سرس تنها لکه روشن ندارد، دهانه برخوردی روشن هم دارد

یک دهانه ی پرتویی (رگه ای) روی سرس که مواد تازه ای از درون آن بیرون زده اند. این عکس در روز ۶ ژوئن ۲۰۱۵ از فاصله ی ۴۴۰۰ کیلومتری گرفته شده و هر پیکسل آن در اندازه ی اصلی هم ارز ۴۱۰ متر است.

عکسی که فضاپیمای آپولو ۱۵ از دهانه ی پرتویی
پروکلوس روی ماه گرفته و سامانه ی گسترده ای
از رگه های روشن را پیرامون آن نشان می دهد.
تصویر بزرگ تر

لکه های روشن و اسرارآمیزی که روی سرس دیده بودیم تنها نقاط روشن آن نیستند. در عکس های تازه ای که آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا (JPL) منتشر کرده، نه تنها چند لکه ی روشن دیگر، بلکه یک دهانه ی پرتویی یا رگه ای تماشایی هم دیده می شود که همانندی بسیاری با دهانه های آشنای کپلر و کوپرنیک روی کره ی ماه دارد.

روی ماه، پرتوها (رگه، شعاع ها) به این دلیل به رنگ روشن دیده می شوند که از مواد ِبیرون زده ی زیر سطح تشکیل شده اند و رنگشان با رنگ سطح کهنه تر پیرامون که در اثر نور خورشید و پرتوهای کیهانی تیره شده تفاوت دارد.

به هنگام برخوردی که این دهانه ها را پدید آورد، خاک تازه ی زیر سطح ماه بیرون زده و در رگه هایی شعاعی به شکل تار عنکبوت پیرامون دهانه ی تازه پخش شده بوده. سنگ های بزرگی هم که به هنگام برخورد به سطح به بالا پرتاب شدند، دوباره بازگشته و با برخورد به پوسته، دهانه هایی دوُمینه (ثانویه)، باز هم با هاله ای از خاک و سنگ روشن روی آن پدید آوردند.

در این عکس که فضاپیمای داون در روز ۲۲ می ۲۰۱۵ از فاصله ی ۵۱۰۰ کیلومتری سرس گرفته، نقطه ها و لکه هایی از مواد روشن روی آن دیده می شود.

بیشتر مدل های سرس نشانگر یک پوسته ی سنگی، یک گوشته از سنگ و یخ، و یک هسته ی درونی سنگی است. این ما را به فکر می اندازد که شاید مواد روشنی که در اثر برخورد از زیر سطح سرس بیرون زده، "یخ" باشد. در چنین صورتی این یخ می بایست کم کم از روی سطح این سیاره ی کوتوله که تقریبا هیچ هوایی ندارد بخار شود.

با توجه به چگالی سرس، درصد بزرگی از این سیاره‌ی
کوتوله از مواد کم‌چگال تشکیل شده از جمله خاک رس،
آب یخ زده، نمک و ساختارهای آلی. این نمای الگووار
یک طرح کلی از ساختار این سیاره‌ی کوتوله را نشان
می‌هد. بر روی تصویر بکلیکید تا پژوهشنامه ای درین
باره را به زبان انگلیسی بخوانید.

 فضاپیمای داون ناسا (Dawn) تا نیمه ی سال ۲۰۱۶ به انجام ماموریت اصلی خود برای بررسی سرس می پردازد و پس از آن به ماهواره ای همیشگی برای این سیاره ی کوتوله تبدیل خواهد شد.

ما تا آن زمان باید بتوانیم با بهره از "آشکارساز نوترونی و پرتو گاما"ی فضاپیما و همچنین "طیف سنج نقشه برداری نور دیدنی و فروسرخ" آن، به همنهش (ترکیب) رازگونه ی این مواد سفید پی ببریم، ولی اگر زمان بیشتری را به بررسی سرس بپردازیم و اگر این مواد روشن، یخ هایی باشند که در اثر برخورد از زیر سطح بیرون زده، شاید بتوانیم دگرگونی هایی که در اثر تبخیر آرام، در اندازه و گستردگی آن ها رخ می دهد را هم ببینیم.

یک چیز درباره ی سرس هست که از آن مطمئنیم: ابعادش.

مشاهدات داون به ما کمک کرده تا یک بازنگری در اندازه های این سیاره ی کوتوله انجام دهیم. اکنون می دانیم که قطر آن در استوا (قطر استوایی) برابر با ۹۶۳ کیلومتر است و در قطب (قطر قطبی) برابر با ۸۹۱ کیلومتر. سرس هم مانند زمین و سیاره های دیگر یک کره ی تقریبا پهن است که در استوا گسترده تر از قطب تا قطبش است.

دامنه ی دمایی سرس از حدود ۷۳- درجه ی سلسیوس در روز تا ۱۴۳- در شب تغییر می کند. بنابراین گرم ترین دمای روزش حدود ۲۸ درجه گرم تر ازسردترین دمایی است که تاکنون روی زمین اندازه گرفته شده.

این یکی از عکس های پیشین است که در روز ۴ می از فاصله ی ۱۳۶۰۰ کیلومتری گرفته شده بود و در آن، دهانه ی پرتویی (پایین) و یک لکه ی روشن دیگر در بالای مرکز دیده می شود.

نمای بریده نشده و بدون پردازش از دهانه ی پرتویی که در تصویر نخست دیدیم.

واژه نامه:

Ceres - JPL - Photojournal - lunar crater - Kepler - Copernicus - cosmic radiation - spider web - Moon - crust - crater - mantle - core - dwarf planet - Dawn - Gamma Ray and Neutron Detector - Visible and Infrared Mapping Spectrometer - equator - polar diameter - Earth - planet - rayed crater - crater Proclus - ray - Apollo 15 - clay - water ice - salt - organic compound -

منبع: universetoday

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان