* پژوهش های تازه نشان می دهند که سیاهچاله ی ابرپرجرم مرکز کهکشان راه شیری می تواند سیاره ها
را با سرعت های نسبیتی به بیرون از کهکشان پرتاب کند.
* این جهان های پرسرعت، که به نام سیاره های فراسریع شناخته می شوند، به همان شیوه ی ستارگان
فراسریع پدید می آیند.
هفت سال پیش، ستاره شناسان هنگامی که نخستین ستارگانی را یافتند که با سرعت 2.4 میلیون کیلومتر بر ساعت (1.5 میلیون مایل بر ساعت) در حال گریز از کهکشان راه شیری بودند مبهوت و دستپاچه شدند. این کشف نظریه پردازانی را شیفته کرد که می خواستند بدانند: اگر یک ستاره بتواند با چنین سرعت وحشتناکی از کهکشان رانده شود، آیا ممکن است همین بلا بر سر سیاره‌ها نیز بیاید؟
 |
در این برداشت هنری، یک سیاره ی گریزان را می بینیم که در فضای
میان ستاره‌ای میتازد. پژوهش های تازه نشان می دهند که سیاهچاله‌ی
ابرپرجرم مرکز کهکشانمان می‌تواند سیاره‌ها را با سرعت های نسبیتی
پرتاب کند. چنین دنیاهایی سرانجام از راه شیری خواهند گریخت و در
فضای تهی میان کهکشانی غرق خواهند شد. هنرمند در این برداشت،
آتشقشانی فعال را نیز روی سطح سیاره نشان داده است. این آتشفشان،
تکتونیک فعال صفحه های سیاره را نشان می دهد که شاید بتوانند آن
را همچنان گرم نگه دارند. (تصویر بزرگ - بزرگ تر)
|
پژوهش های تازه نشان می دهد پاسخ مثبت است. سیاره های گریزان نه تنها وجود دارند، بلکه برخی از آن ها با سرعت درصدی از سرعت نور - تا 48 میلیون کیلومتر بر ساعت (30 میلیون مایل بر ساعت) - به سوی فضای بیرون از کهکشان می‌گریزند.
اَوی لوب از مرکز اخترفیزیک هاروارد- اسمیتسونیان در کمبریج ماساچوست می گوید: «این سیاره های بسیار پرشتاب از سریع‌ترین اجرام کهکشان ما هستند. اگر روی یکی از آن ها زندگی می کردیم، با سرعتی دیوانه وار از مرکز کهکشان به جهان گسترده ی بیرون پیش می رفتیم.»
آیدان گینزبرگ از کالج دارتموث در هانوور نیوهمشایر نیز چنین می‌گوید: «من به جز ذرات زیراتمی، هیچ چیز دیگری سراغ ندارم که کهکشان را با سرعت این سیاره ها ترک کند.»
این جهان های پرسرعت، به نام سیاره های فراسریع (hypervelocity)، به همان شیوه ی ستارگان فراسریع پدید می‌آیند. اگر یک سامانه ی ستاره ای دوتایی بیش از حد نزدیک به یک سیاهچاله ی ابرپرجرم در مرکز کهکشان بپلکد، نیروهای قوی گرانشی سیاهچاله آن دو ستاره را از هم جدا می کند و یکی از آن ها را با سرعتی زیاد از خود می راند؛ در حالی که ستاره ی دیگر به دام گرانش سیاهچاله می افتد و در مداری به گرد آن شروع به چرخیدن می کند. (
کشف یک ستاره ی گریزان)
برای این بررسی، پژوهشگران یک شبیه سازی انجام دادند تا ببینند اگر هر یک از این ستارگان دارای یک یا دو سیاره باشد که در نزدیکیش به دور آن می چرخند چه اتفاقی خواهد افتاد. آنان دریافتند که ستاره ی پرتاب شده به بیرون می تواند سیاره هایش را نیز با خود ببرد. ستاره ی دوم در همان حال که خود به دام سیاهچاله می افتد، سیاره هایش نیز از آن جدا می شوند و با سرعت های هولناکی به ژرفای تاریکی فضای میان ستاره ای پرتاب می شوند. سرعت پرتاب شدن یک سیاره ی فراسریع می تواند به 11 تا 16 میلیون کیلومتر بر ساعت (7 تا 10 میلیون mph) برسد. گرچه در شرایط مناسب، درصد کوچکی از آن ها می توانند به سرعت هایی بالاتر از این هم برسند.
ابزارهای کنونی توانایی آشکارسازی یک سیاره ی فراسریع "تنها" را ندارند زیرا این سیارات کم نور، دوردست، و کمیابند. با این حال اخترشناسان می توانند سیاره هایی که به گرد یک ستاره ی فراسریع می چرخند را با
رصد ستاره و مشاهده ی کاهشی اندک در نور آن که در اثر
گذر سیاره از برابر آن ستاره رخ می دهد ببینند.
اگر یک ستاره ی فراسریع بخواهد سیاره ی خود را نیز به همراه ببرد، می بایست آن سیاره در مداری نزدیک و تنگ به دور آن بچرخد، از همین رو، شانس دیدن گذر (ترانزیت) آن نسبتن بالا خواهد بود، چیزی حدود 50 درصد. به گفته ی گینزبرگ: «اگر ستاره ی فراسریعی دارای یک سیاره باشد، با وجود شانس یک به دوی دیدن گذر آن سیاره، منطقی است که برای دیدنش به رصد ستاره بپردازیم.»
این سیاره ها سرانجام از کهکشان راه شیری گریخته و راهشان را در فضای تهی میان کهکشانی پی خواهند گرفت. به گفته ی لوب: «آژانس های مسافرتی که برای سفر روی سیاره های فراسریع تبلیغ می کنند شاید مخصوصن باید افراد بی پروا و ماجراجو را هدف آگهی های خود قرار دهند.»
واژه نامه:
hypervelocity planet - hypervelocity star - runaway star - speed of light - Avi Loeb - Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics - subatomic particle - galaxy - Idan Ginsburg - double-star system - supermassive black hole - galactic center - interstellar space - transit - Milky Way - intergalactic void - Travel agency
