* یک پژوهش ۱۲ ساله روی ستارگان بزرگ، به تایید دوباره ی این نظریه انجامید که کهکشان ما دارای
چهار بازوی مارپیچی است.
* بحث و گفتگوهای چندساله بر سر این موضوع از تصاویری آغاز شده بود که توسط فضاپیمای اسپیتزر ناسا
گرفته شده بود و تنها دو بازو را برای کهکشان نشان می داد.
 |
برداشت هنری از کهکشان راه شیری.
ستارگان پرجرم که جایگاهشان در پژوهش تازه شناسایی شد،
با رنگ سرخ نشان داده شده اند. جایگاه خورشید و سامانه اش
در کهکشان هم با نقطه ی سیاه درون دایره نمایانده شده.
|
این پژوهش تازه که در نگارش آنلاین ماهنامه ی انجمن سلطنتی اخترشناسی بریتانیا منتشر شد، بخشی از
پیمایش RMS بود که توسط دانشگاهیان
دانشگاه لیدز آغاز شده بود.
اخترشناسان نمی توانند شکل کلی کهکشان راه شیری را ببینند، زیرا ما خودمان در آنیم و از درون چیزی نمی توان نمای بیرونی آن چیز را دید. ولی می توانند به کمک رصدهای دقیقی که روی ستارگان کهکشان و فاصله ی آن ها از زمین انجام می دهند، به شکل ساختاری آن پی ببرند.
پرفسور ملوین هاور، یکی از اعضای گروه پژوهشی RMS در دانشکده ی فیزیک و اخترشناسی دانشگاه لیدز و همچنین از نویسندگان مقاله ی این پژوهش می گوید: «
راه شیری خانه ی کهکشانی ماست و بررسی ساختار آن شانسی یگانه برای شناخت روش کارکرد یک
کهکشان مارپیچی بسیار معمولی، بر پایه ی زادگاه و دلیل پیدایش ستارگان آن به ما می دهد.»
در سال های دهه ی ۱۹۵۰، اخترشناسان برای تهیه ی نقشه ی کهکشان راه شیری از تلسکوپ های رادیویی کمک گرفتند. مشاهدات آنان بر ابرهای گازی کهکشان، که در آن ها ستارگان تازه به دنیا می آیند متمرکز بود و وجود چهار بازوی اصلی را آشکار ساخت. ولی از سوی دیگر،
تلسکوپ فضایی اسپیتزر ناسا هم کهکشان راه شیری را در جستجوی نور فروسرخی که از ستارگان می تابد کاوید. دانشمندان در سال ۲۰۰۸ اعلام کردند که اسپیتزر حدود ۱۱۰ میلیون ستاره را شناسایی کرده، ولی تنها نشانه های دو بازوی مارپیچی را یافته است.
اخترشناسانی که در پژوهش تازه شرکت داشتند از چندین رادیوتلسکوپ در استرالیا، آمریکا و چین کمک گرفتند تا بتوانند حدود ۱۶۵۰ ستاره ی پرجرمی که در پیمایش RMS شناسایی شده بود را تک تک رصد کنند. با بهره از رصدهای آنان، فاصله و درخشندگی این ستارگان بزرگ برآورد شد که در پایان نشان داد پراکندگی (توزیع) این ستارگان در چهار بازوی مارپیچی انجام شده.
پرفسور هاور می گوید: «اینجا نمی شود گفت نتایج ما درست و نتایج داده های اسپیتزر نادرست است- این دو پیمایش چیزهای متفاوتی را جستجو کردند. اسپیتزر تنها ستارگان بسیار خنک تر و کم جرم تر را می بیند (ستارگانی مانند خورشید خودمان) که شمارشان بسیار بیشتر از ستارگان بزرگیست که هدف پیمایش ما بودند.»
ستارگان بزرگ و سنگین بسیار کم شمارتر از همتاهای سبک ترشان هستند زیرا زندگی کوتاهی دارند: چیزی در حدود ۱۰ میلیون سال. عمر کوتاه تر ستارگان بزرگ بدین معناست که تنها در همان بازوهایی که در آن به دنیا آمده اند باید به دنبالشان گشت، و همین می تواند دلیل اختلاف در شمار بازوها را که توسط گروه های پژوهشی گوناگون اعلام شده توضیح دهد.
پرفسور هاور می گوید: «ستارگان کم جرم تر بسیار بیشتر از ستارگان بزرگ عمر می کنند و در درازنای زندگیشان بارها به گرد کهکشان می چرخند و در قرص کهکشان پراکنده می شوند. کشش گرانشی در دو بازوی ستاره ای که اسپیتزر آشکار کرده به اندازه ی کافی هست که بیشتر ستارگان موجود در این بازوها را یک جا گرد آورد، ولی دو بازوی دیگر این گونه نیست.» وی می افزاید: «با این حال، گاز درون هر چهار بازو به اندازه ی کافی فشرده و چگال هست که به شکل گیری ستارگان سنگین بیانجامد.»
دکتر جیمز آرکارت از بنیاد ماکس پلانک برای اخترشناسی رادیویی در بن آلمان، و نویسنده ی اصلی این پژوهشنامه، می‌گوید: «این که می توانیم با بهره از پراکندگی ستارگان جوان و پرجرم ساختار کهکشان راه شیری را بکاویم و فعال ترین مناطق ستاره زایی را با یک مدل چهار بازوی مارپیچی سازگار کنیم چیز هیجان انگیزیست.»
پرفسور هاور در پایان نتیجه می گیرد: «پژوهندگان ستاره زایی مانند من، با این اندیشه بزرگ شدند که کهکشان راه شیری چهار بازوی مارپیچی دارد. اکنون بسیار عالیست که توانسته ایم این تصویر را دوباره اثبات کنیم.»
واژه نامه:
spiral arm - NASA - Spitzer Space Telescope - Monthly Notices - Royal Astronomical Society - RMS Survey - Milky Way - spiral galaxy - Melvin Hoare - infrared - Sun - star - star formation - James Urquhart - Max Planck Institute - Solar System
