پژواک های پرتو X از یک ستاره دوتایی

این تصویر در دو اندازه ی دیگر: بزرگ- بزرگ تر

 "دوپرگار X-۱" نام یک ستاره ی دوتایی پرتو ایکس در صورت فلکی دوپرگار است که به دلیل تغییرات نامنظمش شناخته شده.

در سامانه ی شگفت آور دوپرگار ایکس-۱، یک ستاره ی نوترونی -پَسمان چگالی که از یک انفجار ابرنواختری بر جای مانده- به گرد یک ستاره ی همدم معمولی تر می گردد.

این تصویر در اندازه ی کمی بزرگ تر

در سال ۲۰۱۳ فوران پرتو ایکس شدیدی در این سامانه رخ داد. در پی این انفجار، دانشمندان این سامانه را در محدوده ی پرتو X زیر نظر گرفتند. رصدهای چند ماهه ی آنان کم کم به آشکار شدن حلقه های هم-مرکز خیره کننده ای انجامید که به گرد این چشمه ی پرتو X پدید می آمد. این حلقه ها در واقع پژواک های نور انفجار از روی چهار توده غبار میان-ستاره ای بودند که بین زمین و این سامانه جای دارند (تصویر پایین را بببنید).

در نمای بالا که از همگذاری داده های پرتو X و طیف دیدنی (مریی) درست شده، نوارهای داده های تصویری پرتو X تلسکوپ چاندرا محدوده ی مرز حلقه ها را در رنگ های نمایشی (کاذب) نشان می دهند.

دوری سامانه ی دوپرگار X-۱ از زمین تاکنون به طور قطعی شناخته نشده بود ولی اکنون با سنجش فاصله ی زمانی این پژواک ها و به دست آوردن فاصله ی هر یک از آن توده ابرها از زمین، فاصله ی قطعی دوپرگار X-۱ از زمین هم اندازه گرفته شد که برابر بود با ۳۰۷۰۰ سال نوری.

در تصویر زیر، شیوه ی دریافت این پژواک ها توسط تلسکوپ چاندرا نشان داده شده:

در همین زمینه ببینید: * ستاره شناسان یک فوران نادر کیهانی را با "تاخیر" تماشا کردند * نقشه برداری از یک کهکشان به کمک یک ابرنواختر * فوران یک سیاهچاله که به شکل یک "هدف تیراندازی" دیده شد * ویدیویی از پژواک های نور یک ستاره   

و: * پژواک های باستانی شاید پیام های مهبانگ را با خود آورده باشند 

واژه نامه:

X-ray - Circinus X-1 - neutron star - supernova - stellar companion - X-ray binary - flare - light echo - interstellar dust - Chandra Observatory - false color

منبع: apod.nasa.gov

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان