آیا زمین سیاره ای یگانه است؟

* آیا زمین سیاره ای تک و یگانه است؟ به نظر می رسد بسیاری از سیاره های زیست‌پذیر کهکشان ما دارای یک همنهش شیمیایی کاملا متفاوت با زمینند.

وارتان ادیب‌کیان از بنیاد اخترفیزیک و علوم فضایی پرتغال به همراه همکارانش به بررسی ستارگانی پرداختند که هم از نظر جرم و شعاع همسان خورشید بودند و هم دارای سیاره هایی زیست‌پذیر بودند، یعنی دمایشان مناسب آب مایع سطحی بود. آنان دریافتند که آهن و دیگر فلزهای این ستارگان به طور معمول کمتر از ستارگانیست که تنها میزبان سیاره های زیست ناپذیرند.

سیاره های بیگانه شاید از آنچه فکر می کنیم هم بیگانه تر باشند.

مواد بنیادین سازنده ی سیاره ها همان موادیست که ستارگانشان را ساخته. ادیب‌کیان می گوید: «بیشتر ویژگی های سیاره ها از گونه های مختلف به شدت به "شیمی" ستاره ی میزبانشان بستگی دارد.» این نشان می دهد که سیاره های یافته شده در مناطق زیست‌پذیر، به طور معمول فلزهای ویژه ی کمتری نسبت به زمین دارند.

در واقع، ستارگان آهن-داری مانند خورشید ما بیشتر تمایل دارند سیاره هایی سنگی، پیچیده در یک پوشش غول آسای گازی داشته باشند [غول های گازی -م].

این تفاوت همنهش (ترکیب) که میان زمین و بیشتر سیاره های زیست پذیر وجود دارد را در صورتی می توان توضیح داد که فرض کنیم احتمالِ شکل گیری سیاره های زیست پذیر، در گذشته ی دورِ کهکشان راه شیری بیشتر بوده. عنصرهای سنگینی مانند آهن زمانی ساخته می شوند که ستارگان منفجر شده و این عنصر را در فضای میان‌ستاره ای پخش کنند [بخوانید]. هنگامی که کهکشان راه شیری جوان بوده، ستارگان کمتری به این شیوه مُرده بوده اند و بنابراین نسل بعدی ستارگان که مواد پخش شده ی آن ستارگان مُرده را در خود داشتند نیز مقدار کمی از این عنصرها را داشتند. [یعنی در جوانی کهکشان، چون هنوز ستارگان بسیاری منفجر نشده بودند، عنصر آهن هم کمتر بوده -م].

اگر احتمال ساخته شدن سیاره های زیست پذیر پیرامون ستارگان کم-آهن بیشتر باشد، پس امروزه کمتر ساخته می شوند. ولی این ستارگان عمری دراز دارند، بنابراین سیاره های زیست پذیری که مدت ها پیش ساخته شده اند باید هنوز هم وجود داشته باشند. ادیب‌کیان می گوید: «شمار کل سیاره های زیست پذیر می بایست با گذشت زمان افزایش یابد.»

سارا بالارد از بنیاد فناوری ماساچوست (MIT) که در این پژوهش شرکت نداشت می گوید: «این اندیشه ی فریبنده ایست.» ولی وی به دلیل کم بودن شمار سیاره های زیست پذیری که تاکنون یافته شده، تلاش می کند درباره ی تفسیر نتایج این پژوهش بااحتیاط باشد.

بازبرد در نشریه: arXiv.org/abs/1509.02429

واژه نامه:

Earth - planet - galaxy - habitable - Vardan Adibekyan - Institute of Astrophysics and Space Sciences - sun - habitable zone - water - iron - metal - inhospitable - star - rocky planet - element - Sarah Ballard - MIT

منبع: newscientist

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان