دنباله داری که مقصد فضاپیمای روزتاست در هر ثانیه ۲ لیوان آب پس می زند!

* احساس تشنگی می کنید؟
* می دانستید که اگر می شد به هر شکل، از دنباله داری که مقصد فضاپیمای روزتاست بخار آب بگیرید، هر ثانیه به اندازه ی دو لیوان آب به دست می آوردید؟
برداشت هنری از دنباله دار 67-P/چوریموف-گراسیمنکو که مقصد فضاپیمای روزتاست و با آن که هنوز ۵۸۳ میلیون کیلومتر از خورشید دور است، در هر ثانیه به اندازه ی دو لیوان ۱۵۰ میلی لیتری آب از دست می دهد. با نزدیک تر شدن دنباله دار به خورشید، این پس‌زنی بخار آب هم افزایش خواهد یافت. این اندازه گیری ها در روز ۶ ژوئن ۲۰۱۴ انجام شدند. تصویر بزرگ تر
* این بسیار بیشتر از چشمداشت دانشمندان از دنباله دار "67-P/چوریموف-گراسیمنکو" است که اکنون با فاصله ای بیش از دو برابر فاصله ی بهرام تا خورشید، در حال پیشروی در فضای درونی سامانه ی خورشیدیست.

سام گالکیس، از ناسا، می گوید: «ما همیشه می دانستیم که شاهد بیرون زدن بخار آب از این دنباله دار خواهیم بود، ولی از این که این فرآیند چنین زود آغاز شده غافلگیر شده ایم.»

وی می افزاید: «با چنین آهنگی، این دنباله دار می تواند در مدت حدود ۱۰۰ روز یک استخر شنای المپیک را پر کند. ولی هر چه به خورشید نزدیک تر می شود، آهنگ تولید گازش هم افزایش چشمگیری خواهد یافت. ما به کمک فضاپیمای روزتا دیدگاه شگفت انگیزی داریم که در آن می توانیم این دگرگونی ها را از نزدیک ببینیم و چیزهای بیشتری درباره ی چرایی دقیق رخ دادن آن ها فراگیریم.»

[مطلب پیشین درباره ی این دنباله دار: 
دنباله دار چوریموف-گراسیمنکو در ۴ ژوئن
تصویر بزرگ تر
* دنباله داری که مقصد فضاپیمای روزتاست شخصیت واقعی خود را رو کرد!]  

دنباله دارها گاهی به نام "گلوله برفی های گل آلود" هم خوانده می شوند زیرا آن‌ها مجموعه ای از یخ و پَسمان ها هستند. جایگاه آغازین دنباله دارها در فضای بیرونی سامانه ی خورشیدی است، و هر از گاهی یکی از آن ها به سوی خورشید پرتاب می شود.

این گلوله ی برفی گل آلود با نزدیک تر شدن به خورشید، یخ هایش آب شده و به شکل گاز از آن پس می زند که به شکل گیری یک پوشش گازی به دور آن می‌انجامد [گیسوی دنباله دار-م]. سرانجام هم با کمک خورشید، این هاله ی گازی تبدیل به یک دُم می شود. شماری از این مواد گریزا (فرار) عمدتا عبارتند از آب، مونوکسید کربن، متانول و آمونیاک.

این مشاهدات در ۶ ژوئن با بهره از دستگاهی به نام ابزار ریزموج برای مدارگرد روزتا (میرو- MIRO) انجام شد. در آن روز، فضاپیمای روزتا حدود ۳۵۰ هزار کیلومتر از مقصدش -یعنی همین دنباله دار- فاصله داشت.

دستگاه میرو که سام گالکیس سربازرس آن در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا است، درصد نسبی مواد تشکیل دهنده ی گیسو را خواهد سنجید. این دنباله دار در اوت ۲۰۱۵ به نزدیک ترین فاصله اش از خورشید می‌رسد و فضاپیمای روزتا تا آن زمان آن را همراهی کرده و پا به پایش به خورشید نزدیک خواهد شد.

با این حال، روزتا هنوز به این دنباله دار نرسیده و همچنان در حال نزدیک شدن به آنست تا در ماه اوت امسال به آن برسد؛ و سپس یک کاوشگر سطح نشین به نام فیله (Philae) را بر روی آن خواهد نشاند تا به بررسی سطحش بپردازد.
برداشت هنری از مدارگرد روزتا که دارد کاوشگر سطح نشین فیله را بر روی دنباله دار 67-P/چوریموف-گراسیمنکو می نشاند.
واژه نامه:
water vapor - Rosetta - comet - 67P/Churyumov–Gerasimenko - inner solar system - Mars - Sun - Sam Gulkis - NASA - Jet Propulsion Laboratory - Olympic - swimming pool - dirty snowball - volatile - water - carbon monoxide - methanol - ammonia - Microwave Instrument for Rosetta Orbiter - MIRO - coma - lander - Philae -

منبع: universetoday

کهکشان شگفت انگیز قنطورس آ

این تصویر در اندازه ی بزرگ تر
در مرکز این کهکشان چه روی داده؟
این ها رگه های نامعمول و تماشایی گرد و غبارند که از روی بخش مرکزی کهکشان بیضیگون قنطورس آ گذشته اند. این رگه های غبار آن چنان غلیظ و چگالند که تقریبا به طور کامل مرکز کهکشان را در نور دیدنی (مریی) پنهان کرده اند. [ببینید: * در مرکز قنطورس آ]
این به ویژه از آن رو نامعمول و غیرعادی است که کهکشان قنطورس آ یا Cen A با داشتن پیکره ای گِرد و ستارگانی سرخ، ویژگی های یک کهکشان بیضیگون غول پیکر را دارد و این گونه از کهکشان ها معمولا غبار تیره ی اندکی دارند [یعنی قنطورس آ ویژگی های یک کهکشان بیضیگون را دارد ولی برخلاف آن ها، غبار تیره اش فراوان است.]
قنطورس آ که به نام NGC ۵۱۲۸ هم شناخته می شود، از جهت دیگری هم با کهکشان های بیضیگون معمولی تفاوت دارد:‌ نسبت به آن ها، درصد بالاتری از ستارگان آبی جوان دارد و نیز یک چشمه ی بسیار نیرومند پرتوهای رادیویی است.
شواهد نشان می دهند که قنطورس آ احتمالا از برخورد دو کهکشان معمولی پدید آمده و بسیاری از این ستارگان جوان در درازنای این برخورد ساخته شدند، ولی جزییات و دلیل های پدید آمدن کمربند غباری نامعمول آن هنوز در دست بررسی است.
قنطورس آ حدود ۱۳ میلیون سال نوری از زمین دور است و نزدیک ترین کهکشان فعال به شمار می آید. این کهکشان که در تصویر امروز آن را می بینید، ۶۰ هزار سال نوری گستردگی دارد و می توانید آن را با یک دوربین دوچشمی در راستای صورت فلکی قنطورس تماشا کنید.

در همین زمینه:
* بهترین تصویری که تاکنون از نیروگاه مرکزی یک سیاهچاله به دست آمده



واژه نامه:
galaxy - dust lane - elliptical galaxy - Centaurus A - Cen A - star - NGC 5128 - radio emission - active galaxy - binoculars - constellation of Centaurus

منبع: ‌apod.nasa.gov

بازسازی رایانه ای "ستون های آفرینش"

* یک ستاره شناس برای پی بردن به نقش ستارگان بزرگ در دگرگونی زایشگاه هایشان، روند شکل گیری ساختارهای درون تصویر پرآوازه ی "ستون‌های آفرینش" را به کمک رایانه بازآفریده.

تصویر کلاسیک "ستون های آفرینش" که در سال
۱۹۹۵ گرفته شد و بخشی از سحابی عقاب را نشان
می دهد. تصویر بزرگ تر
در سال ۱۹۹۵، تلسکوپ فضایی هابل ناسا چشم خود را رو به یک پرورشگاه ستاره ای درون سحابی عقاب که ابری پرآشوب از گاز و غبار در فاصله ی ۷۰۰۰ سال نوری از زمین است چرخاند و بر روی آن تنظیم شد.

عکسی که وی از این سحابی گرفت، به نام "ستون های آفرینش" (The Pillars of Creation) نامیده شد و به عنوان یکی از به یادماندنی ترین عکس های فضایی همه ی دوران ها، در کنار تصاویر "طلوع زمین" و "نقطه ی آبی کمرنگ" جای گرفت.

[آن را اینجا دیده بودید: * یکی از پرآوازه ترین عکس های دهه ۹۰]

به باور دانشمندان، "ستون ها"ی درون این عکس - که با نام خرطوم های فیل هم شناخته می شوند- در اثر سایش و پس زده شدن گازهای خنک ترِ میان ستاره ای توسط پرتوهای پرانرژی و بادهای نیرومند ستارگان بزرگ و پرجرم نزدیک - ستارگان رده ی O - پدید آمده اند.

ستارگان رده ی O یا O-type بیش از ۱۶ برابر خورشید جرم دارند و دمای سطحشان به بیش از ۳۰ هزار درجه ی سانتیگراد می رسد. به گفته ی برخی از دانشمندان، ستارگان رده ی O می توانند با دمیدن و باد کردن حباب در ابر محیطی، و فشردن و چگالش گازهای آن، فرآیندهای ستاره زایی به راه بیاندازند.

اسکات بالفور، یک اخترشناس در دانشگاه کاردیف بر آن شد تا ببیند ستارگان سنگین رده ی O با به دنیا آمدن در یک ابر گازی، چگونه بر این زایشگاه خود اثر می گذارند. از همین رو وی چند هفته وقت گذراند تا با فشردن فرآیند ۱.۶ میلیون ساله ی یک چنین پدیده ی کیهانی، یک همتاسازی رایانه ای از آن پدید آورد.

این ویدیو را در یوتیوب ببینید
بالفور در بیانیه ای گفت: «در این همتاسازی، به گونه ای منظم دقیقا همان نوع ساختارهایی پدید آمد که اخترشناسان در تصویر پرآوازه ی سال ۱۹۹۵ دیده بودند. این تاییدی بود بر این پنداشت که ستارگان بزرگ رده ی O اثری عمده بر شکل‌دهی و تراشیدن محیط پیرامون خود دارند.»

همتاسازی وی نشان داد که حباب پدید آمده از یک ستاره ی رده ی O می تواند به سه روش گوناگون باد کرده و بزرگ شود: ۱- می تواند تا بی نهایت بگسترد؛ ۲- می تواند بزرگ شود، کمی کوچک شود و سپس پایدار و ثابت بماند؛ ۳- یا می تواند بزرگ شود و سپس دوباره آنقدر کوچک شود که در مرکز ابر جمع شود. به گفته ی بالفور، فرآیند دوم تنها فرآیندی بود که درون این همتاسازی، به ستاره زایی های بسیار انجامید.

بالفور افزود: «اگر حق با من باشد، پس این بدان معناست که ستارگان رده ی O و دیگر ستارگان بزرگ نقشی بسیار پیچیده‌تر از آن چه تاکنون می پنداشتیم در آفریدن نسل های تازه ی ستارگان بازی می کنند.»
نمایی از ویدیوی همتاسازی که برشی از فضا به گستره ی ۲۵ در ۲۵ سال نوری را می نمایاند. در این همتاسازی می بینیم که چگونه یک ستاره ی داغ و بزرگ در مرکز یک ابر گاز و غبار بر محیط پیرامونش اثر می گذارد و ساختارهایی مانند "خرطوم های فیل" که در "ستون های آفرینش" دیده می‌شود را می آفریند. تصویر بزرگ تر
درباره ی این ستون ها بیشتر بخوانید: * "ستون های آفرینش"- نمایی تازه و خیره کننده   

واژه نامه:
Pillars of Creation - NASA - Hubble Space Telescope - stellar nursery - Eagle Nebula - Earth - Earthrise - Pale Blue Dot - iconic - elephant trunk - star - O-type star - sun - star formation - Scott Balfour - Cardiff University -

منبع: Space.com

بازدید دوباره از چشم اندازی کهکشانی

این چشم انداز را به یاد می آورید؟
سال پیش هم عکسی از همین نقطه به عنوان تصویر نجومی روز ناسا (apod) برگزیده شده بود که آن را با عنوان «چشم انداز کهکشان از یک گوشه دنج!» در این وبلاگ دیدید. عکاس هر دوی این نماهای باکیفیت یک نفر است.
این تصویر در اندازه ی بزرگ تر و با کیفیت بهتر
دیدن و ثبت چنین چشم اندازی نیاز به چند چیز دارد: شکیبایی، راهپیمایی، و یک دوربین عکاسی.
شکیبایی برای آن که بتوان یک جای مناسب را یافت و در آن جایگاه، چشم به راه زمان مناسب ماند.
یک پیاده روی کوتاه هم نیاز است تا بتوانید به این پناهگاه دنج در بالای یک بلندی ناهموار در پارک ایالتی جولیا فایفر بِرنز در کالیفرنیای آمریکا برسید. و یک دوربین عکاسی هم برای این که بتوان با نوردهی بلند، نور کم سوی ستارگان و سحابی های درون کهکشان راه شیری را آشکار کرد.
تصویر همنهاده ی بالا ماه پیش گرفته شد و در آن، ساحل و شاخابه ی کوچکی که پشت درختان نزدیک پنهان شده اند را هم می بینیم که از نور مهتاب روشن شده اند. آبشار مک‌وی که معمولا از دیده ها پنهان است، درست پایین مرکز تصویر، و آب های اقیانوس آرام هم در سمت راست آن دیده می شود. 

در همین زمینه: * چندین جلوه زیبا در یک نما 
از عکاس این دو چشم انداز، عکس دیگری را هم اینجا دیده بودید: * برندگان عکاسی نجومی ROG  (عکس شماره ۵) 

واژه نامه:
vista - Julia Pfeiffer Burns State Park - star - nebula - Milky Way galaxy - Moonlight - inlet - McWay Falls - Pacific Ocean -

منبع: apod.nasa.gov

سیگنال اسرار آمیزی که شاید نشانه ای از ماده تاریک باشد

* به گفته ی دانشمندان، چیزی رازگونه از ژرفای درون خوشه ی کهکشانی برساووش به ما رسیده. در نماهای پرتو X این خوشه، سیگنالی دیده شده که از چشمه ای ناشناخته تابیده است.
سیگنال رازگونه ی پرتو X در خوشه ی کهکشانی برساووش.
این تصویر در اندازه ی بزرگ تر و با کیفیت بهتر
اخترشناسان با بهره از تلسکوپ فضایی XMM-نیوتنِ سازمان فضایی اروپا و تلسکوپ چاندرای ناسا چنین سیگنال هایی را در بیش از ۷۰ خوشه ی کهکشانی دیگر هم دیده اند. امکان دارد این پرتوهای X از واپاشی نوترینوهای استریل گسیلیده می شوند؛ ذراتی که تاکنون یافته نشده اند و به پیش بینی دانشمندان، به سختی با ماده ی معمولی برهم کنش انجام می دهند [حتی بر خلاف نوترینوهای کنشگر، وارد واکنش نیروی هسته ای ضعیف هم نمی شوند-م].

این نبودِ برهم کنش باعث شده نوترینوهای استریل به عنوان یک نامزد اصلی برای توضیح ماده ی تاریک شناخته شوند، جوهره ای نادیدنی که به باور دانشمندان، بیشتر ماده ی موجود در گیتی را ساخته است.

انرژی پرتوهای ایکسی که از این خوشه ها دریافت شده حدود ۳.۵ کیلو الکترون ولت (keV) است، یک انرژی ویژه در طیف پرتو X که می تواند در اثر واپاشی نوترینوهای استریل با جرم ۷ keV پدید آید. به گفته ی دانشمندان، این نزدیک به جرمی است که مدل های ماده ی تاریک پیش بینی کرده اند.

واژه نامه:
X-ray - Perseus galaxy cluster - dark matter - galaxy cluster - European Space Agency - XMM-Newton - NASA - Chandra telescope - decay - sterile neutrino - ordinary matter - kiloelectronvolt - keV

منبع: newscientist

طلوع ستارگان آشنا از درون ایستگاه فضایی

این تصویر در اندازه ی بزرگ تر و با کیفیت بهتر
این نمای پرستاره از درون ایستگاه فضایی بین المللی که در مدار نزدیک زمین در گردش است گرفته شده و کمربند شکارچی را از میان لایه ی هوای زمین در افق نشان می دهد که دارد به آرامی بالا می آید.
سه ستاره ی تابناک و آبی فامِ کمربند که عبارتند از نطاق (زتای شکارچی)، نیام (نظام، اپسیلون شکارچی) و منطقه (دلتای شکارچی)، از راست به چپ، و شمشیر شکارچی که جایگاه سحابی بزرگ شکارچی (جبار) است نیز در بالای کمربند دیده می شوند. چشم اندازی که جهت گیری‌اش برای مردمان نیمکره ی شمالی زمین ناآشناست [زیرا در نیمکره ی شمالی، شمشیر شکارچی از کمربند او آویخته و زیر آن دیده می شود نه بالای آن- م].
همچنین در چشم انداز ایستگاه فضایی، ستاره ی پرنور "پای شکارچی" (رجل جبار) که باید زیر کمربند باشد هم بالای آن دیده می شود.
و البته درخشان ترین شبچراغ کیهانی درون این تصویر ستاره ی شباهنگ (شعرای یمانی، تیشتر) است، ستاره ی آلفای صورت فلکی سگ بزرگ.
اتاقک "آزمایشگاه سرنوشت" یا دستینی ایستگاه هم در جلوی تصویر، بالا سمت راست دیده می شود.

در همین زمینه: 
* سه غول آبی و یک اسب سیاه 
* ستارگان شکارچی
* شکارچی تنها یک ردیف ستاره نیست   

واژه نامه:
Orion's belt - Earth - low Earth orbit - International Space Station - Alnitak - Alnilam - Mintaka - Orion's sword - Orion Nebula - planet - star - Rigel - Orion - Sirius - alpha star - constellation Canis Major - Destiny Laboratory - module

منبع: apod.nasa.gov

ترتیب سن در مهد کودک ستارگان

درست مانند کودکانی که در دبستان از روی سنشان گروه بندی می شوند، بذرهای ستارگان تازه هم می تواند در "رده های" سنیِ هم اندازه جای بگیرد. این امر به ویژه زمانی درست از آب در می آید که روند تولد ستارگان در یک ابر گازی، در پی رویدادی بیرونی آغاز شده باشد، مانند انفجار یک ابرنواختر در آن نزدیکی.
این تصویر در اندازه ی بزرگ تر
این تصویر را رصدخانه ی فضایی هرشلِ سازمان فضایی اروپا (ESA) گرفته و در آن ردیفی از مناطق ستاره زایی در ابر مولکولی W48 به چشم می خورد. W48 با فاصله ی ۱۰ هزار سال نوری از زمین، در راستای صورت فلکی عقاب دیده می شود.

ابر آبی رنگی که در پایین، سمت چپ دیده می شود و پیکره ای همانند یک عروس دریایی دارد، بیشترین سن را در زایشگاه های ستاره ای درون تصویر دارد. ستارگان جوان و پرجرمی که در آنند آن را به شکل یک حباب در آورده و گازهایش را گرم کرده اند، به گونه ای که در بلندترین طول موج هایی که توسط هرشل کاوش شده می درخشد و پرتو می افشاند.

در سمت راست آن یک ابر برافروخته ی دیگر را می بینیم. این ابر هم توده هایی را در خود نهفته که سرانجام به ستارگانی بزرگ تبدیل خواهند شد. این توده های چگال که برخی از آن ها همانند لکه هایی از نور دیده می شوند نیز بر پایه ی سن ردیف شده اند: از بزرگ ترها در پایین-سمت چپ تا جوان تر ها در بالا-سمت راست. جوان ترین عضو این ردیف یک توده ی فیروزه ای رنگ کوچک است که در مرکز تصویر دیده می شود و دانه های (تخم های) ستارگان بزرگ آینده را در خود جای داده.

به باور اخترشناسان، این رشته ی ستاره زایی دستاورد ده ها ابرنواختریست که بیش از ۱۰ میلیون سال پیش در منطقه ای به نام "اَبَرپوسته ی عقاب" منفجر شده بودند. این ناحیه در بیرون از لبه ی سمت چپ تصویر جای دارد. این ابرنواخترها با وارد کردن فشار بر مواد محیطی و چگالش آن ها موجی از ستاره زایی به راه انداختند که به پیدایش یک به یکِ این گاهواره های ستاره ای انجامیده.

این تصویر از همگذاری طول موج های ۷۰ میکرون (آبی)، ۱۶۰ میکرون (سبز) و ۲۵۰ میکرون (سرخ) درست شده و درازایش (ضلع بلندش) حدود ۱ درجه است. شمال رو به بالا-سمت چپ است و خاور هم رو به پایین- سمت چپ.

واژه نامه:
star - supernova - ESA - Herschel space observatory - star-forming region - molecular cloud - W48 - constellation Aquila - Eagle - jellyfish - stellar nursery - wavelength - Aquila Supershell - star formation

کنجکاوی سلفی دیگری از خود گرفته

این تصویر در اندازه ی بزرگ- بزرگ تر
۲۴ ژوئن نخستین سالگرد آغاز به کار خودروی کنجکاوی ناسا روی سطح سیاره ی بهرام (مریخ) بود، البته به تاریخ این سیاره. کنجکاوی که در ۵ اوت ۲۰۱۲ بر سطح سیاره ی سرخ فرود آمده بود، در روز ۲۴ ژوئن درست ۶۸۷ روز زمینی یا ۶۶۹ روز بهرامی (سول) را پشت سر گذاشت.

به همین مناسبت، تصویر امروز را ببینید که این خودروی روباتیک در کنار یک برونزد سنگی به نام وینجینا (Windjana) از خود گرفته. وی در این برونزد (رخنمون) تازه ترین عملیات مته کاری و نمونه برداریش را انجام داده.

کنجکاوی که به اندازه ی یک خودروست، در ماه های آوریل و می ۲۰۱۴ با بهره از دوربین سر بازویش ده ها عکس گرفت و با همگذاری آن ها، این تصویر را از خود ثبت نمود. کنجکاوی در خودنگاره ی تازه اش جایی ایستاده که در آن، یک ماسه سنگ به نام وینجینا را با مته سوراخ کرد.

دوربینی که این نماها را گرفته دوربین تصویرگر لنز دستی بهرام (ماهلی، MAHLI) است که روی سر بازوی روباتیک خودرو نصب شده و برای بررسی های نمای نزدیک به کار می رود.

در ویدیوی پویانمایی زیر، شیوه ی ثبت همه ی این تک نماها توسط این دوربین را می بینید. این پویانمایی نشان می دهد که چگونه دوربین ماهلی با جابجا شدن، نماهای گوناگونی را ثبت می کند که در پایان از پیوستن همه ی آن ها به یکدیگر و همچنین حذف خود بازو، یک خودنگاره تهیه می شود. این پویانمایی با بهره از نرم افزاری درست شده که برنامه ریزان خودرو برای طراحی حرکت هایش از آن استفاده می کردند.


کنجکاوی در مدت ماموریتش، با این دوربین در دو جای مهم دیگر هم از خودش عکس هایی گرفته بود: جایگاه راکنست (Rock Nest) که اینجا دیده بودید: * عکسی که کنجکاوی برای یادگاری از خود گرفت؛ و جایگاه جان کلاین (John Klein) که آن را هم اینجا دیدید: * تصویر پانورامایی که کنجکاوی مغرورانه از خود گرفته.

وینجینا در یک ایستگاه بین راهی علمی به نام "کیمبرلی" جای دارد. در این ایستگاه، لایه های ماسه سنگی با درجه های گوناگون پایداری نسبت به فرسایش بادی وجود دارد که در فاصله های کم از یکدیگر، از زیر خاک بیرون زده اند.

در این خودنگاره بازوی خودرو و دوربین ماهلی که روی آنست دیده نمی شوند [حذف شده اند]. سوراخی که کنجکاوی با مته ی چکشی روی بازویش در سنگ وینجینا درست کرده و نمونه هایی از پودر سنگ آن را از درونش بیرون کشیده، روی برآمدگی سنگی در سمت چپ خودرو به چشم می خورد. گرداگرد این سوراخ بریده هایی خاکستری رنگ دیده می‌شود.

عکسی که دوربین روی دکل کنجکاوی (ماستکم)
از سوراخ مته کاری گرفته. تصویر بزرگ تر
ولی دوربین ماستکم (Mastcam) که روی دکل حسگر از راه دور کنجکاوی نصب شده و به چشم اندازهای گسترده اش (پانورامایش) مشهور است را در تصویر می بینیم که رو به سوراخ مته کاری تنظیم شده. تصویر دوم عکسیست که این دوربین از همین زاویه گرفته. قطر این سوراخ ۱.۶ سانتیمتر و قطر چرخ‌های خودرو ۰.۵ متر است.

بیشتر نماهایی که این تصویر موزاییکی از همگذار‌ی‌شان پدید آمده در ۶۱۳مین سول (روز بهرامی) از کار کنجکاوی روی بهرام ثبت شدند (روز ۲۷ آوریل ۲۰۱۴). نماهایی که وینجینا را پس از پایان مته کاری نشان می دهند هم در سول ۶۲۷م (۱۲ می ۲۰۱۴) گرفته شدند. آغاز مته کاری در سول ۶۲۱م یا ۵ می ۲۰۱۴ بود.

خودنگاره ی دیگری از کنجکاوی را هم اینجا دیده بودید: 

واژه نامه:
NASA - Curiosity - Mars - self-portrait - outcrop - Windjana - Mars Hand Lens Imager - MAHLI - Rock Nest - John Klein - waypoint - The Kimberley - erosion - hammering drill - Mast Camera - Mastcam - remote sensing - Martian day - sol

منبع: ناسا

همراهی ماه و ناهید با سحرخیزان زمین

این تصویر در اندازه ی بزرگ تر
در این عکس که از دریاکنار نزدیک بلمار در نیوجرسی آمریکا، سیاره ی زمین گرفته شده، همیستانی زیبای ناهید و هلال پیر و کاهنده ی ماه را می بینیم که در سپیده دم روز ۲۴ ژوئن، سحرخیزان را به میهمانی خود فرا می خواندند.
این همیستانی (مقارنه ی) آرام و دلپذیر آسمانی در حالی بر فراز افق اقیانوس اطلس به تصویر کشیده شده که آسمان از سمت خاور با نور سپیده دمان رو به روشنی گذاشته است. ابرهای کم پشت و پراکنده در برابر این روشنایی به حالت ضدنور در آمده و تیره دیده می شوند.
در این تصویر همچنین بخش شبِ قرص ماه با نماهای محوی از دریاوارهای هموار و تیره اش هم دیده می شود که در آغوش هلال روشن از آفتابِ آن غنوده است.
ولی چه چیزی این بخش سایه گرفته ی ماه را روشن کرده؟
پاسخ این پرسش، نور زمین یا "زمین تاب" است: نور خورشید که از روی خود زمین بازتابیده و به ماه رسیده و همه جای آن را روشن تر کرده:
در همین زمینه ببینید:
و:

واژه نامه:
conjunction - Venus - waning - Crescent - Moon - seaside - planet - Earth - Atlantic Ocean - silhouette - maria - Earthshine

منبع: apod.nasa.gov

ناحیه ای که از فضا مانند یک ورق کارتن دیده می شود

عکسی که در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۴ از درون ایستگاه فضایی بین المللی گرفته شده و جایی در صحرای باختری، نزدیک العیون را نشان می دهد.
این تصویر را با اندازه ی بزرگ تر و کیفیت بهتر در توییتر وایزمن ببینید
فضانورد رِید وایزمن عکس ها و توییت های بسیاری را از ایستگاه فضایی بین المللی فرستاده و می فرستد، ولی این عکس تازه اش توجه ها را به خود جلب کرده.
وایزمن بدون آن که درباره ی چیستی این ساختار زمینی چیزی بگوید در توییتر نوشته: «نمی توانم شرحش بدهم، از دید من به گونه ی شگرفی غیرطبیعی بود و از آن خوشم آمد.»
"مقوای شناور"؟
این چیزیست که بسیاری از نظردهندگان توییتر پس از دیدن این عکس گفته اند. اکنون ببینیم این عکس از کجای زمین گرفته شده.
به گفته ی پیتر کلتنر که به گونه ای منظم توییت هایی درباره ی عکس های فضانوردان می فرستد، این عکس جایی در باختر صحرای بزرگ آفریقا را نشان می دهد، نزدیک العیون (با مختصات ۲۶.۸۲۴۰۷۱ و ۱۳.۲۲۲۵۰۴-).
خط سفیدی که سمت چپ دیده می شود نوار نقاله ی خودکار یک معدن فسفات در بوکَراع است که از آن جا به یک بندر بارگیری در ساحل کشیده شده. به گفته ی پیتر، درازای این نوار یا تسمه حدود ۱۰۰ کیلومتر است [بلندترین تسمه نقاله ی جهان-م].
با جستجو در گوگل می تونید عکس های بسیاری را از این ناحیه ببینید گرچه زاویه ی دید هیچ کدام از آن ها مانند عکس وایزمن، که آن را همانند یک تکه ورق کارتنِ لبه صاف نشان داده نیست.

واژه نامه:
astronaut - Reid Wiseman - tweet - International Space Station - Floating cardboard - Earth - Peter Caltner - Western Sahara - El Aaiun - coordinate - conveyor belt - phosphate - mine - Bou Craa - Google -

منبع: universetoday

کهکشان های هرکول

این ها کهکشان های خوشه ی هرکول (بر زانو نشسته- جاثی) هستند، مجمع الجزایری از جزیره های کیهانی در فاصله ی ۵۰۰ میلیون سال نوری از زمین.
این خوشه که به نام آبل ۲۱۵۱ هم شناخته می شود، پر است از کهکشان های مارپیچی ستاره زای سرشار از گاز و غبار، گرچه چند تایی کهکشان بیضیگون هم در آن پیدا می شود که نه گاز و غبار دارند و نه ستاره ی نوزادی که از این گاز و غبارها پدید آمده باشد.
این تصویر در اندازه ی بزرگ تر و با کیفیت تر
در این تصویر همنهاده ی بسیار ژرف، از روی رنگ ها به روشنی می توان کهکشان های ستاره زا را از روی رنگ آبی آن ها، و کهکشان هایی با ستارگان پیرتر را با رنگ زردشان از هم بازشناخت.
این تصویر باکیفیت حدود ۳/۴ (سه چهارم) درجه از بخش مرکزی خوشه ی هرکول را نشان می دهد که نماینده ی بیش از ۶ میلیون سال نوری در فاصله ی برآوردی این خوشه است.
ستارگانی از کهکشان راه شیری هم در پیش زمینه پراکنده شده اند. تیزی های پراشی که پیرامون این ستارگان دیده می شود در اثر پره های پشتیبان آینه ی تلسکوپِ تصویربردار پدید آمده.
در این چشم انداز کیهانی، کهکشان های بسیاری را می بینید که در حال برخورد و یکی شدن با کهکشان های دیگرند، بسیاری دیگر هم به هم ریخته و از شکل افتاده اند. این نشانه ای آشکار از برهم کنش رایج میان کهکشان های خوشه ی هرکول است.
در واقع، چیزی که ما اکنون از خوشه ی هرکول می بینیم شاید دستاورد برخوردها و یکی شدن های خوشه های کهکشانی کوچک تر باشد که هم اکنون در جریانست؛ و به باور دانشمندان، چه بسا این خوشه همانند خوشه های کهکشانی جوان در روزگار بسیار کهن تر کیهان باشد.

واژه نامه:
Hercules Cluster - island universe - Abell 2151 - spiral galaxy - elliptical galaxy - star forming - Diffraction - star - Milky Way galaxy - support vane

منبع:‌ apod.nasa.gov

جزیره جادویی روی تیتان

* نمی بینیدش. حالا می بینیدش. و حالا دوباره نمی بینیدش!
* ستاره شناسان در نماهای راداری که فضاپیمای کاسینی از دریاچه ی له‌جیا (Ligeia)، دومین دریاچه ی بزرگ تیتان، ماه سیاره ی کیوان گرفته، یک جرم زمین شناختی رازگونه و درخشان را دیده اند که پیش از این وجود نداشته.
بالا: دریای له‌جیا، دومین دریای بزرگ روی تیتان، ماه سیاره ی کیوان با خط ساحلی معمولش. پایین: یک جسم روشن اسرارآمیز که بر روی این دریا پدیدار شده
به زبان علمی بخواهیم بگوییم، این لکه یک "ویژگی گذرا" (موقت یا فصلی) است، ولی ستاره شناسان به شوخی آن را "جزیره ی جادویی" نامیده اند.

دانشمندان در گزارشی که روز ۲۲ ژوئن در نشریه ی نیچر جئوساینس منتشر شد گفته اند که این می تواند نخستین مورد دیده شدن یک فرآیند زمین شناختی پویا (دینامیک) در نیمکره ی شمالی تیتان باشد.

جیسون هافگارتنر، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه کرنل در زمینه ی دانش سیاره ای می گوید: «این یافته به ما می گوید که مایع های نیمکره ی شمالی تیتان چندان ایستا و بی تغییر نیستند، بلکه دگرگونی هایی هم در آن ها رخ می دهد.» 

هافگارتنر که نویسنده ی اصلی این پژوهشنامه هم هست می افزاید: «ما دقیقا نمی دانیم چه چیزی باعث پدیدار شدن این "جزیره ی جادویی" شده، ولی می خواهیم آن را بیشتر بررسی کنیم.»

تصاویر فضاپیمای کاسینی از دریای له‌جیا‌
ویژگی هایی را در این دریا نشان می دهد
که پدیدار شده و ناپدید می‌شوند. نمای بالایی
در ۲۶ آوریل ۲۰۰۷ ثبت شده. نمای میانی
در ۱۰ ژوییه ی ۲۰۱۳، و نمای پایینی هم
در ۲۶ ژوییه ی ۲۰۱۳
تیتان، بزرگ ترین ماه از ۶۲ ماه شناخته شده ی سیاره ی کیوان، جهانی از دریاها و دریاچه هاست. این ماه که از زمین کوچک تر است، همانندی نزدیکی با سیاره ی پرآب ما دارد، با بادها و باران هایی که به پدید آمدن چشم اندازهایی با همانندی خیره کننده به چشم اندازهای زمین انجامیده اند. 

ستاره شناسان در زیر جو فشرده و مه آلود نیتروژنی-متانی تیتان کوه ها، تپه ها و دریاچه هایی یافته اند. ولی به جای آب، این متان و اتان مایع است که در شیارهای رود-مانند جریان یافته و به دریاهایی به گستردگی دریاچه های بزرگ زمین می‌ریزند.

ستاره شناسان این ساختار زمین شناختی را با تکیه بر ترفند قدیمی "مقایسه میان عکس های کهنه و نو" یافتند.

فضاپیمای کاسینی داده هایش را روز ۱۰ ژوییه ی ۲۰۱۳ به آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا در بنیاد فناوری کالیفرنیا فرستاد تا مورد پردازش تصویر قرار گیرند.

در عرض چند روز، هافگارتنر و همکارانش عکس های پیشین تیتان و عکس های تازه پرداخته ی (پردازش شده ی) آن را با هم مقایسه کردند تا به نشانه هایی از هر گونه تغییری در آن ها دست یابند. این یک روش دیرپا است که برای یافتن سیارک ها، دنباله دارها و اجرام دیگر به کار می رود. به گفته ی هافگارتنر: «چشم انسان با مقایسه و همسنجی به خوبی می تواند تغییرات را شناسایی کند.»

تا پیش از عکس های ژوییه ی ۲۰۱۳، در ناحیه ی دریای له‌جیا هیچ گونه ویژگی و ساختاری، حتی امواج، دیده نمی شد. فصل های تیتان در بازه های زمانی بلندتری نسبت به فصل های زمین تغییر می کنند. نیمکره ی شمالی این ماه اکنون در حال گذر از بهار به تابستان است. به گمان ستاره شناسان، این ویژگی شگفت آور می تواند در اثر تغییرات فصلی پدید آمده باشد.

با توجه به این تغییرات و دگرگونی ها، هافگارتنر و دیگر نویسندگان چهار دلیل برای این پدیده گمان می برند:
۱- احتمالا بادهای نیمکره ی شمالی در حال ساختن موج هایی روی دریای له‌جیا هستند و شاید سامانه ی تصویربرداری راداری کاسینی این موج ها را همانند گونه ای جزیره ی "شبح گون" دیده باشد.
۲- شاید گازهایی از کف دریا بیرون زده و به سطح آمده و روی آن حباب هایی درست کرده باشند.
۳- مواد جامدی که در اثر یخبندان زمستانی تیتان درست شده و غرق شده بوده اند، احتمالا با بالا رفتن دما در اواخر بهار شناور شده اند.
۴- دریای له‌جیا مواد جامدی دارد که اَندَروا (معلق-suspend) در آنند، یعنی نه غرق شده اند و نه شناورند، بلکه رفتاری مانند گل و لای در دلتاهای زمینی دارند.
نمای گسترده ای که کاسینی از دریای له‌جیا ثبت کرده و موج هایی را روی آن نشان می دهد.
هافگارتنر می گوید: «ممکن است چندین فرآیند گوناگون - مانند باد، باران، و کِشند (جزر و مد)- بر دریاهای متان و اتان روی تیتان اثر بگذارند. ما می خواهیم تفاوت ها و همانندی های آن ها با فرآیندهایی که اینجا روی زمین رخ می دهد را ببینیم. این سرانجام به ما کمک خواهد کرد تا محیط های مایع روی زمین خودمان را هم بهتر بشناسیم.»

در همین زمینه:

واژه نامه:
radar - Ligeia Mare - sea - Saturn - moon - Titan - transient feature - Magic Island - Nature Geoscience - Jason Hofgartner - Cornell University - planet - nitrogen - methane - ethane - Earth - Great Lake - Cassini spacecraft - Jet Propulsion Laboratory - asteroid - comet - wave - delta - tide -

زنبقی که در دل گرد و خاک روییده

این چه گلی‌ست که در این پهنه ی تیره و تار از غبار ستارگان شکفته؟ این سحابی آیریس است (سحابی گل زنبق).
رنگ آبی خیره کننده ی سحابی آیریس به دلیل بازتاب نور ستاره ی درخشان SAO 19158 توسط توده ی چگالی از غبار پدید آمده، توده ی غباری که در حالت معمولی، تاریک و کدر است.
این تصویر در اندازه ی بزرگ تر
این ستاره خودش عمدتا آبی فام است، ولی همچنین نور آبی‌اش بیش از دیگر رنگ ها توسط غبار بازتابیده شده و از همین رو غبار به رنگ آبی دیده می شود [یک سحابی بازتابی]. این همان پدیده ایست که باعث می شود آسمان زمین را به رنگ آبی ببینیم.
گرد و غبار فراگیر در پهنه ی تصویر ته رنگ قهوه ای-سرخ کمرنگ دارد که بخشی از آن به دلیل پدیده ی نورتابناکی (photoluminesence) است، پدیده ی "گرفتن و تاباندن فوتون": این غبارها در اثر تابش فرابنفش ستاره، برافروخته شده اند و به گونه ای چشمگیر، پرتوی نادیدنیِ فرابنفش را به نورِ دیدارپذیرِ سرخ- قهوه ای تبدیل کرده و به ما نشان می دهند.
سحابی آیریس که با عنوان NGC ۷۰۲۳ نیز فهرست بندی شده، به دلیل فراوانی نامعمول مولکول های PAH (هیدروکربن‌های آروماتیک پلی‌سیکلیک یا چندچرخه‌ای) در آن، بارها مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته. بر روی زمین، این مولکول های پیچیده ی کربن در پی سوختن ناقص جنگل ها آزاد می شوند.
گستردگی بخش آبی درخشان سحابی آیریس که در تصویر بالا می بینید حدود ۶ سال نوری است. این سحابی حدود ۱۳۰۰ سال نوری از زمین دور است و با یک تلسکوپ کوچک می توانید آن را در راستای صورت فلکی قیفاووس مشاهده کنید.

در همین زمینه:

واژه نامه:
Iris Nebula - flower - star - SAO 19158 - Earth - dust - photoluminescence - ultraviolet - NGC 7023 - Polycyclic Aromatic Hydrocarbon - PAH - molecule - constellation of Cepheus

منبع: apod.nasa.gov

شلیک همزمان چهار لیزر به قلب کهکشان

همین تصویر در اندازه ی بزرگ تر و با کیفیت بهتر
آیا این تلسکوپ های غول پیکر با لیزر به قلب کهکشان حمله کرده اند؟
نه. امروزه شلیک لیزر از تلسکوپ ها کار رایجی است و برای کمک به افزایش دقت رصدهای ستاره شناسان به کار برده می شود.
در برخی از بخش های آسمان سیاره ی زمین، نوسان ها و آشفتگی هایی که توسط لایه های هوا در نور ستارگان پدید می‌آید می تواند چگونگی تغییر توده های هوا بر فراز یک تلسکوپ را به ستاره شناسان نشان دهد. ولی در بسیاری از زمان ها، هیچ ستاره ی درخشانی در جهتی از آسمان که نیاز به آگاهی های جوی در آن بخش است وجود ندارد.
در چنین مواردی، ستاره شناسان در جهتی که نیاز است، یک ستاره ی ساختگی می آفرینند، آن هم با یک لیزر.
رصدها و تصویربرداری های پیوسته و مداومی که سپس روی این ستاره ی راهنمای ساختگی لیزری انجام می شود می‌تواند آگاهی هایی بسیار دقیق درباره ی اثرهای تارکنندگی و کج نمایی جو زمین در آن بخش آسمان به ستاره شناسان بدهد و به آنان امکان دهد که هم‌زمان، تارشدگی و کج نمایی تصویر در اثر جو را اندازه بگیرند.
داده های به دست آمده از این سنجش نیز بی درنگ به آینه های تلسکوپ ها فرستاده می شود و سپس با کمی تغییر شکل آینه، کج‌نمایی تصویر به کمینه رسانده می‌شود.
رصدخانه های روی زمین می توانند با بهره از چنین ترفندهای اپتیک سازگار (تطبیقیستارگان واقعی، سیاره ها، و سحابی ها را با کیفیت و واگشودِ (رزولوشن) بالا رصد کنند.
در این تصویر چهار تلسکوپ روی ستیغ موناکی هاوایی، آمریکا را می بینید که دارند هم‌زمان مرکز کهکشان راه شیری را بررسی می کنند و از همین رو با لیزر، یک ستاره ی ساختگی در نزدیکی مرکز کهکشان پدید آورده اند.

در همین زمینه ببینید:

واژه نامه:
laser - Galactic center - Earth - fluctuation - artificial star - guide star - mirror - star - planet - adaptive optic - nebula - Mauna Kea - Galaxy

منبع: apod.nasa.gov

همبرگر گومز

این تصویر در اندازه ی بزرگ تر
این دیگر چیست که سر از آسمان ها در آورده؟!
گاه اخترشناسان چیزهایی در آسمان می یابند که نمی توانند بی درنگ به چیستی‌شان پی ببرند. مانند همان چیزی که در سال ۱۹۸۵ برای آرتورو گومز رخ داد. جرمی که وی یافت به دلیل شکل بی مانند، و البته آشنایی که داشت، "همبرگر گومز" نام گرفت.
تصویر همبرگر گومز با زیرنویس
تصویر بزرگ تر
این جرم پس از بررسی هایی به عنوان یک سحابی پیش-سیاره ای (در واقع: پیش-سحابی سیاره ای) شناخته شد؛ ابری گازی که از یک ستاره ی خورشیدسان، درست پس از آن که همه ی سوخت هیدروژن مرکزش را هم‌جوشانده و به هلیوم تبدیل کرده و کوره ی هسته ایش خاموش شده به فضا پس زده شده است.
همبرگر گومز تا چند هزار سال دیگر به یک سحابی سیاره ای (یا سیاره نمای) تمام عیار تبدیل خواهد شد.
بخش های روشن سحابی (همان دو تکه نان همبرگر) از بازتاب نور ستاره ی مرکز سحابی توسط غبار روشن شده اند، هر چند که خود ستاره پشت قرص چگالی از غبار، که میان بخش های روشن جای دارد پنهان شده (این ابر تیره ی غبار، همان خوراکی لای دو تکه نان همبرگر را ساخته).
این سحابی که پهنایش به یک سال نوری نمی رسد، حدود ۱۰ هزار سال نوری از ما فاصله دارد و در راستای صورت فلکی کمان (قوس) دیده می شود.

این را هم ببینید: * همبرگر آسمانی و دُم بلندش!

واژه نامه:
Arturo Gomez - Gomez's Hamburger - proto-planetary nebula - Sun-like star - hydrogen - helium - planetary nebula - bun - star - patty - constellation of Sagittarius

منبع: apod.nasa.gov

شفق های قطبی ماندگار سیاره کیوان

این تصویر در اندازه ی بزرگ تر
آیا شفق های قطبی سیاره ی کیوان (زحل) هم مانند شفق های زمینند؟
برای یافتن پاسخ این پرسش، در ژانویه ی سال ۲۰۰۴، تلسکوپ فضایی هابل و فضاپیمای کاسینی که داشت به کیوان نزدیک می شد، همزمان به رصد قطب جنوب این غول گازی پرداختند.
هابل عکس هایی در طیف فرابنفش گرفت ولی کاسینی نماهایی در پرتوهای رادیویی ثبت کرد و باد خورشیدی را زیر نظر گرفت.
شفق های کیوان هم مانند شفق های زمین حلقه هایی کامل یا پاره ای به گرد قطب های مغناطیسی سیاره درست می کنند. گرچه شفق های کیوان تا چند روز دوام می آورند، بر خلاف زمین که شفق هایش تنها چند دقیقه می پایند.
این را به خوبی می دانیم که شفق های کیوان هم در پی ورود ذرات باردار به جو آن پدید می آیند، ولی همچنین به نظر می‌رسد شفق های این سیاره بسیار بیشتر از شفق های زمین یا مشتری از باد خورشیدی تاثیر گرفته و با آن آهنگیده و تنظیم می شوند.
نماهایی که این جا می بینید سه عکس پیاپی است که تلسکوپ هابل در بازه های زمانی دو روزه از کیوان گرفته.

در همین زمینه: 
و: 

واژه نامه:
Saturn - aurora - Earth's - Hubble Space Telescope - Cassini spacecraft - South Pole - gas giant - ultraviolet light - radio emission - solar wind - magnetic pole - Jupiter

منبع: apod.nasa.gov

ماه عسل در آسمان لیسبون

در روز جمعه، ۱۳ ژوئن، همزمان با فرو رفتن خورشید در پس افق باختری، قرص کامل "ماه عسل" هم از افق خاوری برخاست. برخاستن این ماه را می توانید در این تصویر همنهاده که با برنامه ریزی خوب، از همگذاری رشته نماهای پی در پی درست شده ببینید. [این همان ماه کاملی است که چنانچه اینجا خواندید، به نام های ماه توت فرنگی و ماه گل سرخ هم شناخته می شود.]
تندیس مسیح در لیسبون، پایتخت پرتغال را در پیش زمینه ی چشم انداز می بینید که حدود ۶ کیلومتر از دوربین و لنز تله‌فوتوی آن فاصله دارد.
این تصویر در اندازه ی بزرگ تر
در روزهای پیش و پس از انقلاب تابستانی که امروز، ۲۱ ژوئن (یکم تیرماه) ساعت ۱۰:۵۱ به ساعت جهانی رخ داد، خورشید بلندترین کمان را در آسمان نیمکره ی شمالی زمین، در صفحه ی برجگاهی (دایره البروجی) می پیماید. به هنگام شب، صفحه ی برجگاهی پایین است و قرص کامل ماه که آن هم مسیرش نزدیک به صفحه ی برجگاهیست، پایین بوده و آرام تر از افق جدا می شود.
تماشاگران ماه احتمالا پدیده ی "بزرگ دیدن ماه" را تجربه کرده اند، همان خطای دید اسرارآمیز که در آن، گوی ماه نزدیک افق به گونه ی ناممکنی بزرگ دیده می شود. [بخوانید: * چرا ماه در افق بزرگ تر دیده می شود؟]
ولی رشته نماهای پی در پی (مانند همین که اینجا می بینید) نشان می دهند که اندازه ی ظاهری ماه به هیچ وجه تغییری نکرده و نمی کند.
با این حال هنگامی که به افق نزدیک تر است نورش تا به چشم ما برسد مسیر بلندتری را "در جو" می پیماید، از همین رو پراکنده می شود و رنگ سرخ تری به آن می دهد. هر چه ماه در آسمان شب بالاتر می آید، رنگش هم تغییر کرده و از سرخ به طلایی کم رنگ می گراید.

بد نیست این را هم ببینید: * به تماشای طلوع ماه برویم

واژه نامه:
Sun - Honey Moon - Lisbon - Portugal - Christ the King - telephoto lens - solstice - ecliptic plane - Full Moo - Moon - Moon Illusion - lunar orb - apparent size

منبع: apod.nasa.gov

تصویر زیبای شبانه از محل برگزاری جام جهانی

* باز هم بابک تفرشی، عکاس نامدار ایرانی و تصویر زیبای دیگری از آسمان و زمین.
* وی این بار جام جهانی را برای زمینه ی کارش برگزیده:
این تصویر در اندازه ی کمی بزرگ تر و با کیفیت بهتر
در این چشم انداز آسمان شب، رد ستارگان در افق باختری بر فراز ریودوژانیروی برزیل، یکی از شهرهای برگزارکننده ی جام جهانی ۲۰۱۴ به چشم می خورد.
نزدیک مرکز تصویر، کمان های ظریف ستارگان رنگارنگ شکارچی (جبار) را می بینیم. عکس با نوردهی بلندمدت گرفته شده و در زمان ثبتش کل این میدان ستاره ای در دو سوی استوای آسمانی سیاره ی زمین جابجا شده است. [ببینید: * آسمانی که فشرده شده]
البته گفتن ندارد که روی زمین، چراغ ها ردهای شلوغ تر و آشفته تری درست کرده اند. در سمت راست، ترافیک هوایی بالای یک فرودگاه درخشش شدیدی ایجاد کرده. بالگردها هم با پرواز روی شهر و قایق ها با حرکت نزدیک ساحل ردهای خود را به جا گذاشته اند.
راه راه هایی که روی آب های لبه ی اسکله دیده می شود از بازتاب های وسوسه انگیز چراغ های ساحل های کوپاکابانا و ایپانما پدید آمده.
درخشان ترین نقطه ی ثابت نور که نزدیک افق دیده می شود نیز همان تندیس پرآوازه ی مسیح است که در این چشم انداز شبانه ی ریو، آغوش خود را به روی آن گشوده است. 

عکس دیگری که بابک تفرشی پیش تر از ریودوژانیرو گرفته بوده: * غروب ماه در بامداد ریودوژانیرو 

واژه نامه:
Rio de Janeiro - Brazil - 2014 World Cup - star - Orion - planet - Earth - celestial equator - helicopter - Copacabana - Ipanema beach - Cristo statue

منبع: apod.nasa.gov

کهکشانی با یک حلقه طلایی ستاره زایی

آن چه در این تصویر تازه ی تلسکوپ فضایی اسا/ناسای هابل بیش از همه خودنمایی می کند کهکشانی است با نام NGC ۳۰۸۱ که در برابر دسته هایی از کهکشان های پرزرق و برق دوردست دیده می شود.

NGC ۳۰۸۱ با فاصله ی بیش از ۸۶ میلیون سال نوری از زمین، در صورت فلکی مار باریک جای دارد. این کهکشان با داشتن هسته ای به شدت درخشان، به عنوان یک کهکشان سیفرت رده ی دو (type II) شناخته شده است.
NGC ۳۰۸۱ از چشم ما زمینیان تقریبا از روبرو دیده می شود. این کهکشان در مقایسه با دیگر کهکشان های مارپیچی کمی متفاوت به نظر می آید. مرکز مارپیچی میله دار آن با یک حلقه ی درخشان در بر گرفته شده که به نام حلقه ی بازآوایی (حلقه ی رزنانس یا تشدید) شناخته می شود.

این حلقه سرشار از خوشه های درخشان و فوران های ناشی از زایش ستارگان تازه است، و سیاهچاله ی ابرپرجرمی که به باور اخترشناسان درون NGC ۳۰۸۱ لانه کرده را در میان گرفته- سیاهچاله ای که آزمندانه مواد پیرامونش را به درون کشیده و می بلعد و در این فرآیند، به شدت پرتو می افشاند.

این حلقه ها در جاهای ویژه ای پدید آمده اند که به نام نقاط بازآوایی (نقاط تشدید یا رزنانس) شناخته می شوند. این نقاط جاهایی از یک کهکشانند که در آن ها، اثرهای گرانشی درون کهکشان باعث می شود گازها در جاهای معینی گرد هم آیند و توده شوند. این می تواند به دلیل وجود یک "میله" درون کهکشان باشد - مانند همین NGC ۳۰۸۱- یا ناشی از برهم کنش‌هایی با اجرامی در آن نزدیکی.

[یک چنین نقاط بازآوایی، به گونه ای دیگر در شکل گیری کمربند سیارک های سامانه ی خورشیدی هم نقش دارند. اینجا بخوانید: * چرا به جای کمربند سیارک ها، یک سیاره نداریم؟]

دیده شدن این حلقه ها در کهکشان های میله دار چیز نامعمولی نیست، زیرا میله ها در گرد آمدن گازها در این مناطق بازآوایی بسیار تاثیر دارند و انبوه هایی را پدید می آورند که در آن ها، فرآیندهای شدید و بسیار سازمان یافته ی ستاره زایی رخ می دهد.

هابل این چشم انداز باشکوه از این کهکشان را با بهره از دوربین میدان گسترده ی سیاره ای شماره ۲ی خود (WFPC2) ثبت کرد. این تصویر از همگذاری نماهای فرابنفش، نور دیدنی (مریی)، و فروسرخ پدید آمده که کمک می کنند تا ساختارهای جداگانه ی درون کهکشان را در دامنه ی گسترده ای از طول موج ها ببینیم و بررسی کنیم.

واژه نامه:
NASA - ESA - Hubble Space Telescope - galaxy - NGC 3081 - constellation of Hydra - The Sea Serpent - type II Seyfert galaxy - nucleus - spiral galaxy - supermassive black hole - resonance - bar - barred galaxy - star formation - face-on - Wide Field Planetary Camera 2 - WFPC2 - ultraviolet - optical - infrared - wavelength

منبع: ناسا

Blogger template 'Browniac' by Ourblogtemplates.com 2008

بالای صفحه