حباب های گاز داغ در دل ابرهای سرد

این تصویر در اندازه ی بزرگ تر

در این تصویر تازه ی تلسکوپ فضایی هرشلِ سازمان فضایی اروپا (ESA) که قلب زیبای یک ابر غول پیکر و چگال کیهانی به نام "تکشاخ آر۲" در صورت فلکی تک شاخ را نشان می دهد، پرتوهای درخشان و پرانرژی نور را می بینیم که در میان رشته های ظریف و پیچیده ی گازی موج می زنند. این ابر چیزی در حدود ۲۷۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و انباشته از ستارگان نوزاد داغ است.

در مرکز درخشان این ناحیه چندین "حباب" داغ از هیدروژن یونیده پدید آمده که دستاورد ستارگان نوزادند: گازهایی که از تابش ستارگان، تا دماهایی نزدیک به ۱۰ هزار درجه ی سانتیگراد گرما گرفته اند به سرعت رو به بیرون گسترش یافته و حباب هایی می سازند که باد شده و دَم به دم بزرگ تر می شوند. 

همین فرآیند به شکل گیری حفره هایی حباب-مانند در دل ابر بزرگ تکشاخ آر۲ انجامیده که به نام "مناطق اچ دو" یا H II شناخته می شوند و ابر تکشاخ آر۲ چهار تا از آن ها را دارد که با هم در مه آبی-سفید و درخشان مرکزی جای گرفته اند: یکی درست در مرکز، دو تا که مانند بال های یک پروانه رو به بالا-چپ و پایین-راست کشیده شده اند، و یکی هم درست بالای مرکز. بر پایه ی بررسی تلسکوپ هرشل، این حباب ها در مدت زمانی میان ۱۰۰ هزار تا ۳۵۰ هزار سال رشد کرده و به این اندازه گسترده شده اند.

این چهار حباب با چهار ستاره ی داغ و درخشان رده ی B در ارتباطند (هر حباب با یک ستاره). این ستارگان به دلیل دمای شدیدشان، معمولا به رنگی آبی می درخشند و هر کدام می توانند جرمی چندین برابر خورشید داشته باشند.

اخترشناسان دریافته اند که حباب های داغ تکشاخ آر۲ در پوششی از ابرهای گسترده ی گاز سرد و چگال جای دارند که رشته هایی که در سرتاسر تصویر گسترده شده، آن را در میان گرفته. درست بر خلاف گازهای داغ درون حباب ها، دمای این ابرها می تواند کمتر از ۲۶۰- درجه ی سانتیگراد باشد، یعنی اندکی بالاتر از صفر مطلق.

این دسته منطقه ی H II یکی از مواردی بود که در برنامه ی پیمایش تصویربرداری تلسکوپ هرشل از اجرام ستاره ای جوان OB، (برنامه ی HOBYS) مورد بررسی قرار گرفت. این تصویر از همگذاری چندین نمای هرشل درست شده که با دوربین های PACS و SPIRE گرفته شده اند و سپس برای نمایان کردن جزییات چشمگیر انبوه رشته های ابر، پردازش شده است.

در همین زمینه ببینید: * شاهکار نقاش کیهانی   

واژه نامه:

ESA - Herschel space observatory - Mon R2 - star - bubble - ionised - hydrogen - HII region - butterfly - B-type - Sun - absolute zero - HOBYS - PACS - SPIRE - filament

منبع: ESA

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان