عکس های تازه پلوتو، پیچیدگی شگفت انگیز سطح آن را نشان می دهند

* تصاویر نمای نزدیک تازه ای که از فضاپیمای نیوهورایزنز ناسا دریافت شده، ویژگی های سطحی بسیار گوناگون با پیچیدگی هایی شگفت انگیز و گسترده را نشان می دهد که دانشمندان را در بهت فرو برده.

آلن استرن، سربازرس نیوهورایزنز از بنیاد پژوهش جنوب باختر (SwRI) در بولدر کلرادو می گوید: «پلوتو دارد گوناگونی زمین‌چهرها و پیچیدگی فرآیندهایی را به ما نشان می دهد که با هر آنچه در سامانه ی خورشیدی دیده ایم هماوردی می کند. اگر پیش از دیدار با پلوتو، یک هنرمند چنین شکلی را برای آن کشیده بود، من چه بسا آن را زیاده روی می دانستم، ولی پلوتو به راستی چنین است.»

نیوهورایزنز چند روزیست که روند یک ساله ی بارگذاری داده ها و تصاویر تازه اش را آغاز کرده. عکس هایی که در همین چند روز دریافت شده، بخشی از سطح پلوتو که با وضوح ۴۰۰ متر در پیکسل را نشان می دهد بیش از دو برابر کرده. این تصاویر ویژگی های تازه و بسیار گوناگونی را آشکار می کنند، از تپه های شنی گرفته تا جریان های یخ نیتروژن که گویا از مناطق کوهستانی به درون دشت ها سرازیر شده اند، و حتی شبکه هایی از دره ها که چه بسا توسط جریان های مواد بر روی سطح پلوتو کَنده شده اند. این عکس ها همچنین مناطق گسترده ای با انبوه آشفته ی کوه ها را نشان می دهند که سطح از هم گسیخته ی اروپا، ماه یخ زده ی مشتری را به یاد ما می آورد.

جف مور، رهبر گروه زمین شناسی، ژئوفیزیک و تصویربرداری نیوهورایزنز (GGI) از مرکز پژوهشی ایمز ناسا در مافت فیلد کالیفرنیا می گوید: «سطح پلوتو دقیقا به پیچیدگی سطح بهرام (مریخ) است. انبوه آشفته ی کوه ها می توانند توده های غول پیکری از آب یخ زده و سفتی باشند که بر روی پهنه ی گسترده ای از ته‌نشست های چگال تر و نرم ترِ یخ نیتروژن در فلاته ی اسپوتنیک روان شده بوده اند.»

این تصاویر تازه همچنین سطح هایی با بیشترین دهانه ی برخوردی - و بنابراین پیرترین سطح ها- که نیوهورایزنز تاکنون روی پلوتو دیده را در کنار جوان ترین و بی‌دهانه ترین دشت های یخ زده نشان می دهد. اینجا حتی چیزهایی دیده می شود که می توانند تَلماسه های بادزَده، یا شاید هم چیز دیگر باشند.

ویلیام مک کینان، یکی از دستیاران گروه GGI از دانشگاه سنت لوییس واشنگتن می گوید: «دیدن تل‌ماسه ها روی پلوتو -اگر این ها واقعا تل‌ماسه باشند- دیوانه کننده خواهد بود زیرا جو پلوتو امروزه بسیار تنُک است. پلوتو یا در گذشته جو چگال تر و کلفت تری داشته، یا فرآیندهایی در کار است که ما هنوز به آن ها پی نبرده ایم. این موضوعی سرگیجه آور است.»

یافته های این عکس ها به سطح پلوتو محدود نمی شود. نماهای بهتری از  ماه های پلوتو، شارون، نیکس و هیدرا که دریافت شده و به زودی در تارنمای عکس های خام دوربین شناسایی برد بلند نیوهورایزنز (لوری، LORRI) منتشر خواهد شد، نشان می دهند که هر یک از این ماه ها ویژگی هایی یگانه دارند و نیز نشان می دهند که شارون، ماه بزرگ پلوتو گذشته زمین‌شناختی پر درد و رنجی داشته.

عکس هایی که این چند روزه به زمین رسیده همچنین نشان می دهند  که ریزگزد جوی سرتاسری پلوتو شمار لایه هایش بیشتر از چیزیست که دانشمندان پی برده بودند، و نیز این که این ریزگزد عملا یک پدیده ی شفقی به وجود می آورد که پس از غروب آفتاب، اندکی سطح شب آن را روشن می کند به گونه ای که این سطح های تاریک برای دوربین های حس‌مند نیوهورایزنز دیدارپذیر می شوند.

جان اسپنسر، از دیگر دستیاران رهبر گروه GGI از SwRI می گوید: «این نمای شفقی هدیه ای شگفت انگیز است که پلوتو به ما داده. ما اکنون می توانیم زمین شناسی بخش هایی از سطح پلوتو را بررسی کنیم که که انتظارشان را نداشتیم.»        

فضاپیمای نیوهورایزنز یا افق های نو اکنون حدود ۵ میلیارد کیلومتر از زمین، و بیش از ۶۹ میلیون کیلومتر از پلوتو دور شده. این فضاپیما سالم است و همه ی سامانه هایش به خوبی کار می کنند.

این نما از پلوتو که بر پایه ی تازه ترین عکس های وضوح-بالای دریافت شده از فضاپیمای نیوهورایزنز ناسا درست شده، چیزی را نشان می دهد که اگر حدود ۱۸۰۰ کیلومتر بالاتر از ناحیه ی استوای پلوتو بودیم می دیدیم. در این تصویر، شمال باختر ناحیه ی استوا را می بینیم: سطح تیره و پر از دهانه با نام غیررسمی "ناحیه ی کاتولو" (Cthulhu Regio) در کنار دشت های یخ زده و روشن و هموار "فلاته ی اسپوتنیک". گستردگی کل پهنه ای که در این تصویر دیده می شود ۱۸۰۰ کیلومتر است. عکس هایی که این نما را پدید آورده اند به هنگام گذر نیوهورایزنز از کنار پلوتو در ۱۴ ژوییه ی ۲۰۱۵، از فاصله ی ۸۰ هزار کیلومتری گرفته شده اند.

این نمای موزاییکی از پیوند عکس های وضوح-بالایی درست شده که از ۵ تا ۷ سپتامبر ۲۰۱۵ از فضاپیمای نیوهورایزنز ناسا دریافت شد. در این عکس، دشت یخ زده، روشن و هموار پلوتو با نام غیررسمی "فلاته ی اسپوتنیک" را می بینیم. این تصویر همچنین سطح بسیار گونه‌گون پیرامون فلاته ی اسپوتنیک را هم نشان می دهد. اندازه ی کوچک ترین ساختارهایی که در این تصویر دیده می شود ۰.۸ کیلومتر است، و کل موزاییک پهنه ای به گستردگی حدود ۱۶۰۰ کیلومتر را می پوشاند. این عکس به هنگام گذر نیوهورایزنز از کنار پلوتو در ۱۴ ژوییه ی ۲۰۱۵، از فاصله ی ۸۰ هزار کیلومتری گرفته شد.

در مرکز این عکس که پهنه ای به اندازه ی ۴۷۰ کیلومتر از پلوتو را نشان می دهد و از فضاپیمای نیوهورایزنز ناسا دریافت شده، ناحیه ی پهناوری با سطحی آشفته و در هم شکسته را در لبه ی شمال باختری فلاته ی بزرگ و یخ زده ی اسپوتنیک می بینیم؛ بخشی از خود فلاته ی اسپوتنیک هم در سمت راست تصویر دیده می شود. اندازه ی کوچک ترین ساختارهایی که در این تصویر دیده می شود ۰.۸ کیلومتر است. این عکس به هنگام گذر نیوهورایزنز از کنار پلوتو در ۱۴ ژوییه ی ۲۰۱۵، از فاصله ی ۸۰ هزار کیلومتری گرفته شد. این تصویر در اندازه ی کمی بزرگ تر

در این عکسِ فضاپیمای نیوهورایزنز ناسا، پهنه ای به گستردگی ۳۵۰ کیلومتر از پلوتو را می بینیم که گونه‌گونی (تنوع) باورنکردنی سطح این سیاره ی کوتوله از نظر بازتابندگی و زمین‌چهرهای زمین‌شناختی را نشان می دهد. از جمله ساختارهایی که در این عکس دیده می شود می توان به این ها اشاره کرد: یک سطح تیره، باستانی، و پر از دهانه؛ یک سطح روشن و هموار که از نظر زمین شناسی جوان است؛ انبوه کوه های کنار هم؛ و یک پهنه ی رازگونه از شیارهای تیره و هم‌تراز که به تپه های شنی می ماند و ریشه اش هنوز ناشناخته است. اندازه ی کوچک ترین ساختارهایی که در این تصویر دیده می شود ۰.۸ کیلومتر است. این عکس به هنگام گذر نیوهورایزنز از کنار پلوتو در ۱۴ ژوییه ی ۲۰۱۵، از فاصله ی ۸۰ هزار کیلومتری گرفته شد. این تصویر در اندازه ی کمی بزرگ تر

عکس شارون، بزرگ ترین ماه پلوتو که فضاپیمای نیوهورایزنز ناسا ۱۰ ساعت پیش از رسیدن به نزدیک ترین فاصله ی پلوتو در ۱۴ ژوییه ی ۲۰۱۵، از فاصله ی ۴۷۰ هزار کیلومتری از آن گرفته بود ولی تازه از فضاپیما دریافت شده و وضوحش بسیار بهتر از عکسی از شارون است که در ۱۵ ژوییه منتشر شده بود [اینجا دیده بودید: * ساختارهای سطح شارون، ماه پلوتو]
شارون که ۱۲۰۰ کیلومتر قطر دارد، تاریخ زمین شناختی با پیچیدگی های شگفت انگیزی را می نمایاند، از جمله ترَک های زمین-ساختی؛ دشت های شکسته و به نسبت هموار در پایین سمت راست؛ چندین کوه رازگونه با سطح های فرورفته در سمت راست؛ و ناحیه هایی پر از دهانه ی برخوردی در مرکز و بالا سمت چپ. همچنین الگوهای پیچیده ای از بازتابندگی روی سطح شارون دیده می شود، از جمله رگه های دهانه ای تیره و روشن، و ناحیه ی قطبی شمال آن که با تیرگی آشکاری در بالای تصویر به چشم می آید. اندازه ی کوچک ترین ساختارهای دیدارپذیر در این عکس ۴.۶ کیلومتر است. این تصویر در اندازه ی بزرگ تر

این عکسِ فضاپیمای نیوهورایزنز ناسا از پلوتو که در اینجا به دو شیوه ی متفاوت پردازش شده، به ما نشان می دهد که ریزگردهای جوی روشن پلوتو که در فراز بالای جو آنند چگونه یک شفق تاریک و روشن پدید می آورند که باعث می شود سطح آن پیش از طلوع آفتاب و پس از غروب، کمی روشن شود. این سازوکار جوی به دوربین های حس‌مند نیوهورایزنز اجازه داد تا جزییاتی را در سمت شب پلوتو ببینند که در حالت عادی دیده نمی شدند. چارچوب سمت راست که پردازشی از همان چارچوب سمت چپ است، به شدت روشن شده تا ناهمواری های کوچکی در آن سوی خط پایانگر که از نور ریزگردهای جوی روشن شده اند را هم نشان دهد. خط پایانگر یا سایه‌مرز خطیست که روز و شب را جدا می کند. این عکس به هنگام گذر نیوهورایزنز از کنار پلوتو در ۱۴ ژوییه ی ۲۰۱۵، از فاصله ی ۸۰ هزار کیلومتری گرفته شد.

دو نگارش گوناگون از عکسی که فضاپیمای نیوهورایزنز ناسا حدود ۱۶ ساعت پس از گذشتن از کنار پلوتو، از فاصله ی ۷۷۰ هزار کیلومتری، با نگاهی به پشت سر، از این سیاره ی کوتوله گرفته بود. زاویه ی گام تصویر (زاویه ی خورشید-فضاپیما-پلوتو) ۱۶۶ درجه بود. شمال پلوتو بالای تصویر است و خورشید از بالا، سمت راست بر آن تابیده. این عکس ها بسیار باکیفیت تر از عکس هاییست که اندکی پس از رویارویی ۱۴ ژوییه دریافت و منتشر شدند و به شیوه ی دیجیتالی فشرده شده بودند. [اینجا دیدید: * خیره کننده: تصویر پلوتو از سمت شب آن، جو پر از غبارش را می نمایاند]
این عکس ها همچنین جزییات تازه تری را هم آشکار کرده اند. نگارش سمت چپ، پردازش کمی دارد ولی نگارش سمت راست به گونه ای ویژه پردازش شده تا لایه های جداگانه و پرشمار ریزگردهای درون جو پلوتو را آشکار کند. در نگارش سمت چپ، جزییات کوچک سطح پلوتو روی هلال باریک و آفتاب-گرفته ی آن را هم می توانیم از لابلای ریزگردها ببینیم. رگه های نازک و همراستایی که در این مه ریزگردی دیده می شود می توانند پرتوهای شفقی باشند -سایه هایی که ناهمواری های سطحی پلوتو، مانند کوه ها، بر ریزگردها انداخته اند. روی زمین هم پس از غروب خورشید پشت کوه ها، می توانیم پرتوهای شفقی را در آسمان ببینیم.

واژه نامه:

Pluto - NASA - New Horizons - landform - solar system - Alan Stern - Southwest Research Institute - SwRI - nitrogen - Jupiter - moon - Europa -  Mars - Jeff Moore - Geology, Geophysics and Imaging - GGI - Ames Research Center - crater - wind-blown - dune - William B. McKinnon - Nix - Hydra - Long Range Reconnaissance Imager - LORRI - atmospheric haze - twilight effect - John Spencer - equator - Cthulhu Regio - Sputnik Planum - reflectivity - topography - Earth 

منبع: nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان