گردبادی از پلاسمای چند میلیون درجه ای روی خورشید

* هقته ی گذشته یکی از فضاپیماهای ناسا بیننده ی یک توده ی چرخان و غول پیکر از پلاسمای ابَر-داغ بود که به مدت ۴۰ ساعت داشت بر سطح خورشید می وزید.

رصدخانه ی دینامیک خورشیدی ناسا (SDO) در یک ویدیوی تماشایی دور-تند، این گردباد شگفت انگیز را که از ۱ تا ۳ سپتامبر بر روی خورشید در خروش بود به تصویر کشیده که اینجا می بینید.

اعضای گروه SDO در شرح این ویدیو نوشته اند: «نیروهای شدید مغناطیسی این توده ی پلاسما را می کشیدند و به پس و پیش می راندند ولی باز هم از هم نگسیخت. دمای ذرات یونیده ای که در این طول موج نهایت-فرابنفش دیده می شد به ۲.۸ میلیون درجه ی سانتیگراد (۵ میلیون درجه ی فارنهایت) می رسید.»

نمایی از این "گردباد" بر روی خورشید که رصدخانه ی دینامیک خورشیدی
ناسا آن را در طول موج نهایت-فرابنفش به تصویر کشیده

این نخستین گردبادی نیست که SDO روی خورشید می بیند. برای نمونه، همین پارسال بود که این فضاپیما فیلمی از وزش یک گردباد بسیار بزرگ روی سطح خورشید گرفت. و در سال ۲۰۱۱ هم گردباد دیگری را مشاهده کرد، پیچندی به بزرگی ۵ برابر زمین که با سرعت هایی نزدیک به ۳۰۰ هزار کیلومتر بر ساعت روی سطح خورشید می چرخید.

برای همسنجی (مقایسه)، بیشینه ی سرعت گردبادهای زمینی به ۴۸۰ کیلومتر بر ساعت می رسد.

فضاپیمای ۸۵۰ میلیون دلاری SDO یا رصدخانه ی دینامیک خورشیدی که در فوریه ی ۲۰۱۰ به فضا پرتاب شد، خورشید را با سه دستگاه گوناگون بررسی می کند. داده هایی که این فضاپیما گرد می آورد به دانشمندان در آشنایی بیشتر با میدان مغناطیسی خورشید و آب و هوای فضا (space weather) کمک می کند. 

[بخوانید: * گل سرسبد رصدخانه های خورشیدی ناسا چهار ساله شد!]

SDO نخستین فضاپیمایی بود که در برنامه ی LWS ناسا یا "زندگی با یک ستاره" (Living With a Star Program) راه اندازی شد. در این برنامه، به بررسی دلایل تغییرپذیری خورشید، و تاثیر این تغییرپذیری بر روی سیاره ی زمین پرداخته می شود.

در همین زمینه: * گردباد روی سطح خورشید  

واژه نامه:

plasma - NASA - Solar Dynamics Observatory - SDO - time-lapse - ultraviolet - wavelength - tornado - sun - Earth - magnetic field - space weather - Living With a Star Program

منبع: Space.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان