نماهایی از چند دهانه در تازه ترین عکس های فضاپیمای داون

* در تازه ترین عکس های دریافتی از فضاپیمای داون ناسا (Dawn)، ویژگی های روی سطح سیاره ی کوتوله ی سرس که در سال ۲۰۱۵ توجه دانشمندان را برانگیخته بود با جزییاتی نفیس دیده می شوند. 

* داون این عکس ها را از ۱۹ تا ۲۳ دسامبر ۲۰۱۵، از درون مدار کنونی‌اش که آخرین و پایین ترین مدار آنست و تنها ۳۸۵ کیلومتر از سطح سرس فاصله دارد گرفته.

این عکسِ فضاپیمای داون ناسا دهانه ی کوپالو که یکی از جوان ترین دهانه های سرس است را نشان می دهد. این دهانه مواد روشن بیرون زده ای روی لبه و دیواره هایش دارد که می توانند نمک باشند. کف هموار آن به احتمال بسیار از گدازه های برخوردی و مواد آواری درست شده. تصویر کمی بزرگ تر

در یکی از این عکس های با کیفیت که وضوحی برابر با ۳۵ متر در پیکسل دارد، دهانه ی کوپالو، یکی از جوان ترین دهانه های سطح سرس را با ویژگی های فریبنده اش می بینیم. بر روی لبه ی این دهانه مواد بیرون زده ای به رنگ روشن می بینیم که می توانند نمک باشند. کف هموار این دهانه هم به احتمال بسیار از گدازه های برخوردی و مواد آواری تشکیل شده. پژوهشگران این دهانه را به دقت بررسی خواهند کرد تا بدانند آیا موادش با "لکه های روشن" دهانه ی اوکاتور ارتباطی دارد یا نه. دهانه ی کوپالو (Kupalo Crater) با قطر ۲۶ کیلومتر، در عرض های جنوبی میانی سرس جای دارد. این دهانه نامش را از Kupala، خدای رُستنی ها و برداشت محصول در اسطوره های اسلاو گرفته است.

پل شنک، یکی از اعضای گروه علمی داون در بنیاد ماه و سیاره ای هیوستون می گوید: «این دهانه و ته‌نشست های تازه ی آن از هدف های اصلی گروه ما برای بررسی در ادامه ی کاوش های داون در واپسین مدار نقشه برداری‌اش خواهد بود.»

داون در این مدار همچنین شبکه ی فشرده ی شکستگی ها روی کف دهانه ی ۱۲۶ کیلومتری دانتو (Dantu) را نیز به تصویر کشیده است. یکی از جوان ترین دهانه های بزرگ روی کره ی ماه خودمان، به نام دهانه ی تیکو هم چنین شکستگی هایی را دارد. این ترک خوردگی ها می توانند دستاورد سرد شدن گدازه های برخوردی باشند، یا شاید هم در پی برآیش (بلند شدن) کف دهانه، پس از شکل گیری آن به وجود آمده اند.

در باختر دهانه ی دانتو  هم یک دهانه به قطر ۳۲ کیلومتر، پوشیده از دامنه های شیبدار (دیواره) و پشته ها دیده می شود. این ساختارها به احتمال بسیار زمانی پدید آمده اند که بخشی از دهانه در زمان فرآیند شکل گیری، فروریخت. سرشت خمیده ی این دیواره ها مانند آن هاییست که در کف ره‌آسیلویا، دهانه ی برخوردی غول پیکر وستا دیده می شود. فضاپیمای داون از ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۲ میهمان مداری این پیش‌سیاره بود.

دیگر ابزارهای داون هم از نیمه های دسامبر کار بررسی سرس را مشتاقانه آغاز کرده اند. دستگاه نقشه بردار طیفی فروسرخ و نور دیدنی سرگرم بررسی چگونگی بازتاب طول موج های گوناگونِ نور از سطح سرس است که به شناسایی کانی های موجود در سطح کمک می کند.

آشکارساز نوترونی و پرتوگامای داون (GRaND) هم دانشمندان را مشغول نگه داشته. داده های GRaND به پژوهشگران در شناخت فراوانی عنصرها در سطح سرس، و همچنین جزییات همنهش این سیاره ی کوتوله که سرنخ هایی ارزشمند درباره ی چگونگی رشد و دگرگونی آن در خود دارند کمک می کند.

فضاپیمای داون تا پایان ماموریتش در این مدار باقی خواهد ماند و پس از آن هم رها می شود تا به ماهواره ای همیشگی برای سرس تبدیل گردد. پایان ماموریت اصلی داون ۳۰ ژوئن ۲۰۱۶ خواهد بود.

کریس راسل، سربازرس ماموریت داون از دانشگاه کالیفرنیا در لوس آنجلس می گوید: «هنگامی که ما پس از پایان کاوش وستا راهی سرس شدیم، انتظار داشتیم از آنچه در ایستگاه بعدی می بینیم غافلگیر شویم. سرس ناامیدمان نکرد. در این تصاویر تازه که از فراز پایین گرفته شده، هر جا را که نگاه می کنیم زمین‌چهرهای شگفت انگیزی می بینیم که از ویژگی های یگانه ی این شگفت آورترین دنیا برایمان می گویند.»

داون نخستین فضاپیماییست که از یک سیاره ی کوتوله دیدار کرده، و نخستین فضاپیماییست که به گرد دو جرم جداگانه ی سامانه ی خورشیدی، در ورای سامانه ی زمین-ماه چرخیده است. این فضاپیما پس از یک دیدار ۱۴ ماهه با وستا در سال های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲، راهی سرس شد و در ۶ مارس ۲۰۱۵ به آن رسید.

در این عکس بخشی از دهانه ی مسور (Messor Crater) به قطر ۴۰ کیلومتر را می بینیم که در عرض های میانه ی شمالی سرس جای دارد. یک جریان لَپ-مانند بخشی از کف شمال دهانه را پوشانده. این جریان یک توده از مواد است که به هنگام شکل گیری یک دهانه ی جوان تر درست شمال دهانه ی مسور به اینجا پرتاب شده بود. تصویر کمی بزرگ تر

در این عکس کف ترک خورده ی دهانه ی دانتو روی سرس را می بینیم. این شکستگی ها در دهانه ی تیکو که یکی از جوان ترین دهانه های بزرگ کره ی ماه خودمانست نیز دیده می شود. این ترک خوردگی ها می توانند دستاورد سرد شدن گدازه های برخوردی باشند، یا شاید هم در پی برآیش (بلند شدن) کف دهانه، پس از شکل گیری آن به وجود آمده باشند.

در این عکس که روز ۲۳ دسامبر ۲۰۱۵ گرفته شده، یکی از دهانه های سرس را می بینیم که پوشیده از پشته ها و دامنه های شیبدار (دیواره) است. این ساختارها به احتمال بسیار زمانی پدید آمده اند که بخشی از دهانه در زمان فرآیند شکل گیری، فروریخت. سرشت خمیده ی این دیواره ها مانند آن هاییست که در کف ره‌آسیلیویا، دهانه ی برخوردی غول پیکر وستا دیده می شود. تصویر بزرگ تر

-------------------------------------------------

تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

https://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

dwarf planet - Ceres - NASA - Dawn spacecraft - Kupalo Crater - crater - salt - impact melt - bright spots - Occator Crater - Slavic god - vegetation - harvest - Paul Schenk - Lunar and Planetary Institute - Dantu Crater - Earth - moon - Tycho - uplift - scarp - ridge - curvilinear - Rheasilvia - impact crater - protoplanet - Vesta - visible and infrared mapping spectrometer - wavelength - mineral - gamma ray and neutron detector - GRaND - element - Chris Russell - landform - solar system - Messor Crater -

منبع: nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان