دریاهای توفانی در صورت فلکی کمان

این تصویر در اندازه ی بزرگ تر

برخی از مبهوت‌کننده ترین چشم اندازهای کیهان را سحابی ها (ابرهای داغ و برافروخته ی گاز و غبار) پدید آورده اند. در این تصویر تازه ی تلسکوپ فضایی اِسا/ناسای هابل، بخش مرکزی سحابی مرداب را می بینیم، جرمی که نامش به گونه ی فریب آمیزی آرامش و سکون را به ذهن می آورد. این ناحیه انباشته از بادهای ستارگان داغ، رشته های آشفته و در هم پیچیده ی گاز، و فرآیندهای پرانرژی ستاره زایی است که همگی با هم در هاله ای پیچیده از گاز و غبار تیره جاسازی شده اند.

ساختارهای درون سحابی مرداب، از جمله پیچندها
یا گردبادهای غول آسا (twister) با پیکره هایی
مانند قیف- اندازه ی بزرگ تر

اغلب سحابی ها نامشان را از روی نشان های کلیدی خود می گیرند- از نمونه های به ویژه زیبا می توان به سحابی حلقه، سحابی کله اسبی، و سحابی پروانه اشاره کرد. این تصویر تازه ی تلسکوپ هابل مرکز سحابی مرداب یا ام ۸ در صورت فلکی کمان (قوس) را نشان می دهد.

از روی این تصویر نمی شود دلیل گزینش نام "مرداب" برای این سحابی گسیلشی (نشری) را دریافت، زیرا اینجا تنها بخش مرکزی آن را می بینیم. نماهای بسیار گسترده تر که در آن ها رگه ی پَهنی از غبار از روی گازهای برافروخته ی سحابی گذشته و نمایی مانند مرداب پدید آورده، دلیل نامگذاری آن را بهتر به ما نشان می دهند.

تفاوت آشکار دیگری که میان این تصویر و عکس های دیگر وجود دارد اینست که این تصویر تنها در طیف نور دیدنی (مریی) نیست بلکه از همگذاری داده های فروسرخ و نور دیدنی درست شده. پرتوهای فروسرخ می توانند پرده های تیره و مات گاز و غبار را بشکافند و با نمایان کردن ساختارهای پیچیده تری که پشت آن هاست، چشم اندازی کاملا متفاوت پدید آورند. [۱] 

با این حال این نام حتی در نور دیدنی (مریی) هم نامی گمراه کننده است زیرا این ناحیه سرشار از آشفتگی و پدیده های خشونت بار است.

نمای میدان گسترده ی سحابی مرداب در طیف
دیدنی (مریی)- اندازه ی بزرگ تر

ستاره ی درخشانی که در دل غبارهای تیره ی مرکز این تصویر دیده می شود "هرشل ۳۶" نام دارد. این ستاره با پس زدن مواد درون ابرهای پیرامونش، این ابرها را تراشیده و بر شکل پیکره ی آن ها اثر گذاشته. هرشل ۳۶ سرچشمه ی اصلی پرتوهای یونی (یونیزه کننده) در این بخش از سحابی مرداب است. [۲] 

این بخش مرکزی سحابی مرداب دارای دو ساختار عمده ی گاز و غبار است که با گردبادهایی تنُک به هم پیوسته اند. این پیچندها (گردبادها) را در یک سوم میانی تصویر می توانید ببینید. این ساختارها بسیار مانند همنام های زمینی‌شان هستند: پیکره های چرخان قیف-مانندی دارند که در اثر تفاوت دما میان بخش های سرد درون ابرها و سطح داغ آن ها پدید می آیند. این سحابی همچنین دارد فعالانه ستارگان تازه ای می سازد، و شاید بادهای پرانرژی این ستارگان نوزاد هم در پدید آوردن این چرخندها سهمی داشته باشد.

برای ساختن این تصویر، نماهایی که توسط دوربین میدان گسترده ی سیاره ای شماره ۲ی هابل در طیف های فروسرخ و نور دیدنی گرفته شده به کار رفته است.

---------------------------------------------

یادداشت ها:

۱] نمونه ی به ویژه خوب دیگری از این اثر را می توان در تصویر تلسکوپ هابل از سحابی کله اسب دید.

۲] پرتوهای یونَنده در اینجا، نورهای فرابنفشند. این نور با بیرون راندن الکترون ها از درون اتم ها، ذرات بارداری که به نام یون می شناسیم را پدید می آورد.

در همین زمینه دیدید: * مردابی در مرکز کهکشان * صخره های جنوبی در مرداب * مرداب صورتی 

واژه نامه:

nebula - NASA - ESA - Hubble Space Telescope - Lagoon Nebula - star - star formation - Ring Nebula - Horsehead Nebula - Butterfly Nebula - Messier 8 - constellation of Sagittarius - The Archer - infrared - optical - Herschel 36 - ionising radiation - twister - Earth - funnel - Wide Field Planetary Camera 2 - ultraviolet - electron - atom - ion

منبع: spacetelescope

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان