پیله ای که پرتوهای کیهانی را به دام می اندازد

* تلسکوپ فضایی فرمی موفق به آشکارسازی پیله ای از پرتوهای کیهانی در قلب ماکیان شد.

* تلسکوپ منطقه گسترده ی فرمی با ردیابی سیگنال های پرتو گاما در سراسر کهکشان به اخترشناسان کمک می کند بدانند پرتوهای کیهانی از کجا می آیند و چگونه به چنین سرعت های بالایی می رسند.

صورت فلکی ماکیان، که در حال حاضر پس از غروب آفتاب و با تاریک شدن هوا در سمت باختر آسمان دیده می شود، منزلگاه یکی از غنی ترین مناطق ساخت و ساز ستاره ای در کهکشانمان است. ستاره شناسانی که این منطقه را در طول موج های دیدگانی (مریی) رصد می کنند، تنها نشانه هایی اندک از این فعالیت تماشایی را می بینند. دلیلش هم وجود پرده ای از ابرهای گرد و خاک نزدیک آنست که "شکاف بزرگ" کهکشان را می سازند، رگه ای تیره که راه شیری را [از دید زمینیان] به دو بخش تقسیم کرده است. راه شیری خود یک نوار نورانی محو است که صفحه ی مرکزی کهکشانمان را می سازد.
LAT فرمی کشف کرد که تابش پرتوهای گاما، حباب های گاز داغ پدید آمده
توسط سنگین ترین ستارگان ماکیان ایکس را پر کرده است.آشوب و امواج
شوک تولید شده توسط این ستارگان، جابجا شدن درون منطقه را برای پرتوهای
پرانرژی کیهانی دشوارتر کرده است. وقتی که این ذرات با هسته های گازی
یا پروتون ها برخورد می کند، پرتو گاما ساطع می شود. (تصویر بزرگ تر)

این منطقه ی ستاره زایی در همسایگی ستاره ی "گاما ماکیان" یا صدرالدجاجه - ستاره ای با قدر 2- قرار دارد و زمانی که در دهه ی 1950 طی کاوش هایی به شکل یک چشمه ی پراکنده ی امواج رادیویی کشف شد، نام ماکیان ایکس بر آن نهادند. اکنون یک بررسی که با بهره از داده های تلسکوپ فضایی پرتو گامای فرمی متعلق به ناسا انجام شده، نشان می دهد که این منطقه ی پرهیاهوی زایش و مرگ ستارگان در ماکیان ایکس، ذرات پرسرعت مشهور به پرتوهای کیهانی را در خود به دام انداخته است.

پرتوهای کیهانی از ذرات زیراتمی - عمدتن پروتون - تشکیل شده اند و تقریبن با سرعت نور در فضا جابجا می شوند. این ذرات در طی سفرشان در سراسر کهکشان، در اثر میدان های مغناطیسی منحرف می شوند و تغییر مسیر می دهند؛ در نتیجه ردگیری آن ها و یافتن چشمه شان ناممکن می شود.

با این حال زمانی که پرتوهای کیهانی با گاز میان ستاره ای برخورد می کنند، پرتوهای گاما - پرانرژی ترین و نافذترین شکل نور - تولید می کنند که یکراست از چشمه اش به سوی ما می آید. تلسکوپ منطقه گسترده ی فرمی (LAT) با ردگیری سیگنال های پرتو گاما در سراسر کهکشان، به اخترشناسان کمک می کند تا چشمه های پرتوهای کیهانی را دریابند و بدانند چگونه شتاب گرفته و به چنین سرعت های بالایی می رسند. در حقیقت، این یکی از هدف های کلیدی این ماموریت است.

بهترین جاهای کهکشان که می توانند شتاب دهنده ی پرتوهای کیهانی به شمار روند، پوسته های به سرعت رو به گسترش از گاز یونیده و میدان مغناطیسی هستند که در اثر انفجارهای ابرنواختری پدید می آیند یا با آن مرتبطند. جرم ستارگان عاملی سرنوشت ساز برای آن هاست؛ سنگین ترین ها - که به نام ستاره های رده ی O و B خوانده می شوند - تکامل سریعی دارند و در جوانی می میرند.

البته این ستارگان نسبتن کمیاب نیز هستند زیرا چنین ستارگان عظیمی، با جرم هایی بیش از 40 برابر جرم خورشید خودمان و دمای سطحی هشت برابر بیشتر از آن، تاثیر شگرفی بر محیط اطرافشان می گذارند. این سنگین ترین ستارگان، با پرتوهای شدید فرابنفش خود و نیز جریان های پرقدرتی که از خود بیرون می زنند و به نام باد ستاره ای شناخته می شود، به سرعت ابرهای گازی که از دل آن پدید آمده اند را به عقب رانده و می پراکنند، که به طور طبیعی باعث می شود شمار ستارگان سنگین در هر منطقه ای محدود بماند (زیرا با کنار زدن و کم شدن این ابرها که در واقع مواد خام ستاره سازی هستند، شرایط برای شکل گرفتن ستارگان سنگین دیگر از بین می رود. - م).

ماکیان ایکس میزبان بسیاری از گروه های ستاره ای جوان است، از جمله انجمنهای
OB2 و OB9 و خوشه ی NGC 6910. بادها و پرتوهای فرابنفش ستارگان
سنگین و پرشمار درون این منطقه با پیوستن به یکدیگر گاز را گرم کرده و از
خوشه ها بیرون رانده اند، و بدین ترتیب حفره هایی از گاز داغ و کم چگال پدید
آورده اند. در این تصویر فروسرخ 8 میکرونی، مرزهای حفره ها با پشته های
گاز چگال تر مشخص شده است. نقطه های روشن درون این پشته ها نمایانگر
جاهاییند که ستارگان در آن ها در حال شکل گرفتن هستند.
(تصویر بزرگ تر) (تصویر بزرگ تر با مشخصات)
برگردیم به سراغ ماکیان ایکس. باور بر اینست که در این کارخانه ی ستاره سازی که حدود 4,500 سال نوری از ما فاصله دارد، ماده ی خام کافی برای ساخت دو میلیون ستاره همانند خورشید وجود دارد. درون آن خوشه های ستاره ای بسیار و چندین دسته ی پراکنده از ستارگان رده ی O و B که به نام انجمن های OB شناخته می شوند قرار دارد. یکی از این انجمن ها، انجمن ماکیان OB2 است که 65 ستاره از رده ی O (سنگین ترین، درخشان ترین، و داغ ترین رده) و حدود 500 ستاره از رده ی B دارد.

اخترشناسان جرم کلی ستارگان این انجمن را 30,000 برابر جرم خورشید برآورد می کنند، و از همین رو، ماکیان OB2 بزرگ ترین جرم از نوع خود در فاصله ی 6,500 سال نوری از ما به شمار می رود. همچنین شمار اندکی از سنگین ترین ستارگان آن با سن هایی کم تر از پنج میلیون سال، دیگر سوخت خود را به پایان برده و به شکل ابرنواخترهایی منفجر شده اند.

پرتو و بادهای شدیدی که از ستارگان هیولا در ماکیان OB2 و از چندین انجمن و خوشه ی آن نزدیکی می آید، مقدار زیادی از گاز محیط را از کنار خود پس زده و فضایی خالی در آن به وجود آورده اند. حفره هایی که این ستارگان درون آن ها قرار گرفته اند، با گازی داغ و رقیق پر شده. اطراف این حفره ها را هم پشته های گاز چگال و سردی در بر گرفته که در دلشان ستارگانی تازه در حال شکل گیریست.

لوییجی تیبالدو از دانشگاه پادوا و بنیاد ملی فیزیک هسته ای ایتالیا می گوید: «ما داریم پرتوهای کیهانی جوانی را تماشا می کنیم که انرژیشان قابل مقایسه با انرژیی است که توسط نیرومندترین شتاب دهنده های ذرات روی زمین تولید می شود. این پرتوها تازه سفر درون کهکشانی خود را آغازیده اند، و به طور زیگزاگی از شتاب دهنده های خود دور می شوند و وقتی با گاز یا نور ستارگان درون این حفره ها برخورد می کنند، پرتوهای گاما از خود می تابانند.»

انرژی تابش پرتو گاما، که توسط LAT تا 100 میلیارد الکترون ولت و توسط آشکارسازهای روی زمین از این هم بالاتر اندازه گرفته شده، ماهیت و چیستی حداکثری این ذرات شتاب گرفته را نشان می دهد. برای مقایسه، انرژی نور دیدنی میان 2 تا 3 الکترون ولت است. این محیط، پرتوهای کیهانی را با وجود انرژی زیادشان، در دام میدان های مغناطیسی آشفته ای که از ترکیب بادهای ستارگان سنگین پرشمار به وجود آمده گرفتار می کند و بدین ترتیب آن ها را درون خود نگه می دارد.

ایزابل گرانیه از دانشگاه دیدروی پاریس و کمیسیون انرژی اتمی ساکلی فرانسه می گوید: «این امواج شوک به گونه ی یک جکوزی در مقیاس کیهانی، گاز را به هم می زنند و میدان مغناطیسی را می پیچانند و به هم می ریزند و بدین ترتیب آشوبی به پا می کنند که پرتوهای کیهانی جوانی که تازه از شتاب دهنده های خود بیرون زده اند را درون آن به دام می اندازند؛ این پرتوها تا زمانی که بتوانند به درون یک منطقه ی میان ستاره ای آرام تر بتراوند (نفوذ کنند) و آزادانه تر بتوانند جریان یابند در این دام گرفتار می مانند.»

بازمانده ی ابرنواختری شناخته شده ی گاما ماکیان - که به دلیل نزدیکیش به این ستاره بدین نام خوانده شده - نیز درون این منطقه قرار دارد، و به برآورد اخترشناسان، سن آن حدود 7,000 سال است. گروه فرمی می گویند ممکن است همین بازمانده ی ابرنواختری بوده که پرتوهای کیهانیِ به دام افتاده در "پیله ی" گاما ماکیان را از خود ساطع کرده، ولی آن ها سناریوی دیگری را نیز مطرح می کنند که بنا بر آن، شتاب این ذرات ناشی از برهم کنش های پیاپی با امواج شوکی است که توسط بادهای پرقدرت ستاره ای درون پیله به وجود آمده اند.

تیبالدو می گوید: «این که آیا ذرات درون پیله، باز هم انرژی می گیرند یا از دست می دهند موضوعیست که نیاز به بررسی دارد، ولی وجود این پیله نشان می دهد که تاریخچه ی پرتو کیهانی بسیار پرحادثه تر از یک سفر اتفاقی از چشمه هایشان است.»

فرمی در حال فراهم ساختن تصویری بی سابقه از آغاز زندگی پرتوهای کیهانیست؛ زمانی بسیار پیش از آن که در گستره ی کهکشان انتشار یابند. اخترشناسان یک دوجین خوشه ی ستاره ای دیگر که از نظر جوانی و غنی بودن، دست کمی از ماکیان OB2 ندارند را می شناسند، از جمله خوشه ی "کمان ها" و خوشه ی پنج تایی نزدیک مرکز کهکشان. پرتوهای نیرومند گاما در نزدیکی شماری از آن ها آشکار شده، پس شاید آن ها نیز پرتوهای کیهانی را در پیله های پرانرژی خود به دام انداخته باشند.

گردشی در کارخانه ی ستاره سازی ماکیان ایکس.:
این ویدیو با تصویرهای گسترده ی نور دیدنی و فروسرخ از صورت فلکی ماکیان آغاز شده، سپس با تصاویر رادیویی، فروسرخ، و پرتو گاما به درون منطقه زوم می شود. LAT فرمی نشان می دهد که پرتوهای گاما حفره های درون ابرهای موجود در این منطقه ی ستاره زایی را پر کرده اند. این تابش زمانی رخ می دهد که پرتوهای پرسرعت کیهانی با گاز داغ و نور ستارگان برخورد می کنند. (پیوند به یوتیوب)
واژه نامه:
gamma ray - Fermi - Large Area Telescope - cosmic ray - constellation Cygnus - Great Rift - Gamma Cygni - star-forming region - Cygnus X - radio source - NASA - Fermi Gamma-ray Space Telescope - protons - magnetic field - interstellar gas - LAT - supernova - type O - type B - ultraviolet - stellar wind - OB association - Cygnus OB2 - Luigi Tibaldo - accelerator - Isabelle Grenier - supernova remnant - cocoon - stellar cluster - Arches cluster - Quintuplet cluster - infrared - NGC 6910

منبع: nasa

ایستگاه بعدی: بهرام

ایستگاه بعدی: بهرام.
آخر هفته ی گذشته، آزمایشگاه علمی ناسا که بهرام نورد Curiosity یا کنجکاوی را حمل می کرد، چنانکه در تصویر روبرو و ویدیوی پایین می بینید، سوار بر یک موشک اطلس ۵ (اطلس V) از پایگاه کیپ کاناورال در فلوریدای آمریکا به فضا پرتاب شد و راه سیاره ی سرخ را در پیش گرفت.
کنجکاوی با اندازه ای پنج برابر اندازه ی بهرام نورد Opportunity یا "فرصت" که اکنون روی بهرام در حال کار است، شبیه یک خودروی کوچک و شگفت انگیز با شش چرخ کوچک می باشد که یک دکل دوربین سَرمانند، یک سنگ خرد کن، یک بازوی بلند روباتیک، و یک منبع برق پلاتینیومی دارد.
کنجکاوی قرار است در ماه اوت آینده بر سطح بهرام (مریخ) فرود آید و ماموریتی دو ساله را برای کاوش و بررسی دهانه ی گیل (Gale) آغاز کند، و به دریافتن این موضوع کمک کند که آیا سیاره ی بهرام زمانی موجودات زنده داشته یا نه، و این که انسان چگونه می تواند روزی به این همسایه ی سیاره ای زمین سفر کند.
واژه نامه:
Curiosity - Rover - Mars - Mars Science Laboratory - red planet - Atlas V - Cape Canaveral - Opportunity rover - plutonium - Gale crater

منبع: apod.nasa.gov

در مرکز قنطورس آ

آمیزه ای شگفت آور از خوشه های ستاره ای جوان و آبی، ابرهای گازی درخشان و غول پیکر، و رگه های تیره و باابهت گرد و غبار، منطقه ی مرکزی کهکشان فعال قنطورس آ را در میان گرفته اند.
این تصویر که توسط تلسکوپ فضایی هابل گرفته شده، برای نمایش این آشوب کیهانی در رنگ های طبیعی پرداخته شده است (مورد پردازش قرار گرفته).
تصاویر فروسرخ هابل نیز چیزی را در مرکز این منطقهی فعال نشان داده که به نظر می رسد قرص هایی از ماده باشد که به صورت مارپیچی در حال فرو رفتن به درون سیاهچاله ای یک میلیارد بار سنگین تر از خورشید می باشند.
خود قنطورس آ ظاهرن از برخورد دو کهکشان پدید آمده و خرده ریزهای باقی مانده از برخورد به طور پیوسته در حال بلعیده شدن توسط سیاهچاله اند. اخترشناسان بر این باورند که موتورهای مرکزی چنین سیاهچاله هایی، موجب تابش پرتوهای رادیویی، پرتو ایکس و پرتو گاما از قنطورس آ و دیگر کهکشان های فعال می شوند. ولی از آن جایی که قنطورس آ به عنوان یک کهکشان فعال، به ما نزدیک است - تنها 10 میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد- آزمایشگاهی نسبتن مناسب و راحت برای آزمایش این چشمه های پرقدرت انرژی می باشد.
واژه نامه:
star cluster - dust lane - active galaxy - Centaurus A - Hubble Space Telescope - Infrared - black hole- Sun - central engine - X-ray - gamma-ray

منبع: apod.nasa.gov

ستارگانی که "ثروتمند" به دنیا می آیند

* ستارگان معمولن سنشان را با ابری که دورشان را پوشانده نشان می دهند. پیرترها، پوششی ساده دارند که از
عناصر ساده و سبک تر تشکیل شده ولی جوان ترها لباس هایی از عناصر سنگین در بر دارند.

* با این حال شمار اندکی ستاره ی پیر نیز یافته شده که پوششی همچون جوان ترها دارند.
یکی از این ستارگان پیر، CS 22892-052 می باشد.

CS 22892-052 در نگاه نخست همچون ستاره ای معمولی به نظر می رسد. این ستاره که حدود 13 میلیارد سال پیش، یعنی تنها 700 سال پس از مهبانگ یا انفجار بزرگ به دنیا آمده، بسیاری از عناصر درخشان و جالب توجه را ندارد. ولی اگر از نزدیک تر به آن نگاه کنید، خواهید دید که این مادربزرگ ستاره ای، خود را با طلا آراسته است.

اکنون ترز هانسن از بنیاد نیلز بوهر در کپنهاک دانمارک، و همکارانش گمان می کنند که دلیل این موضوع را دریافته اند. به نظر می رسد دیرزمانی پیش از این، فواره ای از نوترون ها طلا را به درون این پرورشگاه خوش شانس ستاره ای پاشیده است.

ستارگان معمولن سنشان را با پوشش خود نشان می دهند. ستارگان بسیار پیر، پوششی زمخت و ساده دارند که از عناصر ساده تر و سبک تر تشکیل شده. دلیلش هم اینست که این ستارگان از فشرده شدن ابرهایی شکل گرفته اند که بازمانده ی هیدروژن و هلیومِ ساخته شده در مهبانگند.

فلزات گران بها
بهشت های سرشار از جواهر در سحابی کارینا
ستارگان جوان تر، عناصر فلزی سنگین تر مانند مس یا روی به دور خود دارند. این عناصر توسط ستارگان سنگینی پدید آمده اند که محتویات بدن خود را به فضا و به درون ابرهای گازی که نزدیکشان است پس زده اند. این ابرها نیز نسل‌های بعدی ستارگان (همین ستارگان جوان تر) را ساخته اند.

ولی در حدود 3 تا 5 درسد ستارگان پیر دارای پوششی از برخی عناصر سنگین که متعلق به جوانترها هست می باشند. CS 22892-052 نخستین نمونه ی شناخته شده از چنین ستارگان پیری بود که در کهکشان راه شیری دیده شد. شگفت این که، این گونه ستارگان چندان دارای عناصر نیمه سنگینی مانند آهن یا کبالت نیستند ولی سنگین ترین عناصر مانند طلا، پلاتین، و سرب در آن ها فراوان است.

این عناصر تنها می توانند در واکنش هایی هسته ای به نام فرآیند r یا r-process ساخته شوند، فرآیندی که گمان می رود در انفجارهای ابرنواختری رخ می دهد، زمانی که جریانی نیرومند از نوترون ها به سرعت وارد هسته های اتم ها می شود. تیموتی بیرز از دانشگاه ایالتی میشیگان در ایست لنسینگ می گوید: «این به ما می گوید که چنین ستارگانی می توانند شاهدی بر فرآیند r در اخترفیزیک باشند.»

بمباران ذرات
یک نظریه این بود که هر یک از این ستارگان زمانی با یک همدم سنگین، تشکیل یک سیستم دوتایی را می داده اند. با انفجار ابرنواختری همدم، ستاره ی کوچک تر با بمبارانی از ذرات فلزِ تازه ساخته شده روبرو می شود.

برای آزمودن این نظریه، بیرز و همکارانش با کمک تلسکوپ نوری نوردیک (متعلق به اروپای شمالی) واقع در جزیره ی لاپالمای جزایر قناری، 17 ستاره ی غیرعادی را از آوریل 2007 تا سپتامبر 2011 جمعن 14 بار مورد رصد قرار دادند. آن ها از تکنیک های ویژه ی بررسی سیارات فراخورشیدی بهره گرفتند تا ببینند آیا این ستارگان توسط بقایای فشرده ی همدمی که منفجر شده، مورد ضربه و برخورد قرار گرفته اند یا نه.

تنها 3 تا از این 17 ستاره، نشانه های عضو بودن در یک سیستم دوتایی را بروز دادند که این میزان چیزی بیشتر از میانگین این نسبت در ستارگان معمولی نبود. هیچ ارتباطی میان ستارگانی که بر آن ها طلا پاشیده شده بود و تاریخچه ی یک سیستم دوتایی وجود نداشت، بنابراین، منشا این درخشش ها نمی تواند مواد پاشیده شده از یک همدم باشد.

باریکه ی نوترونی
با رد شدن آن سناریو، گروه به سراغ محتمل ترین توضیح رفت: که این ستارگان، این عناصر فرآیند r را از ابرنواخترهای دیگر دریافت کرده باشند. ولی چرا فقط برخی ستارگان از این فرآیند بهره مند شدند؟ و چرا تنها عناصر فرآیند r و عناصر دیگر نه؟

به گفته ی بیرز، باریکه ای از نوترون ها می تواند چنین کاری را انجام دهد. اگر یک ستاره پیش از انفجارش گردشی سریع داشته باشد، مواد درون آن می تواند به آسانی در راستای محور چرخش از آن بگریزد. این به تولید باریکه ای از نوترون های پرسرعت می انجامد که به درون لایه های بیرونی ستاره نفوذ می کنند و در مسیرشان، عناصر فرآیند r را پدید می آورند. همین می تواند فواره ای باریک از عناصر فرآیند r به وجود آورد که این عناصر را به درون محیط میان ستاره ای آن اطراف نیز بپاشاند، و ابری آراسته به طلا پدید آورد، ابری که بعدها یکی از این ستارگان غیرعادی در دلش شکل خواهد گرفت.

استن ووسلی، اخترفیزیکدانی از دانشگاه کالیفرنیا، سانتاکروز می گوید: «روش دیگر برای شکل گیری این طلاها برخورد دو ستاره ی نوترونی است. در این روش، مقدار فراوانی عناصر فرآیند r ساخته می شود و از آنجایی که چنین برخوردهایی بسیار کمیاب است، تنها مقدار اندکی از ابرهای گازی می توانند طلاپاشی شوند و نتیجه این می شود که تنها شمار کمی ستاره ی پیر طلاکاری شده به وجود می آید.»

با این حال CS 22892-052 همچنان یک گوی شگفت انگیز است. این ستاره افزون بر این که فلزات سنگین دارد، سرشار از کربن نیز هست؛ و اخترشناسان هنوز به راز این نکته نیز پی نبرده اند.
CS 22892-052 - big bang - gold - Terese Hansen - neutron - Carina nebula - hydrogen - helium - metallic element - copper - zinc - Milky Way - iron - cobalt - platinum - lead - nuclear reaction - r-process - supernova - atomic nuclei - Timothy Beers - binary system - companion - metal - Nordic Optical Telescope - exoplanet - interstellar medium - neutron star - Stan Woosley - carbon

منبع: newscientist

لغزش سطح سیارک وستا

سیارک وستا برخی از چشمگیرترین پرتگاه های منظومه‌ی خورشیدی را در خود دارد.
نزدیک مرکز این تصویر یک پرتگاه بسیار ژرف دیده می شود که از بالا تا پایین آن حدود 20 کیلومتر است. این عکس توسط فضاپیمای رباتیک داون یا Dawn گرفته شده که اوایل امسال گردش خود به دور این سنگ آسمانی 500 کیلومتری را آغاز کرد
توپوگرافی این دیواره و محیط اطرافش نشان می دهد که احتمالن لغزش های گسترده ی سطحی در پای شیب آن رخ داده است.
منشا دیواره هنوز معلوم نیست، ولی وجود چندین گودال روی بخش هایی از سطح آن، نشان می دهد که این بخش‌ها بارها مورد برخورد قرار گرفته اند و در نتیجه باید بسیار پیر باشند.
فضاپیمای داون اینک نقشه برداری در مدار بالا را به پایان برده و به صورت مارپیچی پایین خواهد رفت تا در مداری پایین‌تر قرار گیرد و بتواند میدان گرانشی سیارک را مورد پژوهش بهتر قرار دهد.
در سال 2012، فضاپیمای داون با روشن کردن موتورهایش، سیارک وستا را ترک کرده و سفری دور و دراز به سوی "سرس"، تنها سیارک شناخته شده ی کمربند سیارک ها که از وستا بزرگ تر است را آغاز خواهد کرد.

واژه نامه:
Asteroid - Vesta - cliff - Solar System - robotic Dawn spacecraft - topography - scarp - landslide - crater - altitude - gravitational field - asteroid belt - Ceres

منبع: apod.nasa.gov

سایه شاتل به ماه اشاره می کند

چرا سایه ی دود شاتل باید به سوی ماه اشاره کند؟
طی پرتاب شاتل آتلانتیس در اوایل سال 2001، خورشید، زمین، ماه، و خود شاتل، همگی درست در یک خط قرار گرفتند و این همزمانی خوش ترکیب را پدید آوردند.
نخست، برای این که دود شاتل فضایی چنین سایه ی بلندی بیندازد، باید زمان نزدیک غروب یا طلوع آفتاب باشد. تنها در این لحظات است که سایه در بلندترین وضعیتش است و تا افق ادامه دارد.
دیگر این که قرص ماه باید کامل باشد. در این وضعیت، خورشید و ماه در دو سوی مخالف آسمان قرار دارند. برای مثال، درست پس از غروب آفتاب، خورشید کمی زیر افق است، و در سوی دیگر آسمان، ماه کمی بالاتر از افق دیده می شود.
بنابر این هنگامی که شاتل آتلانتیس درست پس از غروب خورشید پرتاب شد، سایه اش که در اثر نور خورشید پدید آمده بود، بر افق مخالف افتاد، درست جایی که قرص کامل ماه قرار داشت.

واژه نامه:
shadow - space shuttle - Moon - Atlantis - Sun - Earth - coincidence - sunrise - sunset - horizon - Full Moon

منبع: apod.nasa.gov

پلیکان از نزدیک

تیزی ها و پشته های نشری بزرگ و مشخصی که در این نمای زنده ی آسمان دیده می شود، به نام IC 5067 خوانده می شوند.
این ناهمواری ها که بخشی از یک سحابی نشری بزرگتر با شکلی مشخص موسوم به سحابی پلیکانند، حدود 10 سال نوری پهنا داشته و در انحنای سر و گردن پلیکان کیهانی قرار گرفته اند. این نمای نزدیکِ سحابی پلیکان از به هم پیوستن داده های باند باریکی پدید آمده که تابش اتم‌های سولفور، هیدروژن، و اکسیژن را به ترتیب به رنگ های سرخ، سبز، و آبی نشان می دهد.
شکل های خیالی تیره ی درون عکس، ابرهایی از گاز و غبار سردند که در اثر تابش پرتوهای پرانرژی تابیده از ستارگان داغ، جوان، و پرجرم به این شکل درآمده اند.
ولی درون خود این تاریکی ها هم ستارگانی در حال تولدند. در واقع، دو فواره ای که از نوک پیچک تیره و بلند زیر مرکز تصویر بیرون زده اند، نشان از وجود یک پیش ستاره درون آن می دهد که با نام Herbig-Haro 555 فهرست بندی شده است.
خود سحابی پلیکان، که با عنوان IC 5070 نیز شناخته می شود، نزدیک به 2,000 سال نوری از ما فاصله دارد. برای پیدا کردن آن، شمال خاوری ستاره ی درخشان "دنب" در صورت فلکی بلند پرواز ماکیان (دجاجه) را رصد کنید.

در همین زمینه: آمریکای شمالی و پلیکان

واژه نامه:
sulfur - hydrogen - oxygen - narrowband - Pelican - emission nebula - IC 5067 - protostar - Herbig-Haro 555 - Deneb - Cygnus
منبع: apod.nasa.gov

تصویر سوفیا از W40

* مشاهدات این منطقه یک سحابی درخشان و ده ها ستاره ی جوان که دستکم شش تای آن ها ستارگانی
سنگینند را نشان می دهد که در مرکز منطقه در حال شکل گیریست.

تصویر تازه ای که از رصدخانه ی استراتوسفری برای اخترشناسی فروسرخ (SOFIA) به دست آمده، دارای بالاترین وضوح در میان تصاویر "نیمه فروسرخی" است که تاکنون از یکی از مناطق ستاره زایی ستارگان سنگین در کهکشانمان به نام منطقه ی W40 تهیه شده است.

این تصویر نیمه فروسرخ از منطقه ی ستاره زایی W40 درون کهکشان راه شیری به تازگی توسط دستگاه FORCAST، نصب شده بر تلسکوپ 100 اینچی رصدخانه ی هوابرد SOFIA، گرفته شده.

تصویر W40 توسط دوربین فروسرخ اجرام کم نور برای تلسکوپ سوفیا (FORCAST) که روی این رصدخانه ی هوابرد نصب شده گرفته شد. سوفیا یک هواپیمای جت 747SP بسیار تغییر یافته است که یک تلسکوپ بازتابی با قطر کارا و چشمگیر 100 اینچ (2.5 متر) را بر خود حمل می کند. تصویر به دست آمده از W40 ترکیبی است از تصاویر دوربین FORCAST در طول موج های فروسرخِ 5.4، 24.2، و 34.8 میکرون. همه ی این ها طول موج هاییند که بخشی یا کل آن ها در اثر بخار آب موجود در جو زمین به زمین نمی رسد و از همین رو حتی رصدخانه هایی که روی کوه های بلند ساخته شده اند هم آن ها را دریافت نمی‌کنند [ولی رصدخانه ی هوابرد سوفیا به دلیل حرکت در بلندای جو، این طول موج ها را دریافت می کند. -م].

رصدخانه ی هوابرد سوفیا - تصویر بزرگ تر
رصد W40 در طول موج دیدنی (مریی) و با تلسکوپ های نوری کار دشواریست چرا که در فراسوی ابرهای فشرده ی گاز و غبار قرار گرفته. رصدهای فروسرخ از این منطقه با کاوش و جستجو در دل این گرد و غبار به آشکار شدن یک سحابی درخشان، ده ها ستاره ی جوان، و دستکم شش ستاره ی پرجرم در حدود شش تا 20 برابر سنگین تر از خورشید که در حال شکل گیریند در مرکز منطقه انجامید.

دستکم 50 درسد ستارگان کهکشان راه شیری در خوشه هایی بزرگ با هزاران ستاره شبیه منطقه ی W40 شکل گرفته اند. شواهد نشان می دهد که منظومه ی خورشیدی هم حدود 5 میلیارد سال پیش در یک چنین خوشه ای ساخته شد. ستارگان در طول موج اندازه گرفته شده با FORCAST کم نورند، به همین علت تابش درون تصویر در واقع مربوط به گرد و غباریست که دور ستارگان را گرفته و تا سدها درجه گرم شده است [و در محدوده ی فروسرخ پرتو می تاباند. -م].

واژه نامه:
NASA - Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy - SOFIA - mid-infrared - star formation region - W40 - Faint Object infraRed Camera for the SOFIA Telescope - FORCAST - 747SP - reflecting telescope - infrared wavelength - nebula - Milky Way Galaxy - cluster - solar system

منبع: nasa

رصدخانه ای که شب ها تعطیل است

این تصویر فریبنده و آنی، پس از غروب آفتاب پشت کوه ها گرفته شده و نمای درونی گنبد رصدخانه ی Pic Du Midi در کوهستان پیرنه‌ی فرانسه را نشان می دهد.
ولی بر خلاف بیشتر رصدخانه ها که کارشان همزمان با غروب آفتاب آغاز می شود، روز کاری این رصدخانه با فرونشستن آفتاب پایان می یابد. دستگاهی که درون گنبد دیده می شود CLIMSO نام دارد (Christian Latouche IMageur Solaire)، و ویژه ی بررسی و کاوش رویدادهای دینامیک و پویای سطح و جو خورشید است.
CLIMSO برای عکس گرفتن از جو خورشید یا تاج آن، از تاج نگارهای خود بهره می برد. تاج نگار ابزاریست که در دهه ی 1930 توسط اخترشناس فرانسوی، برنارد لیوت ساخته شد. این ابزار، مانع رسیدن نور به مرکز تلسکوپ شده و گونه ای خورشیدگرفتگی مصنوعی پدید می آورد و بدین ترتیب نمایی پیوسته از تاج خورشید ارایه می دهد (در زمان خورشیدگرفتگی، همه‌ی دوربین ها می توانند "تا حدی" کار تاج نگار را انجام دهند. - م).
در این چشم انداز سورئال تاریک و روشن بر فراز دریایی از ابر، بخش درونی گنبد به وسیله ی یک تک نوردهی بلند، طی زمانی که دهانه ی باز آن می چرخید و از برابر دوربین می گذشت، نمایان شده.

واژه نامه:
dome - Pic Du Midi Observatory - CLIMSO - Christian Latouche IMageur Solaire - Sun - corona - coronograph - Bernard Lyot - solar eclipse - solar corona - surreal - twilight - exposure

منبع: apod.nasa.gov

جریان ماموریت تازه ناسا در سیاره بهرام چیست؟

* هدف ماموریت جدید ناسا بررسی دلیل خشن شدن محیط سیاره ی بهرام در گذر زمان است.

* Curiosity یا "کنجکاوی" ، به بررسی زمین شناسی و مواد معدنی این سیاره خواهد پرداخت تا بداند آیا محیط بهرام روزگاری توان پشتیبانی از موجودات زنده را داشته یا نه. MAVEN نیز چگونگی تغییرات جو بهرام از بالا تا پایین، در گذر زمان را مورد پژوهش قرار خواهد داد.

سیاره ی بهرام یا مریخ، که شاید به شکل نقطه ای خونین در آسمان به نظر برسد، نامش (Mars) را از خدای جنگ نزد رومیان باستان گرفته ["بهرام" هم یک ایزد پیروزمند نزد ایرانیان بوده - م]. تا جایی که می دانیم این سیاره در خور زیستن نیست. سطح آن برای زندگی به شدت خشن است. جو رقیق این سیاره ی سرخ، چندان سپر و مانعی در برابر پرتوهای زیانباری که از فضا و از خورشید می آیند ایجاد نمی کند. مواد شیمیایی خطرناک، همچون پروکسید هیدروژن به درون خاک نفوذ می کنند. آب مایع، که از نیازهای زندگیست، نمی تواند به مدت زیادی روی آن دوام بیاورد؛ بیشتر آن به سرعت بخار شده و به جو رقیق و پراکنده ی سیاره می پیوندد؛ بخشی از آن که بخار نشده هم در اثر دمای زیر صفر که در بیشتر بخش های سیاره معمولست یخ خواهد زد.
نگاره ی هنری از فضاپیمای MAVEN در حال گردش به دور بهرام.

[ولی] شرایط همیشه بدین گونه نبوده. نشانه هایی هست که در گذشته های دور، میلیاردها سال پیش، سیاره ی بهرام جایی خوشایندتر بوده. روی سطح آن کانال هایی وجود دارد که شبیه بستر خشک رودخانه هاست. یکی از فضاپیماهای گسیل شده به سوی آن، مناطقی با موادی معدنی یافت که تنها در صورت وجود آب می توانستند پدید آمده باشند. چنین به نظر می رسد که سیاره ی بهرام در روزگار جوانیش، با جوی فشرده تر و دمایی که به اندازه ی کافی بالا بود تا در آن باران ببارد و دریاچه ها یا چه بسا دریاهایی روی آن پدید آورد، برای زندگی مناسب تر بوده.

دو ماموریت تازه ی ناسا، یکی که سطح سیاره را خواهد پیمود و دیگری در مداری به گرد سیاره خواهد چرخید و زمان کوتاهی هم وارد جو بالایی سیاره خواهد شد، هر دو خواهند کوشید دلیل دگرگون شدن وضعیت بهرام را دریابند. پل ماهافی از مرکز پروازهای فضایی گودارد ناسا در گرین بلت مریلند، می گوید: «هدف نهایی این ماموریت ها یافتن پاسخ این پرسش است "آیا بهرام موجود زنده داشته؟". آیا موجودات زنده ی ذره بینی تاکنون روی بهرام بوده اند، و با تغییرات سیاره، چه بر سر این موجودات زنده آمد؟ آیا کاملن منقرض شدند، یا به زیر زمین، جایی که از پرتوهای فضا در امان باشد و شاید گرما نیز برای وجود آب مایع کافی باشد منتقل شدند؟»

ماموریت "آزمایشگاه علمی بهرام (MSL)"، رساندن و نشاندن "کنجکاوی" (Curiosity) است، بزرگ ترین و پیشرفته ترین بهرام نوردی که تاکنون به سیاره ی سرخ فرستاده شده. بهرام نورد کنجکاوی مجهز به چندین دوربین و دستگاه و ابزار است از جمله مجموعه ابزار "بررسی نمونه ها در بهرام" (SAM) متعلق به مرکز گودارد. SAM با جستجوی شواهد آب، کربن، و دیگر پایه های سازنده ی حیات در خاک و هوای بهرام، به یافتن این نکته که آیا اصلن بهرام توانایی پشتیبانی از زندگی را داشته یا نه کمک خواهد کرد. طبق برنامه قرار است "کنجکاوی" در اواخر نوامبر یا دسامبر 2011 (نخستین احتمال 26 نوامبر) به فضا پرتاب شود. مقصد آن دهانه ی گیل (Gale) است، یک گودال 154 کیلومتری که نشانه هایی از تغییرات زیست محیطی در سنگ های رسوبی اش دیده شده. کنجکاوی در اوت 2012 به آنجا خواهد رسید.

ماهواره ی "تکامل جو و گازهای فرار بهرام" (MAVEN) نیز در اواخر 2013 به فضا پرتاب خواهد شد. این فضاپیما در مداری به گرد بهرام خواهد چرخید و ماموریتش بررسی و شناخت جو بالایی سیاره ی سرخ است. این ماهواره کمک خواهد کرد بدانیم چه چیزی باعث فرار جو بهرام - و آب - به سوی فضا و خشن و نامهربان شدن روزافزون محیط آن برای زندگی شد.

بروس ژاکوسکی از دانشگاه کلرادو در بولدر می گوید: «MAVEN و کنجکاوی/SAM به چندین روش محیط و جو بهرام را خواهند آزمود. یکی از روش های هر دو فضاپیما، اندازه گیری نسبت های ایزوتوپ ها است.»

ایزوتوپ ها گونه های سنگین تر اتم یک عنصر هستند. برای مثال، دوتریوم، هیدروژن سنگین است. به طور معمول، دو اتم هیدروژن با پیوستن به یک اتم اکسیژن، مولکول آب را می سازند ولی گاهی وقت ها اتم سنگین (و کمیاب) دوتریوم جای یک اتم هیدروژن را می گیرد.

هنگامی که آب به سوی بخش بالایی جو بهرام می رفت، در اثر تابش پرتوی خورشید به اکسیژن و هیدروژن (یا دوتریوم) تجزیه می شد. هیدروژن سریع تر می گریزد چرا که از دوتریوم سبک تر است. از آن جا که اتم سبک تر (هیدروژن) بیشتر فرار می کرد، با گذشت زمان، نسبت هیدروژن به دوتریوم باقی مانده در جو بهرام کم و کمتر شد. و از همین رو جو بهرام از نظر دوتریوم غنی و غنی تر شد.
این نگاره ی هنری هم آزمایشگاه علمی بهرام نورد "کنجکاوی" ناسا را نشان می دهد، یک ربات
متحرک برای بررسی توانایی بهرام در حفظ موجودات زنده ی ذره بینی در گذشته یا امروز.

MAVEN مقدار دوتریوم و مقدار هیدروژن در جو بهرام را اندازه خواهد گرفت و نسبت دوتریوم به هیدروژن (D/H) در جو کنونی بهرام را تعیین خواهد کرد (D/H امروزین). سپس این نسبت را با نسبت D/H در روزگار جوانی بهرام مقایسه خواهند نمود (D/H آغازین). این نسبت آغازین از راه اندازه گیری نسبت D/H در کانی های باستانی بهرام و نیز برآوردهای نسبت D/H موجود در دنباله دارها یا سیارک ها، که تصور می شود فسیل های "دست نخورده" ی به جا مانده از شکل گیری منظومه ی خورشیدیند، به دست می آید.

مقایسه ی نسبت های آغازین و امروزین D/H به گروه اجازه خواهد داد بدانند بهرام در طول زندگیش چه میزان هیدروژن - و در نتیجه، آب - از دست داده. MAVEN همچنین با اندازه گیری نسبت ایزوتوپ های عناصر دیگر مانند نیتروژن، اکسیژن، کربن، و گازهای بی اثر مانند آرگون در بالای جو، مقدار هوای از دست رفته ی بهرام در گذر زمان را نیز تعیین خواهد کرد.

انتظار می رود MAVEN در مارس 2014 به بهرام برسد. تا آن زمان، SAM سوار بر بهرام نورد کنجکاوی، آزمایش هایی مشابه را در گودال گیل انجام می دهد که راهنمایی خواهد بود برای تفسیر آزمایش های بعدی MAVEN روی جو بالایی بهرام.

اندازه گیری ایزوتوپ های جو، وضعیت کنونی را آشکار می کند. دانشمندان برای این که بدانند جو بهرام در گذشته چگونه بوده، از یافته های MAVEN درباره ی دلایل گوناگون محو و پراکنده شدن جو در گذشته بهره می برند. آن ها به کمک چنین داده هایی، شبیه سازی های رایانه ای انجام خواهند داد تا شرایط جو سیاره ی سرخ در میلیاردها سال پیش را برآورد و تعیین کنند.

به برآورد دانشمندان، دهانه ی گیل شاید بیش از 3 میلیارد سال پیش پدید آمده باشد. "کنجکاوی" مواد معدنی این گودال را خرد کرده و تحویل SAM خواهد داد تا نسبت ایزوتوپ های آن را اندازه بگیرد و مرور کوتاهی نسبت به جو بهرام در گذشته های دور، شاید زمانی که هنوز زندگی در آن جریان داشت، انجام دهد. به گفته ی ژوزف گریبفسکی از مرکز پروازهای فضایی گودارد ناسا: « یافته های SAM از سطح سیاره در گذشته های دور، به گروه MAVEN کمک خواهد کرد که آن ها نیز بتوانند گذشته را بکاوند و چگونگی تغییر و تحول جو بهرام را دریابند.»

ماهافی می گوید: برای مثال، MAVEN در درجه ی نخست بر چگونگی خورده شدن و از بین رفتن جو بهرام بر اثر فعالیت خورشید تمرکز خواهد کرد.» چیزهایی مانند بادهای خورشیدی، جریانی باریک از گاز رسانای الکتریسیته که از سطح خورشید بیرون می دمد، انفجارهایی در جو خورشید به نام شراره های خورشیدی، و فوران های مواد خورشیدی به نام فوران تاج خورشیدی، همه می توانند از راه های گوناگون جو بالایی بهرام را کنار بزنند و از سیاره برانند. به گفته ی ماهافی: «اگر بفهمیم چه مقدار از جو بهرام در اثر فعالیت های خورشید از بین رفته، به روش برون یابی خواهیم توانست نسبت های ایزوتوپ موجود در میلیاردها سال پیش را نیز برآورد کنیم. با این حال، اگر نسبت های باستانی به دست آمده از SAM با هم مطابقت نکنند، معلوم می شود که باید به سراغ راه های دیگرِ از بین رفتن جو بهرام برویم؛ راه هایی مانند برخوردهای سهمگین سیارک ها.» برخی دانشمندان بر این باورند که برخوردهای بزرگ می توانسته اند بخش عمده ای از جو بهرام را به فضا رانده باشند.

بهرام نورد کنجکاوی یک ایستگاه هواشناسی را نیز همراه خواهد داشت، که به گروه MAVEN کمک می کند از چگونگی ارتباط تغییرات جو بالایی با تغییرات روی سطح آگاهی یابد. چنان که گریبفسکی می گوید: «برای مثال، اگر این بهرام نورد یک توفان شن را ردیابی کند، شاید بادها و امواج گرانشی (بالا و پایین رفتن ناگهانی توده های هوا) حاصل از این توفان اثری بر بالا نیز داشته باشد.»

ماهافی می گوید: «تمرکز "کنجکاوی" بر زمین شناسی و کانی های بهرام خواهد بود تا مشخص کند آیا محیط بهرام در گذشته ی دور توانایی حفظ حیات را داشته یا نه. خاک را حفر خواهد کرد تا امکان زندگی و سکونت پذیری نقطه ای که شاید زمانی در آن آب جریان داشته را دریابد، جایی که می توانسته یک دریاچه بوده باشد. موضوع "سکونت پذیری" همچنین موضوع اصلی کار MAVEN نیز هست. MAVEN خواهد کوشید از بالا تا پایین جو را بررسی کند و تغییرات آن در گذر زمان و چگونگی خروج آن از سیاره، که نشانگر خشونت یا ملایمت محیط سیاره در روزگار جوانی است را دریابد.»


واژه نامه:
Curiosity - geology - mineral - Mars - MAVEN - atmosphere - Roman - god of war - Red Planet - hydrogen peroxide - NASA - planet - Paul Mahaffy - Goddard Space Flight Center - Mars Science Laboratory - MSL - Sample Analysis at Mars - SAM - water - carbon - Gale Crater - sedimentary rock - The Mars Atmosphere and Volatile EvolutioN - MAVEN - Bruce Jakosky - isotope ratio - Isotope - element - deuterium - hydrogen - oxygen - D/H - comet - asteroid - fossil - solar system - nitrogen - carbon - noble gas - argon - Joseph Grebowsky - solar activity - solar wind - solar flare - coronal mass ejection

منبع: nasa

پس تابی از دور، خیلی دور!

* خبر مربوط به این مطلب را اینجا بخوانید: انفجاری که به کشف دو کهکشان باستانی انجامید

در این نگاره ی هنری، دو کهکشان دوردست که نزدیک به 2 میلیارد سال پس از مهبانگ (انفجار بزرگ) ساخته شدند را می‌بینیم که "پس تاب" GRB090323، فورانی از پرتو گاما که سراسر کیهان را پیمود، هر دوی آن ها را آشکار کرده.
پرتوی گامای ناشی از انفجار، کهکشان محل خود انفجار و نیز کهکشان همسایه اش را روشن کرد. نخست این تلسکوپ فضایی پرتو گامای فرمی بود که در مارس 2009، انفجار را ردیابی نمود، و با سنجش طیف پرتوهای پس تابی آن، هم ترازی انفجار و کهکشان میزبانش با کهکشان همسایه ی آن مشخص شد. پس از این که یکی از واحدهای تلسکوپ بسیار بزرگ متعلق به آژانس فضایی اروپا نیز طیف پس تاب های رو به محو شدنِ آن را بررسی کرد، نتیجه ای شگفت انگیز به دست آمد: این کهکشان های دوردست از نظر عناصر سنگین غنی تر از خورشید بودند و فراوانی این عناصر در آن ها بیشترین مقداری بود که تاکنون در کیهان آغازین دیده شده.
پایین: طیف پیوسته. بالا: طیف های جذبی (اینجا را ببینید)
عناصر سنگین که در کهکشان های بالغ اطراف ما فراوانند، در نسل های گذشته ی ستارگان ساخته شده اند. پس این دو کهکشان جوان می بایست نسبت به کهکشان راه شیری، آهنگ ستاره زایی و تکامل شیمیایی شگرفی را تجربه کرده باشند.
در این تصویر، نور انفجار سمت چپ در جهت تابش به سمت راست، از درون هر دو کهکشان گذشته. طیف هایی که می بینید، طیف تابش پس تابی است که خطوط تاریک جذبی عناصر دو کهکشان را نشان می دهند.
مسلمن اخترشناسان زمینی حدود 12 میلیارد سال نوری از محل انفجار فاصله داشته و سمت راست، در بیرون کادر قرار دارند.

واژه نامه:
big bang - afterglow - GRB090323 - gamma-ray - galaxy - spectrum - Fermi Gamma Ray Space Telescope - very large telescope - heavy element - Sun - local Universe - Milky Way - dark absorption line

منبع: apod.nasa.gov

نمایش امروز خورشید که روی هیچ سیاره ای اثر نگذاشت

امروز یک رشته ی مغناطیسی که در بخش شمال باختری خورشید حلقه زده بود، از جا برخاست و فوران کرد. ویدیوی این رویداد که توسط رصدخانه ی دینامیک خورشیدی ناسا ثبت شده را این جا می بینید:
دریافت ویدیو به بزرگی 3.99 مگابایت
این فوران، ابری از پلاسما (یک فوران تاج خورشیدی یا "CME") را به فضا فرستاد ولی جهت آن رو به زمین نبود. از آن جا که محل فوران در بخش شمالی خورشید قرار داشت، جهت حرکت این ابر رو به بالا بود و از صفحه ی منظومه ی خورشیدی خارج شد بدون آن که بر هیچ یک از سیاره های آن اثری بگذارد.

واژه نامه:
filament - sun - NASA - Solar Dynamics Observatory - plasma - CME - plane - solar system

منبع: spaceweather

مرگ و زندگی در تصویر تازه هابل

تصویر تازه ی تلسکوپ فضایی هابل ناسا، خوشه ی ستاره ای کروی NGC 1846 را نشان می دهد،
یک مجموعه ی کروی از سدها هزار ستاره در هاله ی بیرونی ابر بزرگ ماژلان، کهکشانی کوچک
در همسایگی راه شیری که در آسمان نیم کره ی جنوبی دیده می شود.
تصویر تازه ای که تلسکوپ فضایی هابل گرفته، خوشه ی ستاره ای کروی NGC 1846 را نشان می دهد، یک مجموعه ی کروی از سدها هزار ستاره در هاله ی بیرونی ابر بزرگ ماژلان، کهکشانی کوچک در همسایگی کهکشان راه شیری که در آسمان نیم کره ی جنوبی سیارهی زمین قابل دیدن است. 

ستارگان پیر و روشن درون خوشه به رنگ های آبی و سرخ می درخشند. بیشتر ستارگان میانسال، با چند میلیارد سال سن، نیز به رنگ سفید دیده می شوند. هزاران کهکشان دوردست پس زمینه نیز با شکل ها و ساختارهای گوناگون در گوشه و کنار تصویر به چشم می خورند. 

البته به نظر می رسد فریبنده ترین جرم درون عکس، متعلق به خوشه نیست. این جرم یک حباب سبز کمرنگ در میانه ی پایین تصویر است. این یک به اصطلاح "سحابی سیاره ای" است، بازمانده ی مرگ یک ستاره که در اثر پف کردن لایه های بیرونی ستاره پدید می آید. ستاره ی سوخته و تمام شده ی مرکزی را می توان به شکل نقطه ای در دل حباب دید. مشخص نیست که آیا این سحابی سیاره ای (سیاره نما) عضوی از NGC 1846 است یا تنها به گونه ای شانسی در راستای خط دید آن قرار گرفته. ولی اندازه گیری و مقایسه ی حرکت خوشه و ستاره ی مرکزی سحابی سیاره ای نشان می دهد که می تواند عضوی از خوشه باشد. 

این تصویر با دوربین پیشرفته ی نقشه برداری هابل گرفته شده. این خوشه با فیلترهایی رصد شده که رنگ های آبی، سبز، و فروسرخ ستارگان را جدا می کرد. NGC 1846 به عنوان عضوی از ابر بزرگ ماژلان، حدود 160,000 سال نوری از ما فاصله دارد و در صورت فلکی زرین ماهی دیده می شود. 

واژه نامه: NASA - Hubble Space Telescope - globular cluster - NGC 1846 - Large Magellanic Cloud - Milky Way - planetary nebula - Advanced Camera for Surveys - constellation Doradus 

منبع: nasa  
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

آرایه رادیوتلسکوپی آلما

چشم انداز آسمان شب از بلندایی بیش از 5,000 متر در فلات چاخنانتور (Chajnantor Plateau) در کوه های آند شیلی، نفس را در سینه ها حبس می کند.
هوای تاریک این منطقه علاوه بر رقیق بودن - با فشاری 50 درسد (50%) فشار هوا در سطح دریا، به شدت خشک هم هست. همین ویژگی باعث شده "آرایه ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما" (ALMA) که در آن برپا شده، برای کاوش کیهان در طول موج هایی بیش از 1,000 برابر بلندتر از طول موج نور دیدنی مناسب باشد.
نزدیک میانه ی این تصویر پانوراما (سراسرنما)، آنتن بشقابی های 7 و 12 متری ALMA دیده می شوند که با نور ماه جوان که در دل کمان راه شیری قرار گرفته روشن شده اند. آنتن های ALMA به گونه ای تنظیم شده اند که با همدیگر به عنوان یک تداخل سنج رفتار کرده و وضوحی قابل مقایسه با تلسکوپ های فضایی به دست آورند.
سمت چپ، یک تیر شهاب را می بینیم به اضافه ی کهکشان های اقماری راه شیری، دو ابر زینت بخش آسمان: ابر بزرگ ماژلان (پایین) و ابر کوچک ماژلان.

واژه نامه:
Chajnantor Plateau - Atacama Large Millimeter/submillimeter Array - ALMA - antenna - Moon - Milky Way - interferometer - satellite galaxy - Large Magellanic Cloud - Small Magellanic Cloud

منبع: apod.nasa.gov

گلوله آتشین بر فراز تنه ریف

بارش شهابی اسدی که از لحاظ تاریخی بارشی فعال است، امسال به دلیل تابش مهتاب کاهش یافته بود. با این حال، رصدگران باوفای آسمان شب تماشاگر اوج این بارش در 18 نوامبر بودند و حتی درخشش خیره کننده ی مهتاب هم نتوانست این آتشگوی تابناک را از چشم آن ها پنهان سازد. این رد رنگارنگ شهاب و درخشش پایانیش در ساعات آغازین بامداد در باختر آسمان بر فراز رصدخانه ی Teide در تنه ریف جزایر قناری دیده و عکسبرداری شد.
شهاب های اسدی، ذرات غبار به جا مانده از دنباله دار تمپل-تاتل هستند که با گذشتن سیاره ی زمین از نزدیک مدار دوره ای این دنباله دار، وارد جو زمین شده و بارش شهابی اسدی را پدید می آورند. این شهاب ها معمولن با سرعت نزدیک به 70 کیلومتر در ثانیه وارد جو می شوند.
در این عکس که با عدسی زاویه باز دوربین گرفته شده، اگر دورتر از ماه را نگاه کنید، نزدیک میانه ی تصویر ستارگان درخشان صورت های فلکی آشنای شکارچی (جبار) و گاو نر (ثور) را نیز خواهید دید. دو عکس کوچک پیوست، دنباله ی دیرپا و مقاوم این شهاب را نشان می دهند. این دو تصویر پشت سر هم هستند و نور شهاب را نشان می دهند که به صورت دود کم نوری به جا مانده و تا زمانی که بادهای ارتفاع بالا آن را بپراکنند دیده می شود.
دو ساختمان بزرگ از آنِ تلسکوپ GREGOR با گنبد سرخ رنگ و تلسکوپ Vacuum Tower در کنار لبه ی راست عکس هستند. هر دو این ها تلسکوپ خورشیدی می باشند.

واژه نامه:
Leonid meteor shower - fireball - meteor - comet - Tempel-Tuttle - Orion - Taurus - persistent train - GREGOR telescope - Vacuum Tower Telescope

منبع: apod.nasa.gov

سیاهچاله ای که شرحی کامل بر زندگیش نوشته شد

* دانشمندان توانسته اند تاریخچه ی زندگی Cygnus X-1 یا "ماکیان ایکس یک" از هنگام
تولدش در 6 میلیارد سال پیش تاکنون را بازسازی نمایند.

اخترشناسان برای نخستین بار، توصیفی کامل از مشخصات یک سیاهچاله، توده ای آنچنان متراکم و چگال که حتی نور نیز نمی‌تواند از کشش گرانشی نیرومندش بگریزد، ارایه کردند. آن ها با اندازه گیری هایی دقیق توانستند تاریخچه ی زندگی این جرم را از زمان تولدش در 6 میلیارد سال پیش تاکنون بازسازی نمایند.
برداشت یک هنرمند از ماکیان ایکس یک. سیاهچاله مواد را از ستاره ی همدمش (راست) به درون
قرص داغ و چرخان فرو می کشد. (تصویر بزرگ تر)

دانشمندان با بهره از چندین تلسکوپ، چه روی زمین و چه در فضا، پرده از اسرار دیرینه ی جرمی به نام Cygnus X-1 یا ماکیان ایکس یک برداشتند. این سامانه‌ی ستاره ای دوتایی نامدار که یک چشمه ی پرقدرت پرتو ایکس می باشد، نزدیک به نیم سده پیش کشف شد. این سیستم از یک سیاهچاله و یک ستاره ی همدم تشکیل شده و سیاهچاله در حال فروکشیدن و جذب مواد از ستاره است. دانشمندان با تلاش های خود به دقیق ترین اندازه گیری ها از جرم و سرعت و آهنگ چرخش این سیاهچاله دست یافتند.

مارک رید از مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونیان (CfA) در کمبریج، ماساچوست می گوید: «از آنجا که هیچ اطلاعات دیگری نمی تواند از سیاهچاله به بیرون درز کند، دانستن جرم، آهنگ چرخش، و بار الکتریکی آن یک توصیف کامل از آن ارایه می دهد. بار الکتریکی این سیاهچاله نزدیک به صفر است، پس توصیف ما با اندازه گیری جرم و آهنگ چرخش آن کامل می شود.»

دانشمندان از زمان کشف ماکیان ایکس یک تاکنون به شدت آن را مورد پژوهش و بررسی قرار داده بودند، ولی تلاش های پیشین برای سنجش جرم و چرخش آن، با فقدان اندازه گیری دقیق فاصله اش از زمین همراه بود. مایک رید سرپرستی گروهی را بر عهده داشت که از "آرایه با خط مبنای بسیار بلند" (VLBA) متعلق به بنیاد ملی علوم، یک سامانه ی رادیوتلسکوپی قاره گستر، بهره می‌بردند و با کمک آن، یک اندازه گیری مثلثاتی مستقیم از فاصله ی این جرم انجام دادند. فاصله ای که با رصدهای VLBA به دست آمد برابر با 6,070 سال نوری بود در صورتی که برآوردهای پیشین از 5,800 تا 7,800 سال نوری متغیر بود.

دانشمندان که دیگر اندازه ی دقیق فاصله ی این جرم را می دانستند، به کمک رصدخانه ی پرتوایکس چاندرا، کاوشگر زمان سنج پرتوایکس رزی، ماهواره ی پیشرفته ی کیهان شناسی و اخترفیزیک، و نیز رصدهای محدوده ی پرتو دیدگانی که در بیش از دو دهه انجام گرفته بود، جرم ماکیان ایکس یک را حدود 15 برابر جرم خورشید و آهنگ چرخش آن را 800 بار در ثانیه برآورد کردند.

به گفته ی رید: « این اطلاعات تازه سرنخ هایی قوی درباره ی چگونگی پدید آمدن این سیاهچاله، وزن آن، و سرعت چرخش آن به ما می دهد. اندازه گیری درستِ فاصله یک عامل مهم و حیاتی بود.»

جری اوروژ از دانشگاه ایالتی سن دیه گوی کالیفرنیا می گوید: «ما اکنون می دانیم که ماکیان ایکس یک یکی از بزرگ ترین سیاهچاله های ستاره ای در کهکشان راه شیریست و به سرعتِ همه ی سیاهچاله هایی که تاکنون دیده ایم می چرخد.»

افزون بر اندازه گیری فاصله، رصدهایی که در سال های 2009 و 2010 با VLBA انجام شد، سرعت جابجایی ماکیان ایکس یک در کهکشان را نیز نشان داد. به گفته ی دانشمندان، این حرکت، آهسته تر از آنست که در اثر یک انفجار ابرنواختری آغاز شده باشد. تکان و "لگدی" که یک چنین انفجاری به جرم وارد می کند، سرعتی بسیار بیشتر به آن می دهد.

به گفته ی رید: «بر پایه ی دیدگاه هایی، این سیاهچاله احتمالن بدون انفجار ابرنواختری پدید آمده، و نتایجی که ما به دست آوردیم از چنین دیدگاه هایی پشتیبانی می کند.»

واژه نامه:
Cygnus X-1 - black hole - gravitational pull - binary-star system - X-ray - companion star - Mark Reid - CfA - spin - Very Long Baseline Array - VLBA - radio telescope - trigonometric - Chandra - Rossi X-ray Timing Explorer - Advanced Satellite for Cosmology and Astrophysics - Milky Way - Jerry Orosz - supernova

منبع: astronomy.com

دور دنیا در ۹۰ دقیقه

دنیا را دور زدن چه حسی دارد؟
فضانوردان ساکن ایستگاه فضایی بین المللی در هر 90 دقیقه یک بار چنین حسی را تجربه می کنند.
این سرنشینان به تازگی رشته ای از فیلم های حساس به نور را از شب های زمین گرفته اند که با پیوستن آن ها به همدیگر، این ویدیوی دور تند (درنگ زمانی) که در پایین می بینید ساخته شده. در ویدیو، شگفتی های بسیاری از زمین و آسمان را می توان طی 18 بخش یا سکانس دید، از جمله شفق قطبی سرخ رنگ بر فراز شفق سبز، روشنایی بسیاری از شهرهای بزرگ، و ستارگان پس زمینه.
جسم بزرگی که در بالای صحنه دیده می شود بخشی از خود ایستگاه فضایی است که در برخی لحظات فیلم، پنل های خورشیدیش را تغییر جهت می دهد.
لطفن برای پدید آوردن یک راهنمای سودمند همراه این فیلم، با شناسایی نشانه های جغرافیایی و تاریخی، شهرها، کشورها، پدیده های آب و هوایی، و حتی صورت های فلکی که در پس زمینه نمودار می شوند، ما را یاری کنید.

* پ‌.ن: از 2:45 تا 2:47، ایستگاه از روی دریای خزر و پیش از اون هم از روی دریاچه ی نگونبخت ارومیه می گذره.

واژه نامه:
Earth - astronaut - International Space Station - light-sensitive - time-lapse - red aurora - green aurora - solar panel - landmark - weather phenomena - constellation

منبع: apod.nasa.gov

مثلث عشقی در فضا هم سرانجامی ندارد

* به نظر می رسد ستارگان گریزان، در اثر انفجار همدمشان پرتاب نشده اند، بلکه قربانیان
بدشانس یک مثلث عشقی بوده اند.

مثلث های عشقی به ندرت دوام می آورند، حتی در فضا!
شبیه سازی های تازه نشان می دهد ستارگان تنهایی که می‌کوشند به میان یک زوج ستاره ی نزدیک به هم بروند با "اردنگی" و با سرعتی بسیار وحشتناک به فضا پرتاب می شوند. این دلیل وجود ستارگان "گریزان" را شرح می دهد، چیزی که اخترشناسان را تا نیم سده سر در گم ساخته بود.

اغلب ستارگان کهکشان راه شیری با سرعت نسبتن آرامِ 5 کیلومتر بر ثانیه به دور کهکشان می گردند. ولی برخی هم با سرعتی بیش از 30 کیلومتر بر ثانیه به پیش می روند، از سرعت گردش زمین به گرد خورشید هم بیشتر.

در سال 1961، آدریان بلاو از دانشگاه لیدن هلند چنین اظهار کرد که این ستارگان فراری در اثر انفجار ابرنواختری یک ستاره ی همدم با چنین سرعت شدیدی به فضا پرتاب شده اند؛ این دیدگاه با کشف دقیقن چنین جفت ستاره ای در سال 1997 نیرو گرفت.

ولی سال گذشته، دو ستاره با سرعت بالا یافته شدند که در حال گریز از یک خوشه ی ستاره ای با نام R136 بودند. این خوشه، دسته ای فشرده از ستارگان نوجوان بود که گمان می رود سنی کم تر از 2 میلیون سال داشته باشند.

Simon Portegies Zwart از دانشگاه لیدن می گوید: «چیز عجیبی بود. چنین ستارگانی دستکم تا سن 3 میلیون سالگی منفجر نمی شوند، پس ستارگان رانده شده از R136 هم نمی توانستند در اثر انفجار ستارگان خوشه به فضا پرتاب شده باشند.»

Portegies Zwart ایده ی دیگری داشت: این ستارگان گریزان به وسیله ی یک همدم خشن رانده نشده اند، بلکه قربانیان بدشانس یک مثلث عشقییند، قربانیانی که وارد رابطه ی یک زوج مستحکم تر شده بوده اند.

گاهی وقت ها ستارگان سنگین در برخی خوشه ها آنقدر به یک زوج ستاره ای (سامانه ی دوتایی) نزدیک می شوند که در مدار آن‌ها گرفتار می شوند. ولی این گروه سه تایی از نظر گرانشی ناپایدار بود - یکی باید جمع را ترک می کرد. معمولن عضو مزاحم انرژی کافی برای شکستن پیوند دو تای نخست ندارد، و از همین رو این اوست که باید بگذارد برود. انرژیی که در این فرآیند به دست می آید تنها باعث محکم تر شدن پیوند زوج نخستین می شود.

برای آزمودن این دیدگاه، میشیکو فوجی، او هم از دانشگاه لیدن، و Portegies Zwart حدود 60 شبیه سازی از خوشه های ستاره‌ای انجام دادند. آنان دریافتند که در هر خوشه، یک زوج "گردن کلفت" پرورش می یابد و این دوتایی قلدر تا پیش از این که خودش خوشه را ترک کند، باعث رانده شدن 21 ستاره ی دیگر از خوشه می شود.

به سادگی می توان همین را درباره ی بیشتر ستارگان گریزان مشاهده شده در کهکشان راه شیری نیز گفت. چنانچه Portegies Zwart می گوید: «در حال حاضر من باید بگویم که بیشترین، شاید اکثریت نزدیک به اتفاق ستارگان گریزان، حاصل یک پرتاب دینامیکی می باشند.»
--------------------------------------------
* آیا کسی از دوستان گرامی تلفظ هلندی نام Portegies Zwart رو می دونه؟

واژه نامه:
Love triangle - runaway - Milky Way - Adriaan Blaauw - companion star - supernova - cluster of stars - R136 - Simon Portegies Zwart - binary - Michiko Fujii - dynamical ejection

منبع: newscientist

ستاره ای پیر که ستارگان جوان تر را ساخته

ستارگان چگونه شکل می گیرند؟
بررسی انجام گرفته روی منطقه ی ستاره زایی W5 توسط تلسکوپ فضایی خورشیدگرد اسپیتزر، به روشنی نشان داده که ستارگان پرجرم نزدیک مرکز حفره های خالی پیرتر از ستارگان نزدیک لبه های آنند. یک دلیل احتمالی می تواند این باشد که در واقع همین ستارگان پیرتری که در میانه ی حفره اند موجب آغاز فرآیند شکل گیری ستارگان جوان تر در لبه ها شده اند.
این ستاره زاییِ گروهی و ناگهانی (ستاره افشانی) زمانی به راه می افتد که جریان رو به بیرون گاز داغ ستاره ی مرکزی، گاز سردتر بیرونی را فشرده و در نقاطی از آن توده هایی چگال پدید می آورد. چگالی این توده ها در حدی است که در اثر گرانش فشرده تر شده و تبدیل به ستاره می شوند. با تبخیر آرام توسط گازهای داغی که رو به بیرون جریان دارد نیز ستون هایی تماشایی به جا می ماند که سرنخ هایی قابل دیدن بیشتری به ما می دهند. (ویدیوی پایین را ببینید)
در تصویر فروسرخ بالا که به طور علمی رنگ آمیزی شده، رنگ سرخ نشانگر غبار گرم شده است، در حالی که رنگ سفید و سبز منحصرن نماینده ی ابرهای چگالیده ی گاز می باشد. W5 با نام IC 1848 نیز خوانده می شود، و به همراه IC 1805، یک منطقه ی چندگانه ی ستاره زایی را تشکیل می دهند که به نام سحابی های قلب و روح شناخته می شوند.
بخشی از W5 که در این تصویر دیده می شود، حدود 200 سال نوری گستردگی دارد و سرشار از ستون های ستاره زاییست. فاصله ی W5 از ما حدود 6,500 بوده و آن را می توان در صورت فلکی ذات الکرسی تماشا کرد.
star forming region - W5 - Spitzer Space Telescope - infrared - IC 1848 - Heart and Soul - Nebula - constellation of Cassiopeia

منبع: apod.nasa.gov

دویست روز با خشم و خروش کیوان

* یک فضاپیمای ناسا پیدایش، تکامل، و مرگ بزرگ ترین توفان دو دهه ی گذشته ی کیوان را
مورد بررسی لحظه به لحظه قرار داده است.
در همین زمینه:

این تصویر موزاییکی در رنگ های دروغین که فضاپیمای کاسینی ناسا گرفته،
دنباله ی توفان سهمگین شمال کیوان را نشان می دهد. (تصویر بزرگ تر)
 این توفان سهمگین در 5 دسامبر 2010 بر روی قطب شمالی سیاره ی حلقه دار کیوان (زحل) پدیدار شد. در آغاز به شکل یک لکه ی کوچک بود ولی به سرعت بزرگ شد، تا این که تا اواخر ژانویه ی 2011 به طور کامل دور سیاره را پیمود. پهنای آن در پایان و پیش از فرونشستن در اواخر ژوئن، به حدود 15,000 کیلومتر از شمال تا جنوب رسید.

به گفته ی پژوهشگران، دوره ی 200 روزه ی فعالیت این توفان، آن را به دیرپاترین تندبادِ حلقه زننده به دور سیاره که تاکنون بر کیوان دیده شده تبدیل ساخت. کاوشگر بدون سرنشین کاسینی ناسا همه ی این رویداد را آشکار و بی پرده تماشا کرد و در تمام مدت از آن عکس گرفت.

لکه های سفید بزرگ کیوان
این توفان های هیولاوار که به نام لکه های سفید بزرگ شناخته می شوند، هر دو یا سه دهه یک بار به گونه ای ناگهانی بر این سیاره ی حلقه دار نمایان می شوند. دلیل این مساله هم تاکنون به صورت یک راز باقی مانده.

اندرو اینگرسول، یکی از اعضای گروه تصویربرداری کاسینی در Caltech پاسادنا، طی بیانیه ای می گوید: «توفان کیوان بیشتر شبیه یک آتشفشان است تا یک سامانه ی آب و هوایی زمینی. از چندین سال پیش از آغاز و فوران توفان، فشار بالا می رود. راز مساله در این است که هیچ سنگی نیست که بخواهد در این همه سال جلوی فشار را بگیرد و فوران را به تاخیر بیاندازد.»

در 1990 توفانی در همین اندازه بر روی کیوان دیده شده بود. ولی آن آشفتگی تنها 55 روز دوام آورد و سپس فرو نشست. این نشان می دهد که این توفان آخری پدیده ای ویژه و خاص بود.

کونیو سایاناگی، یکی از همراهان گروه تصویربرداری کاسینی می گوید: «این توفان جدید یک گونه ی کاملن متفاوت از خشم و خروش هایی بود که تاکنون روی کیوان دیده بودیم. این واقعیت که چنین آشوب هایی دوره ای هستند و هر 20 تا 30 سال یا بیشتر روی کیوان رخ می دهند، چیزی از ژرفای درون سیاره به ما می گوید، چیزی که هنوز نتوانسته ایم از آن سر در بیاوریم.»

توفانی که آشکارا و لحظه به لحظه دیده شد
این رشته تصاویر از فضاپیمای کاسینی، گسترش بزرگ ترین توفانی که از سال
1990 بر این سیاره دیده شده را نشان می دهد.(تصویر بزرگ تر)
فضاپیمای کاسینی در همان حال که به بررسی و مشاهده ی دیگر ویژگی های کیوان، از جمله حلقه ها و ماه های آن می پرداخت، با حرکات و نگاه هایی سریع و آنی سدها عکس نیز از توفان تازه شکل گرفته ی آن گرفت. این تصاویر به دانشمندان اجازه داد روند پیشرفت توفان را با جزییاتی دقیق دنبال کنند.

این گردباد سهمگین نخست در حدود عرض 35 درجه ی شمالی پدیدار شد و در پایان یک دور کامل به گرد سیاره چرخید و تقریبن 5 میلیارد کیلومتر مربع را پوشاند. چنانچه پژوهشگران می گویند، این یک تک توفان تندری بود که 200 روز به طور پیوسته خروشید و نزدیک به 20% نیمکره ی شمالی کیوان را تحت تاثیر قرار داد. آنان می‌افزایند که مرحله ی فعال توفان پایان یافته، ولی برخی ابرهایی که در اثر آن پدید آمدند هنوز در جو سیاره به جا مانده اند.

فضاپیمای کاسینی در سال 2004 به کیوان رسید و قرار است تا سال 2017 به بررسی این سیاره ی حلقه دار و ماه های پرشمارش ادامه دهد. پس شاید بتواند تا پیش از پایان کارش، رویدادهای جوی هیجان انگیز دیگری را نیز رصد نماید. کارولین پورکو، رهبر گروه تصویربرداری کاسینی در بنیاد علوم فضایی در بولدر کلرادو می گوید: «توانایی کاسینی برای ماندن در مدار و چرخاندن چشم تیزبینش به هر سو که نیاز باشد به ما اجازه داد که این پدیده ی طبیعی خارق العاده را زیر نظر بگیریم. کاسینی هفت سال است که از چنین فرصت هایی بهره می گیرد و همین باعث شده به تازگی به عنوان یکی از پربارترین ماموریت های علمی فضایی شناخته شود.»

واژه نامه:
NASA - storm - Saturn - Cassini probe - Great White Spot - volcano -weather system - Andrew Ingersoll - tempest - Kunio Sayanagi - planet - ring - maelstrom - latitude - thunderstorm - Carolyn Porco

منبع: SPACE.com

درون غار گرگ

این سحابی بازتابی آبیرنگ و اسرارآمیز که در کاتالوگ ها با نام VdB 152 یا Ced 201 رده بندی شده و واقعن بسیار کم نور است، در نوک سحابی بلند و تاریک بارنارد 175، در یک مجموعه ی گرد و خاک که همچنین با نام "غار گرگ" نیز شناخته می شود جای دارد. این شبح کیهانی با فاصله ی حدود 1,400 سال نوری از ما، در شمال کهکشان راه شیری و در صورت فلکی شاهانه ی قیفاووس دیده می شود.
این توده های تاریک غبار میان ستاره ای در منطقه ی نزدیک لبه ی یک ابر مولکولی بزرگ قرار دارند و جلوی نور ستارگان پس زمینه را گرفته اند [و به همین دلیل دیده می شوند]. [در نوک این توده ی تاریک]، ستاره ای درخشان در دل غبار قرار گرفته که نورش توسط گرد و غبار سحابی پراکنده شده و بدین ترتیب به این سحابی، رنگ آبی ویژه اش را داده. گمان می رود پرتو فرابنفشی که از این ستاره می تابد همچنین باعث بروز پدیده ی شب تابی (luminescence) محو سرخ رنگ در غبار سحابی شده است.
گرچه ستارگان در ابرهای مولکولی ساخته می شوند، ولی به نظر می رسد این ستاره به گونه ای اتفاقی سر از این منطقه در آورده چرا که سرعت جابجایی آن در فضا با سرعت توده ی ابر بسیار متفاوت است.
گستردگی این نمای ژرف تلسکوپی، حدود 7 سال نوری می باشد.

واژه نامه:
reflection nebula - VdB 152 - Ced 201 - dark nebula - Barnard 175 - Wolf's Cave - Milky Way - constellation Cepheus - molecular cloud - interstellar dust - Ultraviolet - luminescence

منبع: apod.gov.nasa

Blogger template 'Browniac' by Ourblogtemplates.com 2008

بالای صفحه