کنجکاوی یک سنگ بستر شگفت انگیز را روی بهرام بررسی می کند

در این تصویر موزاییکی که توسط دوربین تصویرگر لنز دستی خودروی کنجکاوی ناسا (ماهلی، MAHLI) گرفته شده، برونزَد (رُخنِمون) سنگی "میسولا" (Missoula) نزدیک گردنه ی ماریاس روی بهرام را می بینید. در این منطقه ی تماس زمین شناختی که توجه دانشمندان را جلب کرده، گِلسنگ کمرنگی را در پایین رخنمون می بینیم که به ماسه سنگ تیره تر (بالا) چسبیده است. تصویر بزرگ تر

خودروی کنجکاوی ناسا که به سومین سالگرد فرودش بر سیاره ی بهرام (مریخ) نزدیک می شود، چیزی متفاوت با هر آنچه تاکنون بررسی کرده را یافته است: یک سنگ بستر که غلظت سیلیس آن به گونه ی شگفت انگیزی بالاست. سیلیس یا دی اکسید سیلیسیم یک ساختار سنگ-ساز است که از اکسیژن و سیلیسیم درست شده و روی زمین معمولا به شکل کوارتز (دُر کوهی) دیده می شود.

این منطقه درست در سراشیبی یک منطقه ی تماس زمین شناختی نزدیک "گردنه ی ماریاس" (Marias Pass) در پای کوه شارپ جای دارد که کنجکاوی چندیست سرگرم بررسی آنست.

در واقع، گروه دانشمندان کنجکاوی بر آن شدند تا برای بررسی این هدفِ سرشار از سیلیس که به نام "اِلک" (Elk) نامیده شده، خودرو را ۴۶ متر از منطقه ی تماس زمین شناختی به عقب برگردانند. دانشمندان این تصمیم را پس از بررسی داده های دو دستگاه کنجکاوی گرفتند: دستگاه لیزرافکن "شیمی و دوربین" (شمکم، ChemCam) و دستگاه سپیدایی دینامیک نوترون ها (DAN) که به ترتیب، افزایشی در سطح سیلیس و هیدروژن را نشان می دادند. سطح های بالای سیلیس در یک سنگ می تواند نشانگر شرایط آرمانی برای حفظ مواد آلی باستانی -در صورت وجود- باشد. از همین رو گروه علمی خواستار نگاهی نزدیک تر به آن شدند.

راجر وینز، سربازرس دستگاه شمکم از آزمایشگاه ملی لوس آلاموس در نیومکزیکو می گوید: «کسی هرگز نمی داند روی سیاره ی بهرام باید در انتظار چه چیزی باشد، ولی هدف "اِلک" به اندازه ی کافی جالب بود که برای بررسی‌اش برگردیم.» این ۱۰۰۰مین هدف شمکم است. این دستگاه از زمان فرود کنجکاوی بر روی بهرام در ۶ اوت ۲۰۱۲ تاکنون ۲۶۰ هزار بار لیزرش را شلیک کرده.

خبر دیگر این که یک آزمایش مهندسی که روز ۱۸ ژوییه روی مته ی نمونه بردار خودرو انجام شد، به بررسی اتصالی های گاه به گاهی که در دو ماه گذشته در دستگاه مته ی چکشی آن روی داد کمک می کند. در تازه ترین آزمایش هیچ اتصالی (اتصال کوتاه) دیده نشد، از همین رو دانشمندان برای ادامه ی کار، همراه با آزمایش های بیشتری که روی خود هدف های علمی انجام شود برنامه ریزی کرده اند.

کنجکاوی پیش از آن که پژوهش های بیشتری روی این منطقه ی سرشار از سیلیس انجام دهد، به شدت سرگرم بررسی شرایط زمین شناختی منطقه ی تماس در نزدیکی گردنه ی ماریاس بود، جایی که یک گِلسنگ بی‌رنگ در کنار ماسه‌سنگ تیره تر دیده می شود.

در این عکس که با دوربین تصویرگر لنز دستی خودروی کنجکاوی ناسا گرفته شده، یک تکه سنگ به نام "لاموس" (Lamoose) دیده می شود. این سنگ هم مانند سنگ های کناری‌اش که در بخشی از منطقه ی "گردنه ی ماریاس" کوه شارپ بهرام، دارای غلظت بالایی از سیلیس است. سییلس فراوان آن نخستین بار توسط طیف سنج لیزری "شیمی و دوربین" کنجکاوی (شمکم) شناسایی شده بود. این سنگ سپس به کمک دوربین ماهلی (MAHLI) و طیف سنج پرتو ایکس ذرات آلفا (APXS) بیشتر بررسی شد. تصویر بزرگ تر

آشوین واساوادا، دانشمند پروژه ی کنجکاوی در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا در پاسادنای کالیفرنیا می گوید: «ما یک برونزَد به نام میسولا (Missoula) یافتیم که در آن، دو گونه سنگ در کنار هم بودند، ولی این برونزد بسیار کوچک و نزدیک به سطح بود. ما بازوی روباتیک کنجکاوی را به کار گرفتیم تا با دوربین ماهلی خود (MAHLI) برایمان یک نمای نزدیک از آن بگیرد.» MAHLI کوتاه شده ی تصویرگر لنز دستی بهرام است.

کنجکاوی با بالا رفتن از شیب یک تپه ی ۶ متری به این منطقه رسیده بود. نزدیک بالای تپه، دستگاه شمکم لیزرش را به هدف اِلک شلیک کرد و طیف همنهش (ترکیب) آن را خواند.

وینز می گوید: «شمکم برای اجسام نزدیک، مانند چشم و گوش خودرو کار می کند.»

بررسی داده های منطقه ی اِلک زمانی انجام شد که کنجکاوی آنجا را ترک کرده بود، از همین رو [چون داده ها نشانگر چیزهای جالبی بود] دانشمندان آن را برگرداندند تا از آنجا داده های بیشتری گرد آورد. کنجکاوی در راه برگشت توانست یک هدف همسان دیگر به نام لاموس (Lamoose) را هم با دوربین ماهلی و طیف سنج پرتو ایکس ذرات آلفای روی بازویش (APXS) بررسی کند.

کنجکاوی از اوایل اوت ۲۰۱۲ تاکنون سرگرم کار بر روی سیاره ی سرخ است. این خودرو پس از پژوهش سودمند برونزدهای نزدیک تر به جایگاه فرودش، راهی کوه شارپ شد و سال گذشته به پایه ی آن رسید. هم اینک هدف اصلی ماموریت کنجکاوی، بررسی لایه به لایه ی کوه شارپ است.

واژه نامه:

Mars - NASA - Curiosity - Mars rover - bedrock - silica - silicon - oxygen - Earth - quartz - contact zone - Marias Pass - Mount Sharp - Elk - Chemistry & Camera - ChemCam - Dynamic Albedo of Neutrons - DAN - hydrogen - organic material - Roger Wiens - Los Alamos National Laboratory - laser - drill - short circuit - percussion mechanism - mudstone - sandstone - outcrop - Missoula - MAHLI - Ashwin Vasavada - Jet Propulsion Laboratory - Mars Hand Lens Imager - U-turn - Lamoose - Alpha Particle X-ray Spectrometer - APXS

منبع: nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان