یک حباب رنگارنگ برای ۲۶ سالگی تلسکوپ هابل

این تصویر در دو اندازه ی بزرگ تر: ۳.۲ مگابایت- ۱۱.۶ مگابایت

در این تصویر تازه ی تلسکوپ فضایی هابل که برای بزرگداشت ۲۶مین سال حضور این تلسکوپ در مدار زمین گرفته شده، چیزی که همانند یک حباب صابون غول آسای کیهانی است را با روشنی خیره کننده ای می توان دید. این جرم که به نام سحابی حباب شناخته می شود، در حقیقت ابری از گاز و غبار است که ستاره ی درخشان درونش آن را برافروخته. سحابی حباب با این تصویر زنده و شاداب برای خود جایگاهی در تالار افتخارات بی‌همتای هابل و هم‌ردیف عکس های دیگری که هر سال به مناسبت تولد هابل گرفته می شود دست و پا کرده.

بیست و شش سال پیش، در ۲۴ آوریل ۱۹۹۰، تلسکوپ فضایی اٍسا/ناسای هابل سوار بر شاتل فضایی دیسکاوری و به عنوان نخستین تلسکوپ از نوع خود راهی مدار زمین شد. هر سال به مناسبت این روز بزرگ در تاریخ فضا، هابل بخش کوچکی از زمان رصدی خود را صرف گرفتن عکسی تماشایی از یک جرم کیهانی که به طور ویژه برگزیده شده می کند. [در همین زمینه: * لحظه ورود تلسکوپ هابل به مدار زمین]

جرم کیهانی امسال سحابی حباب یا NGC ۷۶۳۵ است که یا ۸۰۰۰ سال نوری فاصله از زمین، در صورت فلکی خداوند اورنگ (ذات الکرسی) جای دارد. این جرم نخستین بار در سال ۱۷۸۷ توسط ویلیام هرشل یافته شد و این بار نخست نیست که هابل آن را به تصویر می کشد. ولی به دلیل اندازه ی بسیار بزرگ این سحابی در آسمان، عکس هایی که هابل در گذشته از آن گرفته بود تنها بخش های کوچکی از آن را در بر می گرفتند و در نتیجه تاثیر کلی و فریبندگی بسیار کمتری داشتند. اکنون این چشم انداز که یک موزاییک چهار-تکه از عکس های دوربین میدان گسترده ی شماره ۳ی هابل (WFC3) است به ما اجازه می دهد تا برای نخستین بار همه ی این جرم را یکجا و در یک چشم انداز ببینیم.

با این دیدگاه سرتاسری از سحابی حباب می توانیم به طور کامل تقارنِ به نسبت بی‌نقصِ پوسته اش که نامش هم از آن گرفته شده را درک کنیم و از آن لذت ببریم. این پوسته دستاورد جریان های نیرومند گاز -همان بادهای ستاره ای- است که از ستاره ی درخشانی که در سمت چپِ مرکز تصویر دیده می شود به بیرون می وزند. این ستاره با نام SAO 20575 میان ده تا بیست برابر خورشید جرم دارد و فشار رو به بیرونی که از بادهای آن به مواد میان‌ستاره ایِ پیرامون وارد می شود این پیکره ی حباب-مانند را به آن ها داده.

ابرمولکولی غول پیکری که این ستاره را در بر گرفته -همان که در اثر پرتوی فرابنفش نیرومند ستاره برافروخته شده- می کوشد تا جلوی گسترش این حباب را بگیرد. ولی با این که قطر این حباب کروی به حدود ۱۰ سال نوری رسیده، همچنان دارد با فشار ثابت بادهای ستاره بزرگ و بزرگ تر می شود- بادهایی که سرعت کنونیشان چیزی بیش از ۱۰۰ هزار کیلومتر بر ساعت است!

گذشته از تقارن خود حباب، یکی از دیگر ویژگی های خیره کننده ی این سحابی اینست که ستاره ی درونش در مرکز آن جای ندارد. چرایی آن و این که چگونه یک چنین حباب کاملا گردی از این ستاره پدید آمده همچنان مورد گفتگوی اخترشناسان است.

ستاره ای که این حباب رنگین و زیبا را پدید آورده به یک دلیلِ کمتر آشکار دیگر هم مورد توجه است. این ستاره با سامانه ای از گره های دنباله دارگونه در میان گرفته شده. این گره ها را به ویژه در همین تصویر می توانید درست سمت راست ستاره ببینید. هر یک از این گره ها، که به طور کلی اندازه ای بزرگ تر از سامانه ی خورشیدی دارند و جرمشان نزدیک به جرم زمین است، از گویچه های هلالی-شکلی از غبار تشکیل شده اند با دُم هایی بلند که نور ستاره آن ها را یونیده و برافروخته است. رصد این گره ها، و خود سحابی در کل، به اخترشناسان کمک می کند تا شناخت بهتری از هندسه و پویایی (دینامیک) این سامانه های بسیار پیچیده پیدا کنند.

مانند همیشه، و پس از بیست و شش سال، هابل باز هم چیزی بیش از یک تصویر زیبا به ما داده است.

-------------------------------

در ویدیوی زیر، با بزرگنمایی بخشی از صفحه ی کهکشان به سحابی حباب می رسیم. در این پیوند می توانید این ویدیو را در اندازه ها و نگارش های گوناگون دریافت کنید:

--------------------------------------------

تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

https://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

NASA - ESA - Hubble Space Telescope - soap bubble - Bubble Nebula - star - hall of fame - NGC 7635 - constellation Cassiopeia - William Herschel - Wide Field Camera 3 - WFC3 - stellar wind - SAO 20575 - Sun - molecular cloud - ultraviolet - cometary knot - Solar System - Earth - crescent - globule - tail - ionised

منبع: spacetelescope

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان