عرض چند ساعت تبدیل به یک "فوران تاج خورشیدی" (CME) شده و ذرات گازهای داغ را وارد فضای منظومه ی خورشیدی کنند. زبانه ها با وجود داغ بودنشان، چون کمی از سطح خورشید خنک ترند، معمولن در برابر آن تاریک دیده می شوند.

خورشید در طی 3 سال آینده به بیشینه ی فعالیتش خواهد رسید و از همین رو باید زبانه های انفجاری بزرگ تری را انتظار بکشیم.

واژه نامه:

Sun - solar prominence - SOHO - magnetic field - quiescent prominence - eruptive prominence - Coronal Mass Ejection - CME - System

همین تصویر در اندازه ی بزرگ و کامل تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101018.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

رشته ای از ستارگان نارس

این همه ستاره چرا و چگونه به وجود آمده اند؟

NGC 346 یک منطقه ی ستاره زا (تشکیل ستاره) به پهنای تقریبی 200 سال نوری است که در میان خوشه ها و سحابی های واقع در ابر ماژلانی کوچک (SMC) قرار دارد. تصویر امروز، عکسی است که تلسکوپ فضایی هابل از این منطقه گرفته.

ستاره شناسان با بررسی NGC 346، دسته ای از ستارگان نارس (در مرحله ی جنینی) را تشخیص دادند که در این تصویر به صورت رشته ای در امتداد خطوط متقاطع و تاریک غبار قرار گرفته اند (سمت راست تصویر). رمبش و فشرده شدن ستارگان نورس همچنان در دل ابرهای زاینده شان ادامه دارد و نور آنها در اثر غبارِ حایل، به سرخی گراییده است.

ابر ماژلانی کوچک، یکی از کهکشان های اقماری کهکشان راه شیری، از شگفتی های آسمان نیم کره ی جنوبی است که در فاصله ی 210,000 سال نوری از زمین و در صورت فلکی توکان (توکانا) واقع شده است. این ابر، یک کهکشان کوچک نامنظم است و نماینده ایست از انواع کهکشان هایی که بیشتر در دوره های آغازین کیهان یافت می شدند. البته عقیده بر این است که این کهکشان های کوچک قطعاتی بودند که کهکشان های بزرگ ترِ امروزی را ساختند. همچنین تصور می شود پرورشگاه های ستاره‌ای درون SMC، مانند NGC 346 نیز شبیه پرورشگاه هایی هستند که در دوره های آغازین کیهان یافت شده.

واژه نامه:

Small Magellanic Cloud - SMC - cluster - nebula - NGC 346 - Hubble Space Telescope - satellite galaxy - Milky Way - Toucan - Tucana - natal cloud

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101017.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

ابر ماژلانی بزرگ

دریانورد پرتغالی، فردیناند ماژلان و همراهانش در نخستین سفر خود به دور کره ی زمین، فرصت زیادی برای غور و بررسی در آسمان نیم کره ی جنوبی داشتند. از جمله دستاوردهای این بررسی، دو شگفتی کیهانی بود که اکنون به نام "ابرهای ماژلان" شناخته می شوند و مشتاقان آسمان نیز می توانند به راحتی آنها را ببینند. امروزه می دانیم این ابرهای کیهانی دو کهکشان نامنظم کوچکند که به دور کهکشان بزرگ ما (کهکشان مارپیچی راه شیری) در حال گردشند. 

ابر ماژلانی بزرگ (LMC) در فاصله‌ی 180,000 سال نوری و در صورت فلکی ماهی زرین کوچک (ابوسیف) قرار دارد. در این تصویر ترکیبی عمیق و رنگیِ فوق العاده، نور ستارگان از میله ی آبی رنگِ مرکزیِ ابر دیده می شود که با تابشِ سرخ ناشی از اتم های یونیده ی گاز هیروژن در تضاد است.

ابر بزرگ ماژلان با پهنایی نزدیک به 15,000 سال نوری، سنگین ترین کهکشان اقماریِ کهکشان راه شیری است و یکی از نزدیک ترین ابرنواخترهای دوران نوین یعنی SN 1987A را در خود جای داده است. لکه ی بزرگ و روشن بالا، سمت چپ تصویر، "ماهی زرین 30" یا همان سحابی مجلل "رتیل" می باشد. این منطقه ی بزرگِ ستاره زا (تشکیل ستاره) حدود 1,000 سال نوری پهنا دارد.
(ابر ماژلانی کوچک را نیز اینجا ببینید.)

واژه نامه:

Ferdinand Magellan - the Clouds of Magellan - Milky Way - Dorado - Large Magellanic Cloud - LMC - ionized - atomic hydrogen - satellite - supernova - SN 1987A - 30 Doradus - Tarantula Nebula

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101016.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

نوزادان پیچیده در غبار

این ستون های گرد و خاک و ستارگان نوزاد که در دل صورت فلکی تکشاخ پیش رفته اند، بخش هایی از منطقه ی فعالِ تشکیل ستاره ی "تکشاخ R2" در درون یک ابر مولکولی غول پیکر می باشند.

این صحنه ی کیهانی توسط تلسکوپ نقشه بردار VISTA و در محدوده ی "فروسرخ نزدیک" (near-infrared یا NIR) ثبت شده است. در محدوده ی نور قابل دیدن (مرئی) می توان NGC 2170 غبارآلود را در سمت راستِ مرکز تصویر به شکل یک مجموعه سحابی بازتابی آبی رنگ دید. ولی در محدوده ی فروسرخِ نزدیک، چیزهای بیشتری دیده می شود: نشانه هایی از زایش مداوم ستاره را می بینیم و نیز ستارگان جوان و سنگین که پشت گرد و غبار پنهان شده اند. بادهای پرانرژی و پرتوهای تابیده از ستارگان جوان و داغ، خود منجر به شکل گیری دوباره ی ابرهای زاینده ی میان ستاره ای می شوند.

منطقه ی ستاره زا (تشکیل ستاره)ی تکشاخ R2 در آسمان نزدیک به سحابی ستاره زای جبار دیده می شود ولی تقریبن دو برابر از آن دورتر است، حدود 2700 سال نوری (جبار حدود 1500 سال نوری از ما فاصله دارد). در این فاصله، این تصویر حدود 80 سال نوری پهنا دارد.

واژه نامه:

Monoceros - Monoceros R2 - molecular cloud - VISTA - near-infrared - NGC 2170 - reflection nebula - radiation - interstellar cloud - Orion Nebula

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101015.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

خوشه، هارتلی و قلب

در تاریخ 8 اکتبر، دنباله دار فریبنده ی هارتلی 2 را می شد در دل آسمانِ شبِ زمین و در حال عبور از میان خوشه ی دوتایی  معروفِ صورت فلکی برساووش (پرساووش) تماشا کرد. پهنای این دو خوشه در حدود یک قرص کامل ماه است.
تصویر امروز یک نمای موزائیکی 3 فریمی است که دنباله دار سبزرنگ و خوشه های اچ و خی برساووش (h and Chi Persei) در سمت چپ آن دیده می شوند. این نمای زیبا و گسترده در حدود 7 درجه از آسمان را در بر گرفته که شامل کُل صورت فلکی برساووش می شود و تا سحابی قلب در صورت فلکی ذات الکرسی ادامه می یابد. سحابی قلب (IC 1805) انتهای سمت راست تصویر دیده می شود.

برای ثبت این لحظه ی کیهانی، از دو نوردهی استفاده شده: یک نوردهی تقریبن 5 دقیقه ای برای ثابت نگهداشتن دنباله دار متحرک، و یک نوردهی طولانی تر با فیلتر باریک باند در فریم های میانی و سمت راست برای مشخص شدنِ تابش سرخ رنگ گاز هیدروژن اتمی در سحابی قلب که با رنگ سبز کریپتونایتِ گیسوی دنباله دار در تضاد است.

در چند روز گذشته، طبق گزارش رصدگران دنباله دار، برخی از رصدگران باتجربه در مناطق تاریک با آسمان صاف موفق به دیدن دنباله دار هارتلی 2 با چشم غیرمسلح نیز شده اند. در 20 اکتبر، دنباله دار به نزدیک ترین فاصله از زمین خواهد رسید و از حدود 17 میلیون کیلومتری آن خواهد گذشت. در 4 نوامبر، یک فضاپیمای ناسا از کنار هسته ی کوچک آن عبور خواهد کرد، هسته ای به قطر تقریبن 1.5 کیلومتر.

واژه نامه:

Comet - Hartley 2 - star cluster - Perseus - photo-op - h and Chi Persei - Cassiopeia - Heart Nebula - IC 1805 - narrow-band - exposure - atomic hydrogen - coma - kryptonite - NASA

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101014.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

تلسکوپ هابل در موزه

آیا سرانجام تلسکوپ فضایی هابل (HST) نیز به "موزه" خواهد پیوست؟ شاید نه.

طبق برنامه های جاری، قرار است عاقبت، مدار هابل دچار نقصان شده و به درون اقیانوس سقوط کند. ولی این موضوع مانع نخواهد شد که این رصدخانه ی شناور به موزه های علوم در سراسر جهان بپیوندد، بعضی جاها هم همراه با تصاویر شگفت انگیزی که خود ثبت کرده است.

در تصویر امروز، برای بزرگداشت بیستمین سالگرد پرتاب هابل به فضا، ماکتی از آن را می بینیم که ظاهر و وجهه ای تماشایی به تالار زیبا و تاریخیِ Loredan در "بنیاد علوم ، هنر و ادبیات ایتالیا" بخشیده است. این که تصویرگر فضاییِ هابل روی زمینی کاشیکاری شده، در میان تندیس های نیم تنه ی اندیشمندان نامدار و زیر طاقی که یادآور "اِشِر" است دیده شود، شاید کمی رویایی باشد. اگر خوش شانس باشید، شاید حتی نمایشگاهی از تصاویر گرفته شده توسط هابل را نیز آنجا ببینید.

البته حالا اگر هم ماکت هابلی در کار نباشد، می توانید خودتان بسازید!

واژه نامه:

Hubble Space Telescope - HST - museum - de-orbit - observatory - science museum - Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti - Palazzo Loredan - Escher - exhibition

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101013.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

تصویر مرموزِ کیوان

این نوارهای تاریک بر روی کیوان در اثر چه به وجود آمده اند؟

گاهی اوقات بررسی چرایی و چگونگیِ عکس هایی که توسط فضاپیمای "کیوان گَرد" کاسینی گرفته شده، نیاز به موشکافی کارآگاهانه دارد.

بگذارید ببینیم!

آن گوی بزرگ سمت چپ باید خود کیوان باشد. آن کمان های سمت راست هم مطمئنن حلقه ها هستند. آن نوار تاریک مورب که از گوشه بیرون زده هم حتمن سایه ی کیوان بر حلقه هاست. ولی آن نوارهای غیرعادی تاریک روی خود کیوان ... آیا سایه ی حلقه هاست؟ یک کارآگاه نکته سنج و دقیق نتیجه می گیرد که نه!

اگر به دقت نگاه کنیم، کمان حلقه ها از پایین، سمت چپ از پشت سیاره بیرون زده، به سمت راست آمده و بنابراین باید از سمتی از سیاره که رو به دوربین قرار دارد، یعنی بالا سمت چپ بگذرد، پس این "خود حلقه ها" هستند که نوارهای تاریک روی کیوان را به وجود آورده اند (نه سایه ی آنها).

این تکه از حلقه ها تاریک دیده می شوند چون در سایه ی خود کیوان قرار دارند. البته سمتِ شبِ کیوان روشنی اندکی دارد که ناشی از بازتاب نور خورشید از بخش های دیگرِ حلقه هاست. ماجرا را گرفتید؟!

تصویر فردا می توانست از این هم پیچیده تر باشد ولی متاسفانه آن را برای کاشی کف لازم داشتیم!

واژه نامه:

Saturn - Cassini spacecraft - rings - detective - tile floor

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101012.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

کهکشان میله ای از لبه

آیا کهکشان مارپیچی NGC 2683، میله‌ای در مرکز دارد؟ از آنجایی که این کهکشان شباهت بسیار زیادی به کهکشان مارپیچیِ میله ایِ راه شیریِ خودمان دارد، می‌توان حدس زد که آن هم میله ای باشد. ولی با این حال، از لبه که به آن نگاه کنیم، گفتن چنین چیزی سخت می شود.

در هر صورت، این جزیره ی باشکوه کیهانی، که در فهرست اجرام کیهانی، با عنوان NGC 2683 شناخته می شود، 20 میلیون سال نوری از ما فاصله داشته و در صورت فلکی شمالی سیاه گوش قرار دارد. در این نمای کیهانی، NGC 2683 تقریبن از لبه دیده می شود با پس زمینه ای از چندین کهکشان دوردست و پراکنده.
ترکیب نورِ توده ای بزرگ از ستارگان پیر و زردرنگ، هسته ی درخشان آن را ایجاد کرده. رگه های غبار در طول بازوهای مارپیچی، در برابر نور ستارگان، تاریک به نظر می رسند و در خود این رگه ها نیز (که به  عنوان مناطق "تشکیل ستاره" یا مناطق "ستاره زا" شناخته می شوند)، جا به جا لکه های آبی رنگِ خوشه های جوان ستاره ای به چشم می خورد.

واژه نامه:

spiral galaxy - NGC 2683 - barred Galaxy - Milky Way - island universe - Cat - Lynx - galactic core - spiral arm - star clusters - star forming region

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101011.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

ماه می لرزد و می لرزد

چرا ماه اینقدر می لرزد؟

بازتحلیل های تازه از داده های لرزه نگارهایی که توسط ماه نشین آپولو روی ماه نصب شده بود، تعداد قابل توجهی "ماه لرزه" را در ژرفای 30 کیلومتری از سطح آن نشان میدهد. در واقع، در میان داده های ثبت شده بین 1972 تا 1977، 28 ماه لرزه به چشم می خورد. قدرت این لرزه ها به حدی بود که نه تنها ابزار لرزه نگاری را تکان می داد بلکه صخره های محکم ماه نیز تا چندین دقیقه می‌لرزیدند، بسیار طولانی تر از لرزش سنگ های نرم و سست روی زمین.

دلیل روی دادن ماه لرزه ها هنوز ناشناخته است، یک نظریه می گوید رانش و جابجایی در دهانه های ماه باعث ایجاد آنها می‌شود. منبع لرزه ها هر چه باشد، ساختمان هایی که در آینده بر روی ماه ساخته می شود باید [به حد کافی مقاوم ساخته شود تا] تاب و تحمل تکان های پی در پی را داشته باشند.

در این تصویر که متعلق به سال 1969 است، فضانورد آپولو 11، "باز آلدرین" را می بینیم که کنار لرزه نگاری که تازه روی ماه مستقر شده ایستاده و در حال نگاه کردن به ماژول ماه نشین (بخشی از سفینه) پشت سرش می باشد.

واژه نامه:

Moonquakes - seismometer - Apollo - landslide - crater - astronaut - Buzz Aldrin

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101010.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

اثر باستانی کیهان

خوشه های ستاره ای کروی در هاله ی کهکشان شیری پرسه می زنند. این دسته های کروی شکل ستاره که در اثر نیروی گرانش در کنار هم مانده و معمولن از صدها هزار ستاره تشکیل شده اند، خوشه هایی باستانی هستند، با سنی بیشتر از سن ستارگان قرص کهکشان. در واقع، با اندازه گیری سن خوشه های کروی، می توان به برآوردی از سن کیهان دست یافت (سن کیهان قاعدتن باید بیش از سن ستارگان درونش باشد!) و تعیین فاصله ی دقیق خوشه نیز به مثابه ی تعیین پله ای از نردبان فاصله های نجومیست.

خوشه ی ستاره ای کروی NGC 6934 حدود 50,000 سال نوری از ما فاصله داشته و در صورت فلکی دلفین قرار دارد. در این فاصله، این تصویر واضح که توسط دوربین پیشرفته ی نقشه برداری تلسکوپ هابل گرفته شده، گستره ای به اندازه ی 50 سال نوری را در بر گرفته است.

سن تقریبی خوشه های کروی حدود 10 میلیارد سال برآورد می شود.

واژه نامه:

Globlular star cluster - halo - Milky Way Galaxy - galactic disk - NGC 6934 - Delphinus - Hubble

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101009.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

مقابله دو غول با خورشید

اواخر ماه سپتامبر، دو سیاره در آسمان زمین، در مقابله با خورشید قرار گرفتند: مشتری و اورانوس. فاصله ی این دو از زمین به ترتیب 33 دقیقه ی نوری و 2.65 ساعت نوری بود و هر دو هدف های خوبی برای رصدگران با تلسکوپ بودند.

تصویر امروز که در 27 سپتامبر ثبت شده، ترکیبی خوب از چند نوردهی پشت سر هم است که هر دو سیاره ی غول گازی را با قمرهای روشنشان در یک خط کیهانی نشان می دهد.

قرص کم نور و متمایل به سبزِ سیاره ی اورانوس نزدیک گوشه ی چپ، بالای تصویر دیده می شود. از 5 قمر بزرگ ترِ این سیاره ی کج و "یک وری"، دو تا را می توان بالا و سمت چپ آن دید. هر دو قمر توسط اخترشناس سده ی 18 بریتانیایی، سر ویلیام هرشل کشف شده و سپس از روی شخصیت های نمایشنامه ی "رویای نیمه شب تابستان" شکسپیر نامگذاری شدند: "آبرون"، دورترین در سمت چپ و "تیتانیا" قمر نزدیک تر.

در سمت راستِ عکس، غول گازیِ مشتری خودنمایی می کند که با هر چهار قمر گالیله ایش در یک خط واقع شده: دورترین آنها "کالیستو" است که با "اروپا" و "یو" همه سمت چپ قرار دارند و "گانیمد" نیز به تنهایی سمت راست دیده می شود.

واژه نامه:

Planet - Opposition - Jupiter - Uranus - gas giant - tilted planet - Sir William Herschel - A Midsummer Night's Dream - Oberon - Titania - Galilean satellites - Callisto - Europa - Io - Ganymede

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101008.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

Pacman Vs Hartley

دنباله دار کوچک هارتلی2 (103/P Hartley) که با دوره ی زمانی 6 ساله در منظومه ی خورشیدی می گردد، در 20 اکتبر به نزدیک ترین فاصله از زمین و در 28 اکتبر نیز به کمترین فاصله از خورشید خواهد رسید و احتمال دارد در آن هنگام، در آسمانی صاف و تاریک با چشم غیرمسلح هم دیده شود. در همین اثنا، این دنباله دار به هدفی وسوسه انگیز برای رصدهای تلسکوپی نیز تبدیل شده؛ چنانکه در این تصویر به تاریخ 2 اکتبر دیده می شود، گیسوی دلفریبِ سبزرنگ آن با سحابی نشری NGC 281 و ستارگان صورت فلکی ذات الکرسی همه در یک قاب دیده می شوند.

نیمرخ سحابی با دهان باز و خمیازه کش که در اثر وجود ابرهای غبار و تابش سرخ به وجود آمده، یک شخصیت بازیگوش و سرزنده ی بازی های رایانه ای را به ذهن متبادر می کند و به همین علت نام آن را گرفته است: سحابی پکمن.

خطِ ردِ روشنی که دیده می شود، ناشی از جابجایی دنباله دار نسبت به ستارگان پس زمینه، در طی ساعتیست که نوردهیِ تصویر به طول انجامیده.

در خلال چند روز آینده، این دنباله دار از میدان منظره ی خوشه های ستاره ای دوگانه ی معروف در پرساووش خواهد گذشت. در 4 نوامبر، یک فضاپیمای زمینی تقریبن از 700 کیلومتری هسته ی آن عبور می کند. این فضاپیما که پیش از این با نام "برخورد عمیق" شناخته می شد، در حال حاضر به نام EPOXI خوانده می شود.

واژه نامه:

solar system - orbital period - comet - Hartley 2 - 103/P Hartley - coma - emission nebula - NGC 281 - Cassiopeia - Pacman Nebula - star cluster - Perseus - EPOXI - Deep Impact

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101007.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

ابر یا شفق؟

ابرهای سبزرنگ یا شفق قطبی؟

این عکس دو هفته پیش گرفته شده و شفق های پف آلود سبزرنگ را نشان می دهد که به همراه ماه، بر دریاچه ی آرام وبلو (Willow) و کوه های پوشیده از برف رَنگل (Wrangell) و سنت الیاس در شرق آلاسکای آمریکا نور افشانده اند.

گرچه ممکن است شفق ها در ابتدا ابرهایی روشن به نظر برسند، ولی [در حقیقت] آنها تنها نور به آسمان اضافه می کنند و جلوی نور ستارگان پس زمینه را نمی گیرند.

شفق ها که در نیم کره ی شمالی به آن ها نورهای شمالی نیز می‌گویند، از برخورد ذرات باردار [ِ به دام افتاده در] مغناطکره ی زمین با مولکول های هوا در ارتفاعات بالای جو به وجود می آیند. اگر از فضا نگاه کنیم، شفق ها را می توانیم در محدوده ی پرتو ایکس و فرابنفش نیز ببینیم. شفق های قابل پیش بینی ممکن است چند روز پس از مشاهده ی یک رویداد پرقدرت مغناطیسی در خورشید روی بدهند.

واژه نامه:

Aurora - Wrangell - Willow - moonlit cloud - northern lights - charged particle - magnetosphere - X-ray - ultraviolet

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101006.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

جبار و کله اسبی

سحابی تاریک کله اسبی و سحابی تابناک جبار دو منظره ی کیهانی متضاد را ایجاد کرده اند. این دو که در فاصله ی 1,500 سال نوری از زمین و در یکی از مشخص ترین صورت های فلکیِ آسمان شب شناورند را می توان در دو گوشه ی مخالف هم در این تصویر موزائیکیِ خیره کننده تماشا کرد.

سحابی آشنای کله اسبی (سر اسب) را گوشه ی پایین سمت چپ، به شکل یک ابر تیره با نیمرخی تاریک و کوچک که همچون بریدگی‌ای وارد محیط کشیده ی سرخ و درخشان شده است می بینیم. درخشان ترین ستاره در سمت چپ کله اسب، ستاره ی "نطاق"، شرقی ترین ستاره ی کمربند جبار است. زیر نطاق، سحابی شعله دیده می شود، با ابرهای روشن شده از پرتوهای تابشی و رگه های تاریک و تماشایی غبارش.

منطقه ی باشکوه و مجلل تابشی که همان سحابی جبار یا M42 است، بالا و سمت راست دیده می شود. درست سمت چپش، یک سحابی برجسته ی بازتابی آبی قرار دارد که گاهی به نام "مرد دونده" نیز خوانده می شود. رشته های پیچک مانند از گاز درخشان هیدروژن را می توان به راحتی در تمام منطقه مشاهده کرد.

ویدئوی جالبی از "کمربند جبار" ببینید که با بزرگنمایی آن، سحابی کله اسبی مشخص می شود:

واژه نامه:

Horsehead Nebula - Orion Nebula - Alnitak - Orion's belt - Flame Nebula - M42 - reflection nebula - Running Man

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101005.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

گشت و گذار در دشت های سنگی بهرام

به دشتی هموار و سنگی روی بهرام (مریخ) خیره شده اید. پیش رویتان از هر طرف تا چشم کار می کند، شنِ تیره و سنگِ روشن است. اینجا میلیون ها سال است که هیچ تغییری نکرده، با این حال هیچ انسانی نیز تاکنون این منظره را به چشم ندیده.

شما به سفری دور و دراز به گودالی دوردست، بزرگترین دهانه ی برخوردی منظومه ی خورشیدی فرستاده شده اید. فرمانده ی زمینی شما می خواهد بداند آیا ممکن است برخوردی که این دهانه را ایجاد کرده، رازهایی منحصر بفرد از گذشته ی دور این همسایه ی زمین را نیز آشکار کرده باشد؟ رازهایی که بتواند معمای وجود یا عدم وجود زندگی در گذشته ی این سیاره را حل کند؟

نزدیک مرکز تصویر، سنگی غیرعادی به چشم می خورد که وجودش هماهنگی و یکدستی منظره را به هم زده است. کاملن محتمل است که این سنگ متعلق به خود مریخ نباشد، و شما باید این موضوع را بررسی کنید.

شما مریخ نورد روباتیک "Opportunity" یا "فرصت" هستید، و انسان های بی شماری چشم به راه بازگشت شما به زمینند. اگر با سرعتِ "پیمودن یک زمین فوتبال در هر روز" حرکت کنید، می توانید تا سال 2012 به دهانه ی Endeavour برسید. البته اگر تا آن موقع هنوز زنده باشید!

واژه نامه:

rocky plain - Mars - crater - Opportunity rover - Endeavour

تصویر در اندازه ی بزرگ تر

منبع: http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap101004.html

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان