دو لکه سفید و اسرارآمیز سرس با هم تفاوت دارند

* راز لکه های روشن و ناشناخته ی روی سطح سیاره ی کوتوله ی سرس پیچیده تر شده. تصاویر فروسرخ نشان می دهند که این دو لکه دارای ویژگی های گرمایی متفاوتی هستند.

این نماها با بهره از طیف سنج فروسرخ و دیدنی داون (VIR) گرفته شده اند و دو ناحیه از سطح سرس که دربر دارنده ی لکه های روشن است را نشان می دهند. نماهای ردیف بالا، ناحیه ای که لکه ی شماره ۱ در آنست را نشان می دهند و نماهای ردیف پایین، ناحیه ی لکه ی شماره ۵ را. منبع: ناسا

فضاپیمای داون ناسا (Dawn) هم اکنون در مدار گردش به دور این سیاره ی کوتوله که در کمربند سیارک ها میان بهرام و مشتری جای دارد است. دانشمندان این ماموریت تازه ترین دستاوردهای این فضاپیما را دیروز در نشست عمومی انجمن اروپایی علوم زمین در وین اتریش ارایه کردند.

این دو لکه ی روشن روی سطح که به نام های ویژگی شماره یک و ویژگی شماره پنج خوانده شده اند در تصاویر نور دیدنی (مریی) همانند دو لکه ی بسیار درخشان در همسنجی با دیگر بخش های خاکستری رنگ سرس دیده شده و به گمانه زنی هایی انجامیده اند درین باره که شاید جایگاه هایی به نام یخ‌فشان (cryovolcano) باشند که از آن ها آب و یخ بیرون می زند.

لکه ای که اکنون به نام شماره ۵ نامیده شده
و از دو لکه ی جداگانه و کنار هم تشکیل شده.
تصویر بزرگ تر

اکنون فدریکو توسی که با طیف سنج فروسرخ و دیدنی داون (VIR) کار می کند، با ارایه ی تصاویر فروسرخ از این دو لکه، به سنجش ویژگی های گرمایی آن ها پرداخته است. وی در نشستی رسانه ای گفت: «آنچه ما یافته ایم اینست که لکه ی روشن شماره یک در تصویر گرمایی همانند یک لکه ی تیره دیده می شود.» به بیان دیگر، لکه ی شماره یک بسیار سردتر از پیرامونش است.

ولی لکه ی شماره پنج که در تصاویر نور دیدنی (مریی) به شکل دو لکه ی جداگانه و کنار هم دیده می شد، در تصاویر فروسرخ اصلا دیده نمی شود. به گفته ی توسی: «لکه ی شماره پنج هیچ رفتار گرمایی ویژه ای نشان نمی دهد.» یعنی همدمای پیرامونش است. فاصله ی کنونی فضاپیمای داون از سرس بیش از آنست که بشود تعیین کرد آیا این بدین خاطر است که لکه های شماره یک و پنج از موادی متفاوت ساخته شده اند، یا به دلیل ساختار متفاوت سطح پیرامونشان است.

فضاپیمای داون که تازه از پشت سمتِ تاریک سرس بیرون آمده، چند روز پیش عکس تازه ای از آن گرفت که هلال باریکی از سطح روشنش را نشان می داد. در ماه های آینده، داون باز هم به سرس نزدیک تر خواهد شد و نگاه هایی دقیق تر به این لکه ها و دیگر جاهای سطح آن خواهد انداخت. این فضاپیما همچنین به دنبال نشانه هایی از توده های بخار آبی خواهد گشت که چنان چه پیش از این توسط تلسکوپ فضایی هرشل دیده شده بود، از سطح این سیاره ی کوتوله بیرون می پاشند. [خواندید: * از سطح سیاره کوتوله "سرس" بخار آب بیرون می زند]

به دلیل نبودِ داده های پُروضوح در این زمان، توسی و همکارانش در نتیجه گیری قطعی درباره ی سرشت این لکه ها دودل‌اند. او می گوید: «بر پایه ی نشانه های کنونی، این لکه های روشن روی سطح سرس به گونه ی متفاوتی رفتار می کنند.» «پیش از آن که به یخ‌فشان یا پدیده ی شگفت دیگری استناد کنیم، باید دوراندیشی (احتیاط) کرده و امکان های ساده را کنار بگذاریم.»

این نقشه از سرس با بهره از نماهایی درست شده که فضاپیمای داون پیش از ورود به مدار سرس از آن گرفته بود. چنانچه می بینید، دهانه ی چندان بزرگی روی آن وجود ندارد. تصویر بزرگ تر- منبع: ناسا

داون همچنین از جزییات شگفت انگیز دیگری درباره ی سرس هم پرده برداشته، چیزهایی مانند نبودِ ظاهری دهانه های بزرگ روی سطح آن. این فضاپیما پیش از سرس با یک جرم کوچک تر -سیارک وستا- دیدار کرده بود و به گفته ی کریستوفر راسل از ماموریت داون، با آن که شمار و اندازه ی نسبی دهانه ها روی هر دو جرم باید یکسان باشد، ولی این گونه نیست.

راسل می گوید: «هنگامی که بزرگی دهانه های سرس را با دهانه هایی که روی وستا دیدیم می سنجیم، متوجه کمبود دهانه های بزرگ روی سرس می شویم.» وی می افزاید: «این چیزیست که ما باید برای گام بعدی ماموریت علمی، درباره اش بیشتر بیاموزیم.»

در همین زمینه: * یک ماه پس از رسیدن به سرس، حال فضاپیمای داون بسیار خوب است!

واژه نامه:

dwarf planet - Ceres - infrared - NASA - Dawn spacecraft - asteroid belt - Mars - Jupiter - European Geosciences Union General Assembly - VIR - watery volcano - cryovolcano - Federico Tosi - Visible and Infrared Spectrometer - volcano - watery plume - Herschel space telescope - asteroid - Vesta - Christopher Russell -

منبع: newscientist

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان