شناسایی متان روی پلوتو، و آمادگی نیوهورایزنز برای تماشای طلوع و غروب آفتاب در این سیاره کوتوله

* بله، پلوتو متان دارد و البته مقصرش هم گاوها نیستند!

* طیف سنج فروسرخ فضاپیمای نیوهورایزنز ناسا متان یخ زده را بر روی این سیاره ی کوتوله شناسایی کرده، ساختاری شیمیایی که ستاره شناسان روی زمین نخستین بار در سال ۱۹۷۶به وجودش در پلوتو پی برده بودند. 

در این تصویر، جایگاه دستگاه رالف (Ralph) بر روی فضاپیمای نیوهورایزنز نشان داده شده. رالف همان دستگاهیست که متان را روی پلوتو ردیابی کرده. در چارچوب پیوست، نمای پلوتو و شارون را در طیف فروسرخ می بینید: رنگ صورتی نشانگر متان روی سطح پلوتو است.

ویل گراندی، رهبر پژوهشگران همنهش سطح پلوتو با بهره از نیوهورایزنز در رصدخانه ی لوول در فلگستف آریزونا می گوید: «ما از پیش می دانستیم که متان بر روی پلوتو وجود دارد، ولی این نخستین بارست که به چشم می بینیم. ما به زودی پی خواهیم برد که آیا بخش های گوناگون پلوتو در وجود متان یخ زده با هم تفاوت دارند یا نه.» 

متان با فرمول شیمیایی CH4 یک گاز بی بو و بی رنگ است که زیر سطح و درون جو زمین هم وجود دارد. متانی که روی پلوتو است شاید بسیار کهن، و یادگار ابری از مواد باشد که ۴.۵ میلیارد سال پیش، خورشید و سامانه ی خورشیدی از دلش پدید آمدند. متان در سال ۱۹۷۶ توسط گروهی از اخترشناسان به رهبری دیل کروکشنک شناسایی شد. آن ها با بررسی سپیدایی (آلبدوی) پلوتو، به وجود یخ متان بر روی آن پی برده بودند. کروکشنک اکنون نیز یکی از اعضای گروه نیوهورایزنز در مرکز پژوهشی ایمز ناسا در مانتین ویوی کالیفرنیا است.

در این ویدیو که از نماهای پُروضوح ترین دوربین نیوهورایزنز به دست آمده، پلوتو و شارون را همچنان که فضاپیما به آن ها نزدیک و نزدیک تر می شود می بینیم. در نمودارهای پایین ویدیو، نیمروزان نخستی (نصف النهار مبدا) پلوتو، یعنی ناحیه ای از آن که رو به شارون است به رنگ زرد نشان داده شده و استوا هم به رنگ صورتی. اگر نتوانستید ویدیو را اجرا کنید، پویانمایی (gif) آن را -البته بدون نمودار- در این پیوند ببینید.

این ویدیوی گذر-زمانی از همگذاری نماهایی درست شده که دوربین تصویرگر شناسایی برد بلند فضاپیما (لوری، LORRI) در روزهای میان ۲۸ می و ۲۵ ژوئن ۲۰۱۵ گرفته بود. در این بازه ی زمانی، فاصله ی فضاپیما از پلوتو تقریبا یک سوم می شود و از ۵۶ میلیون کیلومتر به ۲۲ میلیون کیلومتر می رسد. در این نماها پلوتو و بزرگ ترین ماهش، شارون را می بینیم که با نزدیک تر شدن فضاپیما، اندازه ی دیداری آن ها هم بزرگ تر می شود.

بیشتر سطح نیمکره ی شمالی پلوتو به رنگ روشن است و نواری ناپیوسته از مواد تیره تر هم بر روی استوایش دیده می شود، از همین رو با چرخش آن به گرد محورش، رنگ هایی به شدت متضاد نیز بر روی آن به نمایش در می آید. شارون دارای یک ناحیه ی قطبی تیره است و نشانه هایی از گوناگونی شدت روشنایی هم در عرض های جغرافیایی پایین تر آن به چشم می خورد.

* "آلیس" برای تصویربرداری از طلوع و غروب پلوتو آماده می شود.

فضاپیمای نیوهورایزنز جهت آماده سازی خود برای بررسی جو تنُک پلوتو، مشاهدات مهمی را انجام داده است. 

در این تصویر هم جای دستگاه تصویربردار طیف نگار فرابنفش آلیس (Alice) بر روی فضاپیمای نیوهورایزنز نشان داده شده. تصویر بزرگ تر

این فضاپیما در روز ۱۴ ژوییه، درست چند ساعت پس از گذشتن از کنار پلوتو، نور خورشید را خواهد دید که از درون جو این سیاره ی کوتوله می گذرد. نماهای نیوهورایزنز از این پرتوها به دانشمندان در شناسایی همنهش (ترکیب) جو پلوتو کمک خواهد کرد. رندی گلَدستون، یکی از دانشمندان نیوهورایزنز در بنیاد پژوهشی جنوب باختر در سن آنتونیو می گوید: «این مانند آن خواهد بود که نیوهورایزنز از پشت با یک لامپ یک تریلیون واتی روشن شده باشد.»

این طیف خورشید است که فضاپیمای نیوهورایزنز در روز ۱۶ ژوئن ۲۰۱۵ با دستگاه آلیس (Alice) خود به دست آورده و در بررسی مشاهدات فضاپیما در روز ۱۴ ژوییه به کار خواهد رفت.

 در روز ۱۶ ژوییه، طیف نگار تصویربردار فرابنفش نیوهورایزنز (دستگاه آلیس)، یک تصویربرداری آزمایشی پیروزمندانه را از خورشید در فاصله ی ۵ میلیارد کیلومتری فضاپیما انجام داد. این آزمایش برای تفسیر نماهای روز ۱۴ ژوییه به کار خواهد رفت [زیرا در آن روز، همین پرتوها را از پشت لایه ی جو پلوتو خواهد دید- م].

عکس فضاپیمای سوهوی ناسا (SOHO) از خورشید در طیف فرابنفش. سوهو این عکس را روز ۱۶ ژوئن ۲۰۱۵ گرفت، همان روزی که نیوهورایزنز هم خورشید را در همین طول موج ها مشاهده کرد.

 نیوهورایزنز اکنون کمتر از ۱۸ میلیون کیلومتر از سامانه ی پلوتو فاصله دارد. این فضاپیما در تندرستی به سر می برد و همه ی دستگاه هایش به طور طبیعی کار می کنند.

واژه نامه:

New Horizons - Pluto - Charon - infrared - spectrometer - NASA - methane - Earth - Will Grundy - Lowell Observatory - CH4 - solar nebula - solar system - Dale Cruikshank - Albedo - Ames Research Center - Long Range Reconnaissance Imager - LORRI - hemisphere - equator - latitude - Alice - light bulb - Randy Gladstone - Southwest Research Institute - spectrograph - Ralph - Sun - SOHO - ultraviolet - wavelength - spectrum - prime meridian - planet

منبع: nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان