تازه‌ترین نقشه کهکشان راه شیری نادیدنی‌های آن را هم نمایان کرده است
* تصویر تازه ای که از کهکشان راه شیری منتشر شده با نمایش خانه ی کیهانی ما در طول موج های پنهان از چشم بشر، زایشگاه های نهفته ی ستارگان تازه را نیز در آن آشکار کرده.
 |
| بخشی از نخستین نقشه ی زیرمیلیمتری (میان نور فروسرخ و امواج رادیویی) از کهکشان راه شیری در آسمان جنوب. بر روی تصویر بکلیکید تا نمای گسترده ی آن راببینید (۲.۲ مگابایت)- در این پیوند هم می توانید هر بخشی از آن را که خواستید بزرگنمایی کنید. |
این تلسکوپ پیشگام ۱۲ متری به اخترشناسان اجازه می دهد تا "کیهان سرد" را بکاوند: گاز و غباری که دمایش تنها چند ده درجه بالاتر از صفر مطلق است.
"تلسکوپ آزمایشگاهی رهیاب آتاکاما" (APEX، اَپکس)، ۵۱۰۰ متر بالاتر از سطح دریا، در فلات چاخناتور در ناحیه ی آتاکامای کشور شیلی ساخته شده است. پیمایش ATLASGAL با بهره از ویژگی های بی‌مانند این تلسکوپ، نمایی پرجزییات از پراکندگی گازهای چگال سرد در صفحه ی کهکشان راه شیری فراهم کرده است [۱]. این تصویر تازه بیشتر مناطق ستاره زایی در بخش جنوبی راه شیری را در بر دارد [۲].
نقشه های تازه ی ATLASGAL منطقه ای از آسمان به درازای ۱۴۰ درجه و پهنای ۳ درجه را می پوشانند که بیش از چهار برابر نخستین نقشه ی منتشر شده ی ATLASGAL است [۳]. این نقشه های تازه همچنین کیفیت بهتری دارند زیرا برای دستیابی به داده هایی با کیفیت یکنواخت تر در سرتاسر منطقه ی نقشه برداری، برخی از مناطق دوباره رصد شده اند.
 |
| بالا: نخستین نقشه ی زیرمیلیمتری (میان نور فروسرخ و امواج رادیویی) از کهکشان راه شیری در آسمان جنوب. اندازه ی بزرگ تر (۲.۳ مگ). پایین: همین نقشه به همراه نام چند جرم برجسته و همچنین نمایش جایگاه این بریده های کهکشان. اندازه ی بزرگ تر (۲ مگ) |
پیمایش ATLASGAL پیروزمندترین برنامه ی بزرگ اپکس است که تاکنون حدود ۷۰ پژوهشنامه ی علمی درباره ی آن منتشر شده، و میراث آن با دستاوردهای ساده تر شده ای که اکنون در دسترس همه ی جامعه ی اخترشناسیست بسیار گسترده تر خواهد شد [۴].
در قلب تلسکوپ اَپکس ابزارهای حس‌مند آن جای دارد. یکی از این ابزارها به نام LABOCA (لابوکا، دوربین بلومتری بزرگ) در همین پیمایش ATLASGAL به کار گرفته شد. لابوکا با ثبت افزایش جزیی دما که توسط تابش های ورودی بر روی آشکارسازها رخ می دهد، این تابش ها را اندازه می گیرد و می تواند پرتویی که از نوارهای غبار سرد و تیره ای که جلوی نور ستارگان را گرفته اند می تابد را آشکار کند.
نقشه ی تازه منتشر شده ی ATLASGAL کامل کننده ی رصدهاییست که توسط ماهواره های پلانک و هرشل سازمان فضایی اروپا انجام شده [۵]. ترکیب داده های اَپکس و پلانک به اخترشناسان اجازه داد تا پرتوهایی که از بخش گسترده تری از آسمان می آید را آشکار کرده و به کمک آن، درصد گازهای چگال در بخش درونی کهکشان را برآورد نمایند. داده های ATLASGAL همچنین برای انجام یک سرشماری کامل از ابرهای سرد و بزرگی که نسل های تازه ی ستارگان را می سازند به کار رفت.
[[این نقشه بسیار بزرگ است. به جای دیدن کامل آن، می توانید در این پیوند، بر هر جای آن که خواستید "زوم" کرده و آن بخش را ببینید. همچنین در این ویدیوی ۸ دقیقه ای، سرتاسر آن نشان داده شده.]]
نقشه ی تازه منتشر شده ی ATLASGAL کامل کننده ی رصدهاییست که توسط ماهواره های پلانک و هرشل سازمان فضایی اروپا انجام شده [۵]. ترکیب داده های اَپکس و پلانک به اخترشناسان اجازه داد تا پرتوهایی که از بخش گسترده تری از آسمان می آید را آشکار کرده و به کمک آن، درصد گازهای چگال در بخش درونی کهکشان را برآورد نمایند. داده های ATLASGAL همچنین برای انجام یک سرشماری کامل از ابرهای سرد و بزرگی که نسل های تازه ی ستارگان را می سازند به کار رفت.
[[این نقشه بسیار بزرگ است. به جای دیدن کامل آن، می توانید در این پیوند، بر هر جای آن که خواستید "زوم" کرده و آن بخش را ببینید. همچنین در این ویدیوی ۸ دقیقه ای، سرتاسر آن نشان داده شده.]]
 |
| مرکز کهکشان در طول موج های گوناگون. ردیف ۱: چشمه های فشرده ی تابش زیرمیلیمتری که تلسکوپ اَپکس در پیمایش ATLASGAL آشکار کرده، آمیخته با داده های تکمیلی ماهواره ی پلانک برای نمایاندن ویژگی های گسترده تر. ردیف ۲: همین منطقه ی کهکشان در طول موج های فروسرخ کوتاه تر فروسرخ از چشم تلسکوپ اسپیتزر ناسا. ردیف ۳:دوباره همین بخش کهکشان در طول موج هایی باز هم کوتاه تر، فروسرخ-نزدیک، از چشم تلسوپ پیمایشی فروسرخ ویستا در رصدخانه ی پارانال. مناطقی در آن که مانند پیچه های غبار تیره دیده می شوند در نقشه ی ATLASGAL می درخشند. و سرانجام ردیف ۴: نمای آشناتر همین بخش کهکشان در نور دیدنی (مریی) که دورترین ساختارها در آن پنهان هستند. مفهوم رنگ های هر ردیف با دیگران متفاوت است و نمی توان آن ها را به طور مستقیم با هم سنجید. دو تصویر در اندازه ی بسیار بزرگ تر: بالا (۹.۲ مگ).پایین (۹.۳ مگ) |
تیمیا چنگری از بنیاد اخترشناسی رادیویی ماکس پلانک (MPIfR) در بن آلمان می گوید: «ATLASGAL دیدگاه هایی هیجان انگیز از جاهایی که در آن ها نسل بعدی ستارگان و خوشه های پرجرم پدید می آید فراهم می کند. ما اکنون با افزودن این نماها به رصدهای پلانک می توانیم پیوندی به ساختارهای بزرگ-مقیاس ابرهای مولکولی غول پیکر به دست آوریم.» چنگری رهبری کار ترکیب داده های اَپکس و پلانک را بر عهده داشت.
تلسکوپ اَپکس به تازگی دهمین سال پژوهش های پیروزمندانه اش بر روی کیهان سرد را جشن گرفت. این تلسکوپ نقش مهمی نه تنها به عنوان یک رهیاب، بلکه به عنوان یک ابزار تکمیل کننده برای آرایه ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما، ALMA) که آن هم در فلات چاخناتور بر پا شده دارد. اَپکس بر روی پایه ی یک آنتن پیش-نمونه بنا شده که برای پروژه ی آلما ساخته شده بود، و هدف های بسیاری را یافته که سپس آلما بتواند آن ها را با جزییات عالی ببیند.
لئوناردو تستی از رصدخانه ی جنوبی اروپا (ESO) که عضو گروه ATLASGAL است در پایان می گوید: «ATLASGAL به ما اجازه داده تا دیدگاهی تازه و دگرگون کننده از مواد چگال میان‌ستاره ای در کهکشان خودمان داشته باشیم. نسخه ی تازه ی این پیمایش به ما امکان می دهد تا این مجموعه داده ی شگفت انگیز را در جستجوی یافته های تازه بکاویم. گروه های بسیاری از دانشمندان اکنون دارند از داده های ATLASGAL جهت برنامه ریزی برای رصدهای بیشتر با آلما بهره می گیرند.»
در ویدیوی ۲ دقیقه ای زیر، مقایسه ای میان نماهای بخش مرکزی کهکشان در طول موج های گوناگون و از چشم چهار تلسکوپ می بینید. برای دریافت ویدیو در نگارش ها و اندازه های دیگر می توانید به این پیوند بروید.
در ویدیوی ۲ دقیقه ای زیر، مقایسه ای میان نماهای بخش مرکزی کهکشان در طول موج های گوناگون و از چشم چهار تلسکوپ می بینید. برای دریافت ویدیو در نگارش ها و اندازه های دیگر می توانید به این پیوند بروید.
---------------------------------------------------------
یادداشت ها:
۱] این نقشه از تک نماهای اَپکس درست شده که از تابش هایی با طول موج ۸۷۰ میکرومتر (۰.۸۷ میلیمتر) گرفته شده بودند.
۲] بخش شمالی کهکشان راه شیری پیش از این به کمک تلسکوپ جیمز کلارک ماکسول (JCMT) و تلسکوپ های دیگر نقشه برداری شده بود، ولی آسمان نیمکره ی جنوبی اهمیت ویژه ای دارد زیرا مرکز کهکشان را در بر گرفته و نیز برای رصدهای پرجزییات بعدی در دسترس آرایه ی آلما است.
۳] نخستین داده های منتشر شده منطقه ای نزدیک به ۹۵ درجه ی مربع را می پوشاند، یک نوار باریک و بسیار بلند در راستای صفحه ی کهکشان با ۲ درجه پهنا و بیش از ۴۰ درجه درازا. نقشه های پایانی که اکنون منتشر شده ۴۲۰ درجه ی مربع را می پوشانند، یعنی بیش از چهار برابر گذشته.
۴] فرآورده های داده ای در بایگانی رصدخانه ی جنوبی اروپا (ESO) در دسترسند.
۵] داده های پلانک سرتاسر آسمان را می پوشانند ولی وضوح فضایی یا زاویه ای کمی دارند. ATLASGAL تنها صفحه ی کهکشان را می پوشاند، ولی با وضوح زاویه ای بالا. افزودن هر دو دسته به یکدیگر می تواند دامنه ی دینامیک فضایی بسیار خوبی فراهم کند.
-------------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
واژه نامه:
APEX Telescope Large Area Survey of the Galaxy - ATLASGAL - APEX - Galactic Plane - wavelength - infrared - radio wave - absolute zero - Atacama Pathfinder EXperiment telescope - Chajnantor Plateau - Milky Way galaxy - star formation - LABOCA - LArge BOlometer Camera - ESA - Planck satellite - molecular cloud - Timea Csengeri - Max Planck Institute for Radio Astronomy - MPIfR - Atacama Large Millimeter/submillimeter Array - ALMA - Leonardo Testi - ESO - European Project Scientist - James Clerk Maxwell Telescope - JCMT - Galactic Centre - spatial resolution - angular resolution - spatial dynamic range
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر