سوراخی در کهکشان راه شیری
* می دانستید بخشی از آسمان، نزدیک صورت فلکی خرس بزرگ (دب اکبر)، دارای یک ویژگی خاص و یگانه است؟
چنان چه اینجا هم می بینید، در این بخش آسمان هیچ ستاره ای وجود ندارد و به سختی می توان ابرهای گازی کهکشان راه شیری را هم در آن پیدا کرد. این تکه ی آسمان "سوراخ لاکمن" یا "حفره ی لاکمن" (Lockman Hole) نام گرفته. این سوراخ که پنجره ای تک و بیمانند به دوردست های کیهان است، در سال ۱۹۸۶ به دست اخترشناس، فلیکس جی. لاکمن یافته شد.
از آن زمان تاکنون، اخترشناسان به پیمایش سوراخ لاکمن برای بررسی فرگشت کهکشان ها در درازنای تاریخ کیهان پرداخته اند. اندکی پس از پرتاب ماهواره ی پرتو ایکسِ XMM-نیوتنِ سازمان فضایی اروپا (esa) در ۱۰ دسامبر ۱۹۹۹، گروه های بسیاری از دانشمندان مشاهده ی این بخش از آسمان با این تلسکوپ تازه را آغاز کردند. تا سال ۲۰۰۳، روی هم رفته بیش از ۲۰۰ ساعت داده از این رصدها گرد آمد.
 |
| این تصویر در دو اندازه ی دیگر: بزرگ- بسیار بزرگ (۳.۵ مگ) |
این تصویر بخشی از سوراخ لاکمن بر پایه ی همین مشاهدات را نشان می دهد. اینجا صدها کهکشان دوردست را می توان دید- کهکشان هایی که نورشان میلیاردها سال در راه بوده تا به زمین برسد.
در هسته ی هر یک از این کهکشان ها یک ابرسیاهچاله (سیاهچاله ی ابرپرجرم) جای دارد، انباشت غول آسایی از ماده به جرم میلیون ها تا میلیاردها برابر خورشید، که با نیروی گرانش خود انبوه مواد را از محیط پیرامون به سوی خود می کشد. بیشتر سیاهچاله های درون این چشم انداز مواد پیرامونشان را با نرخی بسیار بالا به سوی خود می کشند، چیزی که به تابش نور در سرتاسر طیف الکترومغناطیس انجامیده، از جمله در طیف پرتوهای X.
در این تصویر چند خوشه ی کهکشانی هم به چشم می خورد، گروه هایی غول پیکر از کهکشان ها با گاز فراگیر داغی که به شدت در طیف پرتوهای X می درخشد. جرم سرخ دو-لپی که بالا، سمت چپ تصویر دیده می شود یکی از همین خوشه های کهکشانیست که نورش بیش از هشت میلیارد سال در راه بوده تا به چشم ما برسد.
این تصویر از همگذاری داده های پرتو X با انرژی های ۲-۰.۵ کیلوالکترون ولت (رنگ سرخ)، ۴.۵-۲ کیلوالکترون ولت (رنگ سبز)، و ۱۰-۴.۵ کیلوالکترون ولت (رنگ آبی) درست شده است. اندازه ی زاویه ایِ ضلع کوچک ترِ این چشم انداز نیم درجه است -تقریبا برابر با قطر ماه کامل. شمال بالا است و خاور در سمت چپ. این عکس نخستین بار در سال ۲۰۰۱، در پژوهشنامه ای از سوی جی. هایزینگر و همکارانش منتشر شد.
Lockman Hole - X-rays - Big Dipper - constellation of Ursa Major - Great Bear - star - Milky Way galaxy - Felix J. Lockman - ESA - XMM-Newton - galaxy - Earth - supermassive black hole - Sun - electromagnetic spectrum - galaxy cluster - diameter - full Moon - G. Hasinger
منبع: ESA
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر