داده های تازه درباره رگه های کانی روی سیاره بهرام

* دانشمندان اکنون شناخت بهتری درباره ی جایگاهی به نام گاردن سیتی روی سیاره ی بهرام پیدا کرده اند. رگه های کانی این منطقه از هر جای دیگری که تاکنون خودروی کنجکاوری بررسی کرده، گوناگونی شیمیایی بیشتری داشته اند. بخشی از این شناخت و آگاهی بهتر با بهره از نرم افزارهای تازه و ارزشمندی به دست آمده که دانشمندان برای بررسی داده های خودرو به کار برده اند.

خودروی کنجکاوی ناسا در مارس ۲۰۱۵ رگه های کانی تیره و روشنی را در جایی به نام گاردن سیتی (باغ شهر) بررسی کرد. در این نقطه، یرخی از رگه ها از سنگ بسترِ فرسایش یافته ای که در آن پدید آمده بودند بیرون زده و به اندازه ی دو انگشت بالاتر از آن بودند. [خوانده بودید: * سنگ های دو-رنگ بر سر راه کنجکاوی]

این عکس که در ۲۷ مارس ۲۰۱۵ توسط دوربین روی بازوی کنجکاوی (ماستکم، Mastcam) گرفته شده، جایگاهی با شبکه ای از رگه های برجسته ی کانی را پایین تر از یک پشته ی سنگی، روی پایه ی کوه شارپ نشان می دهد. در این منطقه که به نام گاردن سیتی یا باغشهر نامیده شده، رگه ها در برابر فرسایش، مقاومتی بیش از سنگ های پیرامون داشته اند. تصویر بسیار بزرگ تر (۱۴ مگ)

همنهش گونه گون (متنوع) این رگه های متقاطع نشان می دهد در زمان خشکی سنگ بستر، بارها آب مایع در شکستگی های آن جریان یافته بوده. در برخی از این دوره ها، آب با خود مواد گوناگونی که در آن حل شده بوده را هم به این شکاف ها منتقل می کرده. هنگامی که محیط خشک شد، سرنخ هایی از این آب های مایع در شکاف ها به جا ماند که دانشمندان اکنون سرگرم بررسی آن ها برای پی بردن به چگونگی شرایط محیط های باستانی در گذر زمان هستند.

دیانا بلینی، عضو گروه کنجکاوی از آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا در پاسادنای کالیفرنیا می گوید: «این جریان ها احتمالا در هر دوره ای سرچشمه ی متفاوتی داشته اند. ما در این جایگاه محدود، رگه های متقاطعی با همنهش های شیمیایی گوناگون می بینیم. این می تواند دستاورد مایع های متفاوتی باشد که از جاهای گوناگون، مواد شیمیایی متفاوتی را با خود به این نقاط می آورده اند.»

پژوهشگران با بهره از دستگاه لیزرافکن "شیمی و دوربین" (شمکم، ChemCam)، طیف نور جرقه هایی که در اثر شلیک لیزر به ۱۷ بخش گاردن سیتی پدید آمده بود را بررسی کردند. با این روش، همنهش های شیمیایی نامعمول و گوناگونی در گاردن سیتی شناسایی شد از جمله سولفات کلسیم در برخی رگه ها و سولفات منیزیم در برخی دیگر. رگه های دیگری هم دیده شد که یا سرشار از فلوئور بودند یا درصدهای گوناگونی از آهن داشتند.

رگه های کانی برجسته در جایگاه گاردن سیتی که توسط خودروی کنجکاوی بررسی شده دارای کلفتی و درخشندگی گوناگونی هستند، همان گونه که در این عکس دوربین ماستکم کنجکاوی (Mastcam) می بینید. این تصویر سطحی به پهنای حدود ۲ پا (فوت) را می پوشاند. انواع رگه هایی که در تصویر دیده می شود: ۱) مواد تیره رنگی که شکاف هایی باریک را پر کرده اند، ۲) مواد تیره ای که شکاف های پهن را پر کرده اند، ۳) مواد رنگ روشنی که پس از همه ته‌نشین شده بودند.

هنگامی که پژوهشگران عکس های کنجکاوی از این رگه ها را بررسی می کردند، گروه شمکم هم سرگرم کامل کردن گسترده ترین به روزرسانی در بسته ی ابزار "بررسی داده های" کنجکاوی از زمان رسیدن آن به بهرام در مارس ۲۰۱۲ بودند. آن ها با کمک یک نسخه ی آزمایشی از شمکم، شمار نمونه های ژئوشیمیایی بررسی شده از سنگ های زمینی را بیش از سه برابر کردند و به حدود ۳۵۰ تا رساندند.

بلینی می گوید: «اگر این به روزرسانی را انجام نمی دادیم، ساختار شیمیایی گاردن سیتی برایمان بسیار مبهم می شد.»

جایگاه گاردن سیتی درست بالادست یک برونزَد گِلسنگی به نام "پارامپ هیلز" است که کنجکاوی پس از رسیدن به پایه ی چندلایه ی کوه شارپ در سپتامبر ۲۰۱۴، به مدت شش ماه آن را بررسی کرد.  کنجکاوی دارد محیط هایی باستانی را بررسی می کند که دارای شرایطی مناسب برای زندگی جانداران ذره بینی -اگر روزگاری بر روی سیاره ی سرخ وجود داشته اند- بوده، و همچنین تغییراتی که این محیط ها را به وضعیت خشکی که بیش از سه میلیارد سال است بر بهرام حاکم شده رسانده اند. کنجکاوی شواهدی یافته که نشان می دهند لایه های پایه ی کوه شارپ از ته‌نشست (رسوب) در دریاچه ها و رودها پدید آمده. شرایط آبناکی که رد خود را در رگه های گاردن سیتی به جا گذاشته اند مربوط به دوره های بعدتر است، پس از آن که گِلِ ته‌نشسته در دریاچه ها سفت شده و ترک خورده بوده.

این دو عکس و نمودارهای روی آن ها که از دستگاه لیزرافکن "شیمی و دوربین" (شمکم، ChemCam) به دست آمده، موادی با پتاسیم بالا (آبی) و آهن (سرخ) را در رگه های کانی گاردن سیتی نشان می دهد.

هندسه ی چشم نواز این رگه ها که در عکس ها دیده می شود نیز سرنخ های دیگری به دست می دهد. رگه های جوان تر به شکل پیوسته ادامه دارند و در جاهایی با رگه های کهن تر برخورد کرده اند، چیزی که نسبت سنی آن ها را نشان می دهد.

دستگاه شمکم به دانشمندان امکان خوانش های همنهشتی جداگانه ای از هدف های چندگانه ی لیزر که در رگه های گوناگونی کنار هم هستند را می دهد، بدون آن که داده های همه ی آن ها را با هم مخلوط می کند. شیمی این رگه ها هم به تغییرات کانی که در جاهای دیگر روی و نزدیک کوه شارپ دیده شده مربوط است. آگاهی هایی که پژوهشگران در این ناحیه به دست می آورند می تواند به آن ها کمک کند تا تاریخ بسیار پیچیده ی شیمی مایعات این منطقه را بهتر بشناسند. کنجکاوی از زمان ترک گاردن سیتی بالاتر رفته و به لایه های جوان تری از کوه شارپ رسیده.

بلینی یافته های به دست آمده از بررسی شمکم روی گاردن سیتی را در ۴۷مین همایش بخش دانش سیاره ای انجمن اخترشناسی آمریکا که در نشنال هاربر مریلند برگزار شد ارایه کرد.

این عکس که با بهره از دوربین لنز دستی خودروی کنجکاوی (ماهلی، MAHLI) گرفته شده، بافتی درون یک رگه به رنگ روشن را در ناحیه ی گاردن سیتی در پایین کوه شارپ نشان می دهد.

این عکس هم توسط دوربین ماهلی (MAHLI) کنجکاوی گرفته شده و آمیزه ای از مواد تیره و روشن را درون یک رگه ی کانی در ناحیه ی گاردن سیتی در پایین کوه شارپ نشان می دهد. این عکس روز ۴ آوریل ۲۰۱۵ گرفته شده و سطحی به اندازه ی حدود ۱ اینچ را می پوشاند. تصویر بزرگ تر

این عکس روز ۴ آوریل ۲۰۱۵ توسط دوربین ماهلی (MAHLI) کنجکاوی در ناحیه ی گاردن سیتی در پایین کوه شارپ گرفته شده و رگه هایی از مواد روشن را نشان می دهد که در مواد تیره جای گرفته اند.

واژه نامه:

mineral - vein - NASA - Curiosity rover - Mars - Garden City - bedrock - Diana Blaney - Jet Propulsion Laboratory - laser - Chemistry and Camera - ChemCam - spectra - calcium sulfate - magnesium sulfate - fluorine - iron - mudstone - outcrop - Pahrump Hills - Mount Sharp - microbial life - mud - American Astronomical Society - Division for Planetary Science - Mast Camera - Mastcam - potassium -Mars Hand Lens Imager - MAHLI

منبع: nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان