کشف درخشان ترین کهکشان کیهان

* کهکشان تازه ای در فاصله ی ۱۲.۵ میلیارد سال نوری زمین یافته شده که با درخششی ۳۰۰ تریلیون برابر خورشید، به عنوان درخشان ترین کهکشان شناخته شده ی کیهان نام گرفته است.

به گفته ی پژوهشگران، موتور تولید این درخشش شگفت انگیز به احتمال بسیار سیاهچاله ای ابرپرجرم در دل این کهکشان است. چنین هیولاهایی در دل بیشتر کهکشان ها -اگر نگوییم همه- لانه گزیده اند. این ابَرسیاهچاله ها مواد را مارپیچ‌وار به درون کام خود می کشند و در این فرآیند، مواد به گونه ی هولناکی داغ شده و مقدار هنگفتی پرتوی الکترومغناطیسی در طول موج های دیدنی (مریی)، فرابنفش و پرتو X از خود می گسیلند.

برداشتی هنری از درخشان ترین کهکشانی که تاکنون یافته شده. این کهکشان با بهره از داده های تلسکوپ فضایی WISE ناسا شناسایی شد و از همین رو WISE J224607.57-052635.0 نام گرفته. تصویر در اندازه ی بزرگ تر

اگر به راستی همین فرآیند در دل این کهکشان نویافته در حال انجام باشد، یک پرسش جالب را پیش می کشد: این ابرسیاهچاله چگونه به این سرعت تا این اندازه بزرگ شده؟ هر چه باشد اخترشناسان این کهکشان را در وضعیتی که ۱۲.۵ میلیارد سال پیش داشته می بینند، یعنی زمانی که تنها ۱.۳ میلیارد سال از عمر جهان هستی می گذشته.

پژوهشگران گفته اند شاید دلیلش این باشد که این سیاهچاله از همان آغاز "بزرگ" متولد شده بوده. به بیان دیگر، تخم و یا نطفه ی آن بزرگ بوده. یکی از نویسندگان پژوهش به نام پیتر آیزنهارت از آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا (JPL) در پاسادنای کالیفرنیا در بیانیه ای گفت: «چگونه می توانید صاحب یک فیل بشوید؟ یک راهش اینست که از آغاز یک بچه فیل داشته باشید.»

ولی توضیح های احتمالی دیگری هم وجود دارد.

نویسنده ی اصلی پژوهش به نام چائو-وی تسای باز هم از JPL می گوید: «راه دیگر برای آن که یک سیاهچاله تا این اندازه بزرگ شود، خوردن بی وقفه و حریصانه ی مواد توسط آن است، بلعیدن مواد با سرعتی بیش از چیزی که به طور معمول انتظارش می رود. این در صورتی می تواند رخ دهد که سیاهچاله به اندازه ی کافی سریع "نچرخد".»

به گفته ی پژوهشگران، چیزی که نرخِ خوردنِ سیاهچاله ها را محدود می کند نوریست که توسط مواد اَبَرداغی که به درونشان فرو می کشند گسیلیده می شود. این نور، بر گازهای پیرامون فشار آورده و آن ها را [که خواک سیاهچاله هستند] پس می زند. هر چه سیاهچاله آرام تر بچرخد، مواد کمتری به فضا پس خواهد زد [و به جایش، آن ها را خواهد خورد].

دیگر نویسنده ی این پژوهش، اندرو بلین از دانشگاه لستر بریتانیا هم می گوید: «چنین سیاهچاله های ابرپرجرمی می توانند تا زمانی درازتر، مواد بیشتری را فروببلعند. این مانند بُردن در یک مسابقه ی هات داگ خوری است که تا صدها میلیون سال ادامه داشته باشد.»

فضاپیمای کاوشگر پیمایشی فروسرخ میدان-گسترده ی ناسا (وایز، WISE) که آیزنهارت یکی از دانشمندان پروژه ی آنست، این کهکشان به نام WISE J224607.57-052635.0 را به همراه ۱۹ کهکشان دیگر در که در طیف فروسرخ بی‌اندازه درخشان بودند یافت (به این گونه کهکشان ها ELIRG می گویند*). نور پرقدرتی که از هسته های ELIRGها می تابد ابرهای غبار پیرامونشان را گرم کرده به گونه ای که این ابرها پرتوهای فروسرخی را می گسیلند که WISE می تواند شناسایی و دریافت کند.

تسای می گوید: «ما در پژوهش دیگری در همین رابطه که با WISE انجام داده بودیم دریافتیم که نیمی از درخشان ترین کهکشان ها تنها در نور فروسرخ خود را نشان می دهند.»

این پژوهش تازه در شماره ی ۲۲ ماه می آستروفیزیکال جورنال منتشر شده است.

* کوتاه شده ی extremely luminous infrared galaxies 

در همین زمینه: * سیاهچاله های آغازین دوقلو بودند! * سیاهچاله های گرسنه ای که دولُپی می خورند! * گرمایش کیهانی جلوی رشد سیاهچاله ها را گرفت * از غول تا هیولا: یک سیاهچاله چقدر می تواند بزرگ شود؟ * ابرسیاهچاله ها در ته دنیا چه می خورند؟ * کشف بزرگ ترین و درخشان ترین سیاهچاله در روزگار آغازین کیهان 

واژه نامه:

galaxy - Earth - sun - supermassive black hole - black hole - ultraviolet - X-ray - wavelength - WISE J224607.57-052635.0 - elephant - Peter Eisenhardt - NASA - Jet Propulsion Laboratory - JPL - Chao-Wei Tsai - Andrew Blain - Wide-field Infrared Survey Explorer - WISE - extremely luminous infrared galaxies - ELIRG - infrared - The Astrophysical Journal -

منبع: Space.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان