خطر برخورد دوره ای دنباله دارهای غول پیکر با زمین

* بر پایه ی پژوهشی تازه، دنباله دارهای غول پیکری که از بخش بیرونی سامانه ی خورشیدی می آیند بیش از سیارک ها که از جایی نزدیک تر به خورشید سرچشمه می گیرند زمین را با خطر برخوردشان تهدید می کنند.

به نوشته ی انجمن سلطنتی اخترشناسی، در دو دهه ی گذشته دانشمندان در ناحیه ی نزدیک مشتری، کیوان، اورانوس و نپتون صدها دنباله دار غول پیکر -که به نام سنتاور یا قنطورس (centaur) شناخته می شوند- یافته اند.

در این تصویر فوبه، ماه سیاره ی کیوان را می بینید که به نوشته ی بیانیه ی
انجمن سلطنتی اخترشناسی، می توانسته دنباله دار بزرگی بوده باشد که به دام
گرانش این سیاره ی غول پیکر افتاده. به گفته ی دانشمندان، این دنباله دارهای
بزرگ با نام سنتاور، می توانند زمین را با خطر برخوردشان تهدید کنند.

هیچ یک از سنتاورها تهدید فوری برای زمین نیستند، ولی یافته شدن چنین جمعیت انبوهی برخی از اخترشناسان را واداشته تا خطر این اجرامِ به ظاهر دوردست برای سیاره ی زمین را یک بار دیگر ارزیابی کنند.

برآوردهای کنونی نشان می دهد که به طور میانگین، هر ۴۰ هزار تا ۱۰۰ هزار سال یک بار یکی از این دنباله دارهای غول پیکر از مدار زمین می گذرد. به باور دانشمندان، دنباله دار در آن هنگام فرو می پاشد و خاک و تکه های آواری پدید می آورد که می توانند با زمین برخورد کنند. این برخوردها می توانسته اند سرچشمه ی دگرگونی های بزرگ اقلیمی در گذشته باشند؛ حتی چه بسا نابودی گونه های دایناسوری در ۶۵ میلیون سال پیش هم زیر سر آن ها بوده است.

بزرگی سنتاورها چیزی میان ۵۰ تا ۱۰۰ کیلومتر است و در مدارهایی ناپایدار نزدیک سیاره های غول پیکر می گردند. هر از گاهی تاثیر گرانشی یکی از این سیاره ها می تواند یکی از این سنتاورها را راهی زمین کند.

بیل نیپیر، استاد افتخاری مرکز اخترزیست شناسی دانشگاه باکینگهام بریتانیا در این بیانیه می گوید: «در سه دهه ی گذشته ما سرمایه گذاری فراوانی در تلاش برای ردیابی و بررسی خطر برخورد یک سیارک با زمین انجام داده ایم.» نیپیر نویسنده ی نخست یک پژوهشنامه ی بازبینی است که به ارزیابی دوباره ی خطر سنتاورها برای زمین می پردازد.

نیپیر می گوید: «این پژوهش نشان می دهد که ما باید برای یافتن سنتاورها فراتر از همسایگی خود را هم نگاه کنیم، به آنسوی مدار مشتری. اگر حق با ما باشد، پس این دنباله دارهای دوردست می توانند خطری جدی باشند، و زمان آشنایی بیشتر با آن ها همین اکنون است.»

در بیانیه ی این انجمن همچنین آمده که "آشفتگی های شناخته شده ی خشونت بار" در محیط زیست زمین، به همراه یک از هم گسیختگی در چگونگی رشد و دگرگونی تمدن ها، نشانه ی آنند که به احتمال بسیار، حدود ۳۰ هزار سال پیش یک سنتاور به همسایگی زمین رسیده بوده است. این سنتاور توده هایی از آوار به بزرگی یک ذره ی غبار تا تکه هایی به قطر چند کیلومتر به پیرامونش پاشیده که برخی از آن ها با زمین برخورد کرده بودند. این پژوهشگران از وجود دهانه های زیرمیلیمتری بسیاری یاد می کنند که در سنگ هایی که فضانوردان آپولو از ماه آورده بودند دیده شد (چون ماه فعالیت زمین‌شناختی یا هوایی ندارد، دهانه های روی سطحش بسیار بهتر حفظ می شوند). از آن جایی که سن این ریزدهانه ها به طور عمده ۳۰ هزار سال یا کم تر بود، نشانگر ریزشی از غبار در سامانه ی خورشیدی پس از آن دوره ی زمانی هستند.

به نوشته ی این بیانیه، آشفتگی های اقلیمی در ۱۰ هزار پیش از میلاد و ۲۳۰۰ پیش از میلاد نشان می دهد که سنتاورها می توانسته اند مسئول دگرگونی هایی در زمین آن روزگار بوده باشند.

این پژوهشنامه ی بازبینی در نشریه ی Astronomy & Geophysics انجمن سلطنتی اخترشناسی منتشر شده است.

واژه نامه:

comet - solar system - Earth - asteroid - centaur - Jupiter - Saturn - Uranus - Neptune - Royal Astronomical Society - planet - Bill Napier - Centre for Astrobiology - University of Buckingham - moon - Apollo - astronaut - crater - Astronomy & Geophysics - Phoebe

منبع: Space.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان