فریب ظاهر دلنشین مشتری را نخورید؛ او برادرش را از خانواده بیرون انداخته!

* چه کسی در ۴ میلیارد سال پیش، یک سیاره ی غول پیکر را از خانواده ی خورشید بیرون انداخت؟ انگشت اتهام به سوی مشتری دراز شده، سیاره ای که در درازنای زندگی‌اش قلدری های بسیاری کرده! 

این چیزی مانند بیرون افتادن یک مهره از یک بازی شطرنج میان‎سیاره ای است. اخترفیزیکدانان دانشگاه تورنتو دریافته اند که به احتمال بسیار در پی رویارویی نزدیک مشتری با سیاره ی دیگری در حدود ۴ میلیارد سال پیش، آن سیاره برای همیشه از سامانه ی خورشیدی به بیرون پرتاب شده بوده.

فریب این ظاهر دلنشین را نخورید!

نخستین بار در سال ۲۰۱۱ بود که دانشمندان نظریه ی وجود یک سیاره ی غول گازی پنجمی (به جز مشتری، کیوان، نپتون، و اورانوس) در آغاز پیدایش سامانه ی خورشیدی را مطرح کردند. [خواندید: * منظومه خورشیدی زمانی پنج غول گازی داشته]

ولی اگر چنین سیاره ای در کار بوده، چگونه بیرون انداخته شده؟ دانشمندان در این چند سال به یکی از دو سیاره ی مشتری یا کیوان (زحل) بدگمان بودند.

رایان کلوتیه، دانشجوی دکترای بخش اخترشناسی و اخترفیزیک دانشگاه تورنتو نویسنده ی اصلی پژوهشنامه ای در این باره می گوید: «شواهد ما اشاره به مشتری دارند.»

پرتاب شدن سیاره ها یکی از پیامدهای رویارویی نزدیک سیاره هاست. در این رویارویی ها، یکی از اجرام به اندازه ای شتاب می گیرد که می تواند از چنگ گرانش نیرومند خورشید هم بگریزد. ولی پژوهش های پیشین که در آن ها نظریه ی پرتاب یک سیاره توسط یک سیاره ی غول پیکر مطرح شده بود، یک چیز را نادیده گرفته بودند: اثری که چنین رویارویی های خشنی می توانند روی اجرام کوچک، مانند ماه های سیاره های بزرگ، و مدارهای آن ها بگذارند.

بنابراین کلوتیه و همکارانش به سراغ ماه ها و مدارهایشان رفتند و برای این منظور، شبیه سازی هایی رایانه ای بر پایه ی مسیرهای امروزی کالیستو و یاپتوس، ماه هایی با مدار منظم که به ترتیب دور مشتری و کیوان می چرخند را انجام دادند. سپس با فرض مقصر بودن سیاره ی میزبان هر کدام از این ماه ها در آن رویداد باستانی، مداری که اکنون این ماه ها دارند را در شبیه سازی آن رویداد گنجاندند، رویدادی که می توانست به آشفتگی های چشمگیری در مدار آغازین هر کدام از این ماه ها بیانجامد.

کلوتیه می گوید: «ما در پایان دریافتیم که مشتری توانایی آن را دارد که هم یک سیاره ی پنجمی را پرتاب کند و هم یک ماه با مدار کالیستو را دست نخورده نگه دارد.» «ولی این کار برای کیوان بسیار دشوار بود زیرا یاپتوس بیش از اندازه ناآرام می شد و مداری پیدا می کرد که به سختی می شد آن را با مدار امروزینش همخوان کرد.»

جزییات این پژوهش در نشریه ی آستروفیزیکال جورنال انتشار یافته است.

در همین زمینه: * چرا به جای کمربند سیارک ها، یک سیاره نداریم؟ * سرگردانی مشتری سرنوشت منظومه خورشیدی را تغییر داد   

واژه نامه:

chess game - Jupiter - planet - Solar System - Saturn - Uranus - Neptune - Ryan Cloutier - The Astrophysical Journal - Sun - moon - computer simulation - Callisto - lapetus - trajectory

منبع: sciencedaily

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان