شن ها و ترک خوردگی های سیاره سرخ

این تصویر در اندازه ی بسیار بزرگ تر (۴.۷ مگ)

عکس های دوربین آزمایشگاه علمی تصویربرداری با وضوح بالا (هایرایز، HiRISE) که روی مدارگرد شناسایی بهرام ناسا (MRO) نصب شده، اغلب عکس هایی از تپه های شنی (تلماسه های) بهرام برای بررسی خاک های روَنده ی آن می گیرد. این عکس ها آگاهی های خوبی درباره ی فرسایش و جابجایی مواد سطحی، بادها و الگوهای آب و هوایی، و حتی درباره ی دانه های خاک و اندازه ی این دانه ها به دانشمندان می دهد. ولی این عکس ها به جز تلماسه ها، سرشت لایه ی زیرین آن ها را هم آشکار می کنند.

برای نمونه در این عکس، در فاصله ی میان تلماسه ها یک سطح به شدت ترک خورده دیده می شود. این سطح در برابر فرسایش باد پایداری کرده ولی سنگ بستری است که گویا در پی تاریخی پر از تنش های خمشی و تغییرات دمایی (مانند خنک شدن)، در هم شکسته و ترک خورده است. 

ولی از سوی دیگر، شاید این سطح یک لایه ی ته‌نشستی (رسوبی) باشد که روزگاری خیس بوده و در اثر خشک شدن، فشرده شده و ترک خورده، و این رگه هایی که از فضا روی آن دیده می شود چیزی مانند ترَک های گِلی غول آسا باشند.

در هر دو حال، چنان چه در این عکس می بینیم، این ترَک ها شن های تیره ای که از رویشان می گذشته را به دام انداخته اند. (تصویر دوم که از همین ناحیه هست را هم ببینید)

این ترک ها که با همه ی بزرگی، کوچک تر و ناپیداتر از آنند که از فضا به خوبی دیده شوند، اکنون با به دام انداختن این شن های تیره کاملا آشکار شده اند و به دانشمندان اجازه می دهند تا جهت گیری و فاصله بندی ترَک ها را بررسی کرده و آگاهی های بیشتری درباره ی فرآیندهایی که به پیدایش آن ها انجامیده به دست آورند.

این عکس در ۳۰ ژوییه ی ۲۰۱۵ گرفته شده است.

واژه نامه:

High Resolution Imaging Science Experiment - HiRISE - NASA - Mars Reconnaissance Orbiter - sand dune - erosion - bedrock - bending - sedimentary layer - mud crack

منبع: nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان