جونو امروز عملیات جایگیری در مدار مشتری را آغاز می‌کند

حدود ساعت ۱۲:۱۵ امروز به وقت خاور آمریکا، گردانندگان ماموریت جونو بسته فرمانی با کد “ji4040” را به ژرفای فضا خواهند فرستاد تا فضاپیمای خورشیدی جونو در حالت خلبان خودکار قرار گیرد. سیگنال این فرمان چیزی نزدیک به ۴۸ دقیقه در راه خواهد بود تا فاصله‌ی ۸۶۰ میلیون کیلومتری میان "شبکه‌ی آنتن‌های فضای دوردست" در گلدستون کالیفرنیا و فضاپیمای جونو را بپیماید. گرچه بسته فرمان‌ ji4040 تنها یکی از چهار رشته فرمانی است که در این روز به فضاپیما فرستاده خواهد شد، ولی جایگاهی ویژه در قلب گروه ماموریت جونو دارد.

این ویدیو یک نمایش ۳۶۰ درجه است، با کلیک بر روی آن و کشیدن به هر چهار جهت می‌توانید از تماشای آن در ۳۶۰ درجه لذت ببرید. برای دیدن آن در گوشی خود نیاز به برنامه‌ی کاربردی (app) یوتیوب دارید.

اِد هرست، مدیر ماموریت جونو از آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا در پاسادنای کالیفرنیا می‌گوید: «Ji4040 فرمانی را در خود دارد که روند جایگیری در مدارِ مشتری را آغاز می‌کند. همین که جونو عملیات را آغاز کند -در مدت کمتر از یک ثانیه- داده‌های آغاز اجرای فرمان را به سوی ما خواهد فرستاد.»

جونو با دریافت این رشته فرمان، نرم‌افزار مناسب برای جابجایی پیکره‌ی خود که به اندازه‌ی یک زمین بسکتبال است را اجرا کرده و با روشن کردن پیشران‌هایش به مدت ۳۵ دقیقه، جایگیری در مدار مشتری که در روز ۴ ژوییه کامل می‌شود را آغاز خواهد کرد.

هرست می‌گوید: «پس از اجرای فرمان‌ها، جونو در حالت خلبان خودکار قرار می‌گیرد. ولی این به معنای آن نیست که به خانه برویم [دیگر کاری با فضاپیما نداشته باشیم]. ما فعالیت‌های آن را ۲۴ ساعته و ۷ روز هفته زیر نظر می‌گیریم و این کار را تا مدتی پس از جایگیری در مدار ادامه خوهیم داد.»

همچنین امروز ناسا خبر آغاز یک همکاری با اَپل را اعلام کرد که باعث بهبود تلاش‌های این سازمان در آگاهی‌رسانی و برانگیختن مردم درباره‌ی ماموریت‌های کاوشگرانه‌ی بزرگی مانند ماموریت جونو خواهد شد. "مقصد: جونو" یک هم‌افزایی (سینرژی) میان دو دنیای به ظاهر جدا است: موسیقی مردم‌پسند و کاوش‌های میان‌سیاره‌ای. دستاوردهای این همکاری هنر خوانندگانی که با الهام از جونو و دیگر ماموریت‌های ناسا می‌خوانند، مانند برد پیزلی، کورین بیلی ری، GZA، جیم جیمز و لیدیا تیرل، QUIÑ، ترنت رزنر و اتیکس راس، ویزر و زویی را به نمایش همگانی خواهد گذاشت.

--------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

http://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

ji4040 - solar-powered - Juno - autopilot - Deep Space Network Antenna - Jupiter - Ed Hirst - NASA - Jet Propulsion Laboratory - basketball court - Apple - Destination: Juno - popular music - interplanetary exploration - Brad Paisley - Corinne Bailey Rae - GZA - Jim James - Lydia Tyrell - QUIÑ - Trent Reznor - Atticus Ross - Weezer - Zoé

منبع: nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

گویا در گذشته زیر سطح "سرس" هم آب بوده

روشن‌ترین منطقه‌ از سطح سیاره‌ی کوتوله‌ی سرس که درون دهانه‌ی پرراز و رمز اوکاتور جای دارد، دارای بیشترین انباشت کانی‌های کربناته‌ایست که تاکنون بیرون از زمین دیده شده. این دستاوردِ پژوهشی تازه از سوی دانشمندان ماموریت داون ناسا است. گزارش این پژوهش که در نگارش برخط نشریه‌ی نیچر منتشر شده، یکی از دو پژوهشنامه‌ی تازه درباره‌ی همنهش ساختاری سرس است.

مرکز دهانه‌ی اسرارآمیز اوکاتور روی سرس درخشان‌ترین ناحیه روی این سیاره‌ی کوتوله است. تصویر پیوست داده‌های تازه درباره‌‍‌ی این ساختار را نشان می‌دهد: سرخ نشانگر فراوانی بالای کربنات‌ها است، و خاکستری نشانگر فراوانی پایین آنها. تصویر کمی بزرگ‌تر

ماریا کریستینا دسانتیس، نویسنده‌ی اصلی پژوهشنامه و سربازرس طیف‌سنج نقشه‌برداری فروسرخ داون (VIR) می‌گوید: «این نخستین بارست که این گونه از مواد را با چنین مقدار فراوانی در جایی از سامانه‌ی خورشیدی می‌بینیم.» دسانتیس عضو بنیاد ملی اخترفیزیک در رم است.

اوکاتور با سنی نزدیک به ۸۰ میلیون سال، به عنوان دهانه‌ای جوان شناخته می‌شود. پهنای این دهانه ۹۲ کیلومتر است و یک گودال مرکزی به پهنای حدود ۱۰ کیلومتر در میانش دارد. در مرکز آن یک ساختار گنبدی وجود دارد که با موادی به شدت بازتابنده پوشیده شده و تَرَک‌هایی شعاعی و هم‌مرکز روی آن و پیرامونش دیده می‌شود.

دسانتیس در بررسی خود پی برده که کانی غالب این منطقه‌ی روشن کربنات سدیم است، گونه‌ای نمک که روی زمین در محیط‌های آبگرمایی (هیدروترمال) پیدا می‌شود. به نظر می‌رسد این مواد از درون سرس آمده‌اند، زیرا یک سیارک برخوردی نمی‌توانسته آن‌ها را بیاورد. بالا زدن این مواد هم نشان می‌دهد که دمای درون سرس گرم‌تر از چیزیست که پنداشته می‌شد. برخورد یک سیارک به سرس می‌توانسته به بیرون زدن این مواد از زیر سطح کمک کرده باشد، ولی پژوهشگران فکر می‌کنند یک فرآیند درونی هم در آن نقش دارد.

جالب‌تر این که نتایج نشان می‌دهد در گذشته‌ی نزدیک (از دید زمین‌شناختی)آب مایع می‌توانسته زیر سطح سرس وجود داشته باشد. این نمک‌ها می‌توانند از یک اقیانوس، و یا توده‌هایی از آب که میلیون‌ها سال پیش به سطح رسیده و سپس یخ زده بودند به جا مانده باشند.

دسانتیس می‌گوید: «کانی‌هایی که در بخش مرکزی دهانه‌ی اوکاتور یافته‌ایم می‌بایست توسط آب دگرگون شده باشند. کربنات تاییدی بر این دیدگاه است که سرس در درونش فعالیت‌هایی آبگرمایی داشته که این مواد را با فشار از سطح اوکاتور به بیرون رانده‌اند.»

طیف‌سنج نقشه‌بردار نور دیدنی و فروسرخ فضاپیمای داون چگونگی بازتاب طول موج‌های گوناگون نور خورشید از سطح سرس را بررسی می‌کند این به دانشمندان اجازه می‌دهد تا کانی‌هایی را شناسایی کنند که به احتمال بسیار این سیگنال‌ها[ی بازتابیده] را پدید آورده‌اند. یافته‌های تازه از بخش فروسرخ این دستگاه به دست آمده‌اند که سرس را در طول موج‌هایی از نور که بسیار بلندتر از توان دید انسان هستند بررسی می‌کند.

پارسال در یکی از پژوهشنامه‌های نیچر، گروه دسانتیس گزارش دادند که سطح سرس در بر دارنده‌ی سیلیکات‌های ورقه‌ای آمونیاکی، یا خاک‌ رس آمونیاک‌دار است. از آنجایی که آمونیاک در بخش بیرونی سامانه‌ی خورشیدی فراوان است، این یافته به پدید آمدن این نظریه انجامید که سرس احتمالا نزدیک مدار نپتون درست شده و سپس به درون کوچیده است. نظریه‌ی دیگر هم اینست که سرس شاید در جایی نزدیک به جایی که اکنون هست - کمربند سیارکی میان بهرام و مشتری- درست شده بوده ولی مواد سازنده‌اش از فضای بیرونی سامانه‌ی خورشیدی آمده بودند.

یافته‌های تازه همچنین نشان‌دهنده‌ی وجود نمک‌های آمونیاک‌دار -کلرید آمونیوم و/یا بی‌کربنات آمونیوم- در دهانه‌ی اوکاتورند. یافتن کربنات‌ها نظریه‌ی پیوند سرس با سیاره‌های یخی فضای بیرونی سامانه‌ی خورشیدی را نیرو می‌بخشد. آمونیاک، به همراه کربنات سدیم و بی‌کربنات سدیم که در دهانه‌ی اوکاتور سرس یافته شده‌اند پیش از این در افشانه‌های انسلادوس، ماه یخی کیوان هم شناسایی شده بود. انسلادوس به دلیل داشتن یخ‌فشان‌هایی که از شکاف‌های سطحش بیرون می‌زنند شناخته شده. ساخته شدن سرس از همین مواد برای پژوهش‌های اخترزیست‌شناسی مورد جالبی است.

دهانه‌ی اوکاتور ۹۲ کیلومتر پهنا دارد و گودالی به پهنای ۱۰ کیلومتر هم در مرکز آنست. این نمای پررنگ شده تفاوت‌های رنگی ظریف روی سطح سرس را نشان می‌دهد. تصویر بزرگ‌تر

دسانتیس می‌گوید: «ما نیاز به بررسی این داریم که آیا چندین نقطه‌ی روشن دیگری که روی سرس است هم این کربنات‌ها را در بر دارند یا نه.»

یک پژوهش دیگر که در سال ۲۰۱۵ از سوی دانشمندان گروه دوربین تنظیم‌شونده‌ی داون در نیچر منتشر شده بود هم این پنداشت را مطرح می ‌کرد که مناطق روشن سرس در بر دارنده‌ی گونه‌ای دیگر از نمک هستند: سولفات منیزیم [اینجا: * یافته های تازه درباره لکه های روشن سرس]، ولی یافته‌های تازه احتمال بیشتری را برای کربنات سدیم نشان می‌دهند.

کارول ریموند، دستیاد سربازرس ماموریت داون از آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا در پاسادنای کالیفرنیا می‌گوید: «شگفت‌انگیز است که چقدر می‌توانیم به کمک داده‌هایی که فضاپیمای داون از ویژگی‌های شیمیایی و زمین‌شناختی سرس گرد آورده، درباره‌ی درون آن آگاهی به دست آوریم. با ادامه‌ی کاوش در این گنجینه‌ی داده‌ها، انتظار یافته‌های فزاینده‌ی دیگری را خواهیم داشت.»

گروه ماموریت داون همچنین پژوهشنامه‌ی تازه‌ای درباره‌ی همنهش لایه‌ی بیرونی سرس بر پایه‎ی داده‌هایی که دوربین تنظیم‌شونده‌ی داون گرد آورده در نشریه‌ی نیچر جئوساینس منتشر کرده‌اند. بر پایه‌ی این پژوهش که به رهبری مایکل بلند از سازمان زمین‌شناسی آمریکا در فلگستف آریزونا انجام شد، بیشترِ بزرگ‌ترین دهانه‌های سرس بیش از ۲ کیلومتر گودتر از سطح پیرامونشان هستند، یعنی در درازنای میلیاردها سال تغییر چندانی نکرده‌اند. این ژرفاهای چشمگیر نشان می‌دهند که حجم یخ در مواد زیر سطح سرس بیش از ۴۰ درصد نیست و بقیه‌ی این مواد می‌توانند آمیزه‌ای از سنگ و مواد کم-چگالی مانند نمک‌ها یا ساختارهایی شیمیایی به نام کلاترات (اندرون‌گیر) باشند. نمای ظاهری تک و توک دهانه‌ی کم‌ژرفای سرس هم وجود دگرگونی‌هایی احتمالی در محتوای یخ و سنگ زیرسطحی را نشان می‌دهد.

--------------------------------------------

تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

http://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

Ceres - Occator Crater - carbonate - mineral - Earth - NASA - Dawn - Nature - Maria Cristina De Sanctis - visible and infrared mapping spectrometer - National Institute of Astrophysics - sodium carbonate - salt - hydrothermal - asteroid - wavelength - ammoniated phyllosilicate - clay - ammonia - solar system - Neptune - Mars - Jupite - ammonium chloride - ammonium bicarbonate - sodium carbonate - sodium bicarbonate - Enceladus, - geyser - astrobiology - magnesium sulfate - Carol Raymond - Jet Propulsion Laboratory - Nature Geoscience - Michael Bland - U.S. Geological Survey - clathrate - dwarf planet

منبع: nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

اندرونی شلوغ یک کهکشان

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

این تصویر تلسکوپ فضایی هابل ناسا اندرونی رنگارنگ یکی از فعال‌ترین کهکشان‌های  فضای نزدیک را آشکار کرده- کهکشانی کوتوله به نام NGC ۱۵۶۹ که با فاصله‌ی حدود ۱۱ میلیون سال نوری از زمین، در راستای صورت فلکی زرافه (شترگاوپلنگ) دیده می‌شود.

این کهکشان اکنون جایگاه ستاره‌زایی‌های آتشین است و به عنوان یک کهکشان ستاره‌فشان شناخته می‌شود زیرا -چنان‌چه از نامش برمی‌آید- سرشار از ستاره است و در همین زمان هم دارد با نرخی بسیار بالاتر از چیزی که در بیشتر کهکشان‌ها دیده شده ستارگان نو می‌سازد. NGC ۱۵۶۹ در زمانی نزدیک به ۱۰۰ میلیون سال، با سرعتی بیش از ۱۰۰ برابر راه شیری ستاره ساخته!

در نتیجه این کهکشان پر زرق و برق به خانه‌ی اَبَرخوشه‌های ستاره‌ای تبدیل شده که سه تا از آنها را می‌توانید در این تصویر ببینید، البته یکی از آنها بر روی دیگری افتاده و با هم دیده می‌شوند. این خوشه‌های درخشان آبی‌فام که هر یک بیش از یک میلیون ستاره در بر دارند، درون یک غار (حفره‌ی) بزرگ گازی جای دارند که در اثر انفجار پرانرژی چندین ستاره‌ی بزرگ (ابرنواختر) پدید آمده.

تلسکوپ هابل در سال ۲۰۰۸ نیز هسته‌ی شلوغ و کناره‌های بیرونی و کم جمعیت NGC ۱۵۶۹ را رصد کرده بود. این تلسکوپ با نمایش تک تک ستارگان غول سرخ در این کهکشان توسط دوربین پیمایشی پیشرفته‌ی خود به اخترشناسان امکان داد تا یک برآورد تازه -و بسیار دقیق‌تر- از فاصله‌ی آن به دست آورند. این برآورد تازه نشان داد که NGC ۱۵۶۹ عضو گروه کهکشانی IC ۳۴۲ است و در واقع یک و نیم برابر دورتر از چیزیست که پیش از این پنداشته می‌شد.

اخترشناسان بر این گمانند که گروه کهکشانی IC ۳۴۲ مسئول ستاره‌زایی دیوانه‌واریست که در NGC ۱۵۶۹ دیده می‌شود. به باور آنها، برهم‌‍کنش‌های گرانشی میان اعضای این گروه باعث فشرده شدن گازهای درون NGC ۱۵۶۹ شده. گازها با فشرده شدن و رُمبیدن، دمایشان بالا می‌رود و ستارگانی تازه می‌سازند.

--------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

http://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

NASA - ESA - Hubble Space Telescope - NGC 1569 - galaxy - constellation of Camelopardalis - The Giraffe - star formation - starburst galaxy - star - Milky Way - star cluster - supernova - red giant star - Advanced Camera for Surveys - IC 342 - galaxy group -

منبع: spacetelescope

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

تصویر باشکوه نیوهورایزنز از ابرهای مشتری

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

فضاپیمای نیوهورایزنز در راه سفرش به سوی پلوتو عکس‌های خیره‌کننده‌ای هم از سیاره‌ی مشتری گرفت.

مشتری که به داشتن یک لکه‌ی سرخ بزرگ آوازه دارد، به خاطر نوارهای منظم و افقی ابرهایش که حتی از پشت تلسکوپ‌های کوچک نیز پیداست شناخته شده. در این عکس که نیوهورایزنز در سال ۲۰۰۷، از نزدیک خط پایانگر (مرز شب و روز) مشتری گرفته، گونه‌گونی گسترده‌ی ساختارهای ابری این غول گازی دیده می‌شود.

در انتهای سمت چپ، نزدیک ترین ابرها به قطب جنوب مشتری را می‌بینیم. در این نقطه، گرداب‌ها و چرخه‌های پُرآشوب در ناحیه‌ای تیره به نام "کمربند" که به دور سیاره حلقه زده به چشم می‌خورند. حتی در ناحیه‌های رنگ روشن، ساختارهایی شگرف و هراس‌انگیز دیده می شود که الگوهای موجی پیچیده‌ای آنها را تکمیل کرده‌اند. انرژی‌ای که به پیدایش این موج‌ها انجامیده بی‌شک از زیر آنها می‌آید.

فضاپیمای نیوهورایزنز که در میان همه‌ی کاوشگرهای فضایی تاکنون بیشترین سرعت پرتاب را داشت، در سال ۲۰۱۵ ماموریت اصلی خود، یعنی گذشتن از کنار پلوتو را پیروزمندانه انجام داد و اکنون دارد مسیرش رو به بیرون برای گذشتن از کنار یکی دیگر از اجرام کمربند کویپر به نام 2014 MU69 در سال ۲۰۱۹ را ادامه می‌دهد.

البته پیش از آن و در آینده‌ی بسیار نزدیک رویارویی دیگری انجام می‌شود که فضادوستان با هیجان چشم‌انتظارش هستند: رسیدن فضاپیمای جونو به مشتری در دوشنبه‌ی آینده.

--------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

http://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

New Horizons - Jupiter - Pluto - Great Red Spot - cloud band - terminator - Jovian giant - South Pole - whirlpool - belt - zone - Kuiper belt - 2014 MU69 - Juno

منبع: apod.nasa.gov

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

تاریک ولی آشکار

در نگاه نخست، نمایان‌ترین ویژگی در این تصویر که فضاپیمای کاسینی ناسا گرفته حلقه‌های کیوان (زحل) و ماه آن، انسلادوس است. ولی اگر بیشتر دقت کنیم، سمت شب کیوان را نیز خواهیم دید (نزدیک بالا، مرکز) که اندکی با آفتابی که از روی حلقه‌ها بازتابیده روشن شده است.

در این تصویر انسلادوس یخی و ۵۰۴ کیلومتری را می‌بینیم که در فضای میان کاسینی و مادر غول‌پیکرش شناور است.

دیدگاه این تصویر رو به سمت روشن حلقه‌ها و ۰.۱۴ درجه بالای صفحه‌ی آنهاست. عکس در نور دیدنی (مریی) و با دوربین زاویه-باز کاسینی در روز ۱۸ اوت ۲۰۱۵ گرفته شده.

در زمان گرفته شدن عکس، فاصله‌ی فضاپیما از انسلادوس حدود ۱۳۹۰۰۰ کیلومتر بود. هر پیکسل تصویر هم‌ارز ۸ کیلومتر است.

--------------------------------------------

تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

http://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

NASA - Cassini spacecraft - Saturn - rings - moon - Enceladu - planet - ring plane - visible - wide-angle camera

منبع: nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

گونه‌ای کهکشان به نام "کهکشان بچه قورباغه‌ای"

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

در این تصویر تازه‌ی تلسکوپ فضایی ناسای هابل یک بچه قورباغه‌ی کیهانی را با سری درخشان و دُمی دراز می‌بینیم که دارد در آبگیر سیاه فضا می‌لولد. کهکشان‌های بچه قورباغه‌ای گونه‌هایی کمیابند و به سختی می‌توان یکی از آنها را در فضای نزدیک پیدا کرد. این نمونه‌ی خیره‌کننده که LEDA 36252 نام دارد، به عنوان بخشی از کاوش‌های هابل در ویژگی‌های رازگونه‌ی آنها -که دستاوردهای شگفت‌انگیزی هم داشته- بررسی شده.

جهان هستی آبگیری چرخان از کهکشان‌هاییست که در فضای تهی جابجا می‌شوند. با این که مارپیچی‌ها و بیضیگون‌ها دو رده‌ی اصلی از کهکشان‌های درون این آبگیرند، ولی گونه‌های دیگری هم در آن وجود دارد، از جمله همین که تلسکوپ فضایی هابل به کمک دوربین میدان‌گسترده‌ی شماره ۳ی خود (WFC3) به تصویر کشیده.

کهکشان LEDA 36252 -یا Kiso 5639- یک نمونه از اجرامیست که به نام کهکشان‌های بچه قورباغه‌ی (tadpole galaxies) شناخته می‌شوند زیرا دارای سری درخشان و فشرده و دُمی دراز و کشیده هستند [۱]. کهکشان‌های بچه قورباغه‌ای گونه‌هایی نامعمولند و در کیهان نزدیک کمیابند -از میان ۱۰ هزار کهکشان در کیهان نزدیک، تنها ۲۰ تای آنها بچه‌ قورباغه‌ای است- ولی در کیهان آغازین (فضای دوردست) رایج‌ترند.

این عکس از LEDA 36252 در برنامه‌ای علمی برای بررسی ویژگی‌های آن گرفته شده [۲]. این کهکشان که ۸۰ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد، یک آزمایشگاه کیهانی آرمانی برای اخترشناسان جهت بررسی برافزایش گازهای کیهانی، فعالیت‌های ستاره‌فشانی، و پیدایش خوشه‌های ستاره‌ای کروی است.

ستارگان درون کهکشان‌های بچه قورباغه‌ای به طور کلی بسیار پیرند -فسیل‌هایی زنده از کیهان آغازین و همسن خود این کهکشان‌ها. LEDA 36252 هم در این مورد استثنا نیست.

با این وجود بررسی LEDA 36252 به یافته‌هایی نامنتظره هم انجامیده: در سر آن انبوهی از ستارگان با جوانی غافلگیرکننده‌ وجود دارد که جرم همگی آنها بر روی هم هم‌ارز ۱۰ هزار خورشید است. این ستارگان در خوشه‌هایی بزرگ گرد هم آمده‌اند و به نظر می‌رسد به طور عمده از هیدروژن و هلیوم و شاید مقدار بسیار ناچیزی از عنصرهای دیگر ساخته شده‌اند. به گمان اخترشناسان ستاره‌فشانی‌ تازه‌ای که به پیدایش این ستارگان جوان انجامیده زمانی به راه افتاده بوده که کهکشان گازهای آغازین را از پیرامون خود گردآوری کرد -گازهایی که تنها مقدار بسیار کمی از عنصرهای سنگین‌تر که در اثر فرآیندهای همجوشی ستارگانِ گذشته پدید آمده بود در آنها وجود داشت.

همچنین در دُم آن که از سرش آغاز شده و در جای جای آن ستارگان درخشان آبی پراکنده‌اند، دستکم چهارمنطقه‌ی ستاره‌زایی جدا و نمایان دیده می‌شود که به نظر می‌رسد از منطقه‌ی ستاره‌زایی درون سرش پیرترند.

هابل همچنین نشانه‌هایی از بادهای نیرومند ستاره‌ای و انفجارهای ابرنواختری دیده که چندین غار (حفره) را در سر LEDA 36252 پدید آورده‌اند. دنباله‌های تنُکی که از گاز و شماری ستاره تشکیل شده‌اند هم از بدنه‌ی اصلی این بچه قورباغه‌ی کیهانی به بیرون کشیده شده‌اند.

نماهای WFC3ی هابل که این عکس از آنها پدید آمده بخش گسترده‌ای از طیف را در بر دارند، از جمله فرابنفش، نور دیدنی (مریی)، هیدروژن آلفا (H-alpha) و فروسرخ. پرتوهای همه‌ی این بخش‌های طیف‌ با هم نمایی رنگین، زیبا و پرجزییات از LEDA 36252 پدید آورده‌اند.

در ویدیوی زیر که از چشم تلسکوپ هابل است، با بزرگنمایی بخشی از آسمان به کهکشان LEDA 36252 یا Kiso 5639 در فاصله‌ی ۸۰ میلیون سال نوری می‌رسیم:

---------------------------------------------------

یاداشت‌ها:

۱] یک کهکشان ویژه با عنوان آرپ ۱۸۸وجود دارد که به نام "کهکشان بچه قورباغه" شناخته می‌شود و هابل آن را در گذشته بارها به تصویر کشیده. ولی آرپ ۱۸۸ یک کهکشان مارپیچی است نه یک کهکشان بچه قورباغه‌ای و تنها به دلیل دُم کشیده‌اش به این نام خوانده شده.

۲] گزارش این پژوهش با عنوان "رصدهای تلسکوپ فضایی هابل از ستاره‌زایی ناشی از برافزایش در کهکشان بچه قورباغه‌ایِ Kiso 5639" نوشته‌ی دی. المگرین و همکاران، در آستروفیزیکال جورنال منتشر شده.

--------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

http://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

NASA - ESA - Hubble Space Telescope - tadpole - LEDA 36252 - spiral galaxy - elliptical galaxy - Wide Field Camera 3 - WFC3 - Kiso 5639 - accretion - starburst - globular star cluster - Sun - hydrogen - helium - element - star formation - fusion - stellar wind - supernova - filament - spectrum - ultraviolet - optical - H-alpha - infrared - Tadpole Galaxy - Hubble Space Telescope Observations of Accretion-Induced Star Formation in the Tadpole Galaxy Kiso 5639 - D. Elmegreen - The Astrophysical Journal

منبع: spacetelescope

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

وقتی پرتوهای خورشید در سمت مخالف آسمان به هم می‌رسند

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

 این چشم‌انداز شاید کمی فراطبیعی به نظر بیاید، ولی در واقع چیزی نیست جز یک خورشید در حال غروب و چند تکه ابر که در جای مناسبی قرار گرفته‌اند. این عکس در اوایل همین ماه در وست‌مینستر کلرادی آمریکا گرفته شده‌اند.

رگه‌هایی که اینجا در آسمان می‌بینید، پرتوهای "پادشفقی" یا "ضدشفقی" نام دارند. پرتوهای پادشفقی پدیده‌های نوری زیبایی هستند و زمانی رخ می‌دهند که پرتوهای نور پراکنده شده توسط غبار و ریزگردها در افق "مخالف" افقی که خورشید در آن غروب (یا طلوع) می کند پدیدار می‌شوند.

واژه‌ی crepuscular یا "شفقی" مربوط به نیمتاب یا مربوط به روشنی گرگ و میش است. این پرتوها زمانی پدید می‌آیند که خورشید در پایین افق باشد و تپه‌ها یا ابرها جلوی بخش‌هایی از نور آن را بگیرند، و تنها زمانی چشم انسان آنها را می‌بیند که هوا به اندازه ی کافی غبارآلود یا دارای ذرات ریزگرد باشد. در این صورت اگر بیننده در جایگاه مناسب باشد، نور خورشید به سوی او پراشیده می‌شود.

گاهی این پرتوهای نور که توسط غبار و ریزگرد پراکنده شده‌اند، در نقطه‌ی "پادخورشید" دیده می‌شوند [افق مخالف افقی که آفتاب در آن غروب یا طلوع می‌کند]. در این صورت نامشان از "پرتوی شفقی" به "پرتوی پادشفقی" تغییر می‌کند. این پرتوها از خورشید شروع می‌شوند، سرتاسر آسمان را می پیمایند تا به افق روبرو رسیده و سپس در آن جا، درست در نقطه‌ی پادخورشید با یکدیگر همگرا می‌شوند. گرچه نور خورشید در واقع در خط راست حرکت می‌کند، ولی مسیر آن در آسمانِ کروی به شکل دایره‌های بزرگ دیده می شود.

یعنی در واقع پرتوهای پادشفقی همان پرتوهای شفقی هستند که کره‌ی آسمان را پیموده و در نقطه‌ی روبروی خورشید به هم رسیده‌اند؛ اگر آسمان را کروی در نظر بگیریم، نقطه‌ی روبروی خورشید نقطه‌ای در فاصله‌ی زاویه‌ایِ ۱۸۰ درجه از خورشید خواهد بود. برای دیدن این پرتوها در زمان غروب باید دیدِ خوبی از افق هموار خاوری داشته باشیم، و در زمان طلوع هم از افق باختری.

در هر دو مورد پرتوهای شفقی و پادشفقی، پرتوهای نور عملا با یکدیگر همراستا (موازی) هستند، ولی به دلیل پدیده‌ی دورنما (پرسپکتیو) چنین به نظر می رسد که در یک نقطه به هم می‌رسند، درست همان پدیده‌ای که باعث می‌شود از چشم ما، خطوط راه آهن در دوردست به هم برسند.

--------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

http://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

Sun - anticrepuscular ray - crepuscular ray - anti-solar

منبع: apod.nasa.gov

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

جونو در آستانه پیوستن به خانواده مشتری

فضاپیمای جونوی ناسا این عکس رنگی را در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۶، از فاصله‌ی ۱۰.۹ میلیون کیلومتری سیاره‌ی مشتری گرفت. جونو در روز ۴ ژوییه به این سیاره خواهد رسید.

با نزدیک‌تر شدن جونو، چهار ماه گالیه‌ای این غول گازی (آیو، اروپا، گانیمد و کالیستو) هم دیده می‌شوند، و نوارهای تیره و روشن ابرهای آن هم دارند خود را نمایان می‌کنند.

جونو دارد از سمت قطب شمال مشتری به آن نزدیک می‌شود، که باعث شده چشم‌اندازی بی‌مانند از سامانه‌ی این سیاره داشته باشد. فضاپیماهایی که در گذشته از مشتری عکس گرفته بودند همگی این سامانه را از عرض‌های بسیار پایین‌تر، نزدیک به خط استوای مشتری می‌دیدند.

این عکس را دوربین/تلسکوپ جونو که به نام جونوکم (JunoCam) شناخته می‌شود گرفته. جونوکم برای ثبت نماهایی پُروضوح از ویژگی‌های جَوی مشتری و از فاصله‌ی بسیار نزدیک به سیاره ساخته شده.

--------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

http://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

Juno - Jupiter - NASA - planet - Io - Europa - Ganymede - Callisto - latitude - equator - JunoCam

منبع: nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

میدان مغناطیسی زمین در آغاز چگونه بوده؟

* پژوهش تازه‌ای که توسط پیتر دریسکول از بنیاد کارنگی انجام شده نشان می‌دهد که میدان مغناطیسی باستانی زمین تفاوت چشمگیری با میدان مغناطیسی امروزین آن داشته، و به جای دو قطب آشنای امروزی، از چندین قطب بیرون می‌زده.

سیاره‌ی زمین یک میدان مغناطیسی نیرومند تولید می‌کند که از هسته‌اش به فضا بیرون می‌زند و مانند یک سپر، از هوای زمین نگاهبانی کرده و با تغییر مسیر ذرات پرانرژی و زیانباری که از خورشید و از همه سوی کیهان می‌آیند، جلوی رسیدن آنها به سطح زمین را می‌گیرد. بدون این میدان، پرتوهای کیهانی سیاره‌ی ما را بمباران می‌کردند و زندگی بر روی سطحش امکان‌ناپذیر می‌شد. حرکت آهن مایع در هسته‌ی بیرونی زمین به شکل‌گیری چیزی می‌انجامد که به نام "دینام درونی زمین" (geodynamo) شناخته شده و همین دینام است که میدان مغناطیسی زمین را پدید می‌آورد. این حرکت و جنبش آهن در اثر دسترفت گرما از هسته‌ و سفت شدنِ هسته‌ی درونی رخ می‌دهد.

تصویر پیتر دریسکول از میدان مغناطیسی باستانی زمین در مقایسه با میدان مغناطیسی امروزی.

ولی هسته‌ی درونی زمین همیشه جامد نبوده. جامد شدن هسته‌ی درونی زمین در آغاز چه تاثیری روی میدان مغناطیسی آن داشت؟ این که چنین رویدادی کِی آغاز شد و واکنش میدان مغناطیسی به آن چگونه بوده به پرسشی آزاردهنده و دست نیافتنی برای کسانی تبدیل شده که می‌کوشند دگرگونی زمین‌شناختی این سیاره را بشناسند، مشکلی که پیتر دریسکول در پی حل آن بر آمده.

مساله اینست: دانشمندان می‌توانند پیشینه‌ی میدان مغناطیسی زمین را از راه بررسی سنگ‌های باستانی که هنوز نشانه‌ی از قطبش مغناطیسیِ روزگارِ پیدایششان را در خود دارند. این پیشینه‌ی ثبت شده نشان می‌دهد که میدان سیاره‌ی ما در بیشتر تاریخ سیاره فعال و دوقطبی بوده. پیشینه‌ی زمین‌شناختی هم شواهدی از وجود تغییرات عمده در شدت میدان مغناطیسی باستانی زمین در درازنای ۴ میلیارد سال گذشته نشان نداده. یک استثنای مهم "ابَردوران پیشین‌زیستی نو" (Neoproterozoic Era) از ۰.۵ تا ۱ میلیارد سال پیش است که شکاف‌هایی در پیشینه‌ی ثبت شده‌ی شدت میدان و جهت‌های ناهنجار و بی‌نظم آن دیده می‌شود. آیا این استثنا می‌تواند در اثر یک رویداد بزرگ، مانند سفت شدن هسته‌ی درونی رخ داده باشد؟

دریسکول برای یافت پاسخ این پرسش، مدل‌هایی از تاریخچه‌ی گرمایی زمین را تا ۴.۵ میلیارد سال پیش پدید آورد. مدل‌های وی نشان می‌دهند که هسته‌ی درونی می‌بایست از حدود ۶۵۰ میلیون سال پیش آغاز به سفت شدن کرده باشد. دریسکول سپس با انجام شبیه‌ساز‌های سه-بعدی از دینام، که تولید میدان مغناطیسی توسط جنبش‌‎های مایع متلاطم را نشان می‌دهند، با دقت بیشتری به تغییرات چشمداشتی در میدان مغناطیسی در درازنای این دوره نگاه کرد.

وی می‌گوید: «چیزی که من یافتم یک میزان تغییرپذیری غافلگیرانه‌ بود. این مدل‌های تازه بر خلاف باورهای پیشین، از فرضیه‌ی یک میدان دوقطبی پایدار در همه‌ی زمان‌ها پشتیبانی نمی‌کنند.»

یافته‌های دریسکول نشان می‌داد که حدود ۱ میلیارد سال پیش، زمین دارای یک میدان امروزی-مانند، با یک میدان مغناطیسی "نیرومند" و دو قطب در شمال و جنوب سیاره بود، سپس به یک میدان مغناطیسی "ضعیف" که شدت و جهتش نوسان‌هایی شدید داشت و از چند قطب بیرون می‌زد تبدیل شد. و اندکی پس از زمان پیش‌بینی شده‌ی رویداد جامد شدن هسته، میدان مغناطیسی در شبیه‌سازی‌های دریسکول هم دوباره به حالت "نیرومند" دوقطبی امروزی برگشت.

دریسکول می‌گوید: «این یافته‌ها می‌توانند توضیحی برای نوسان‌های نامعمول در جهت میدان مغناطیسی که در پیشینه‌ی زمین‌شناختیِ ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون سال پیش ثبت شده فراهم کند.» «و این تغییرات چشمگیرِ میدان پیامدهای گسترده و فراگیری دارد.»

روی هم رفته این یافته‌ها دارای پیامدهای مهمی برای تاریخ گرمایی و مغناطیسی زمین هستند، به ویژه زمانی که پای چگونگی کاربرد سنجش‌های مغناطیسی در بازسازی رانش‌های قاره‌ای و آب و هوای باستانی به میان می‌آید. مدل‌سازی و شبیه‌سازی‌های دریسکول برای ارزیابی عملی بودن این پنداشت (فرضیه‌‎ی) تازه، با داده‌های آینده که از سنگ‌های مغناطیده‌ی باکیفیت به دست می‌آید مقایسه خواهد شد.

گزارش این پژوهش در نشریه‌ی جئوفیزیکال ریسرچ لترز منتشر شده است.

در همین زمینه: * نقش بزرگ ماه در ماندگاری میدان مغناطیسی زمین

--------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

http://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

Carnegie - Peter Driscoll - Earth - magnetic field - Geophysical Research Letters - core - Sun - cosmic radiation - iron - outer core - geodynamo - inner core - solidification - planet - dipolar - Neoproterozoic Era - simulation

منبع: sciencedaily

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

سفر ماه از افق تا اوج آسمان تنها در یک تصویر

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

قرص کامل ماه به دلیل پدیده‌ای به نام "خطای "بزرگ دیدن ماه"، همیشه در نزدیک افق بزرگ‌تر به نظر می‌رسد. ولی عکس‌های پشت سر همی که از آن گرفته می شود به روشنی نشان می‌دهند که اندازه‌ی آن به هنگام رفتن از افق تا اوج آسمان [و برعکس] هیچ تغییری نمی‌کند.

ولی رنگ آن تغییر می‌کند.

این تصویر از همگذاری نماهایی درست شده که به فاصله‌های زمانی ده ثانیه‌ گرفته شده بودند و همین تغییر چشمگیر رنگ را به خوبی نشان می‌دهد. در این چشم‌انداز قرص کامل ماهِ یکم تیرماه (انقلاب تابستانی) را می‌بینیم که از افق ناهمواری در شمال باختری هند به بالا می‌رود.

ماه هنگامی که در افق است فاصله‌اش از زمین تغییری نمی‌کند، ولی نورش مسیر بیشتری را در جو چگال و غبارآلود زمین می پیماید تا به چشم ما برسد، و بنابراین از درون هوای بیشتری باید بگذرد [عکس دوم را ببینید]، از همین رو رنگ آن تغییر  می‌کند و به رنگ‌هایی میان زردفام تا سرخ‌فام در می‌آید، تغییری که بی‌مناسبت با نام قرص کامل ماه ژوئن در نیمکره‌ی شمالی نیست- در باورهای بخشی از باخترزمین، این قرص ماه به نام‌های ماه توت فرنگی و یا ماه عسل هم شناخته می‌شود.

فاصله‌ی ماه از زمین در افق تغییری نمی‌کند، ولی درازای مسیری که نورش در هوای زمین می‌پیماید بیشتر است و به همین دلیل به رنگ سرخ دیده می‌شود. منبع عکس

--------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

http://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

Full Moon - Moon illusion - timelapse - Moon - zenith - solstice - planet - Earth - strawberry - Honey

منبع: apod.nasa.gov

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

چشم انداز کیهانی با رنگ‌های محبوب ونگوگ

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۳.۶ مگابایت)

این سه سحابی درخشان از هدف‌های اصلی اغلب تورهای رصدی در صورت فلکی کمان (قوس) و مرکز شلوغ و پرستاره‌ی راه شیری هستند.

در حقیقت، کیهان‌گردِ سده‌ی ۱۸، شارل مسیه هم دو تا از این سه را در فهرست خود ثبت کرده: ام۸، سحابی بزرگِ سمت چپ مرکز، و ام۲۰، سحابی رنگارنگی که پایین چارچوب دیده می‌شود. سحابی سوم که سمت راست ام۸ جای گرفته و NGC ۶۵۵۹ نام دارد، با رگه‌های غبار تیره از همسایه‌ی بزرگ‌ترش جدا شده.

هر سه سحابی پرورشگاه‌هایی ستاره‌ای در فاصله‌ی حدود ۵۰۰۰ سال نوری زمینند. سحابی بزرگ ام۸ با پهنایی بیش از ۱۰۰ سال نوری، به نام سحابی مرداب هم شناخته می‌شود. نام دیگرِ ام۲۰ هم سحابی سه تکه است.

در این نما که از همگذاری داده‌های باند باریکِ نور دیدنی (مریی) درست شده، تابش اتم‌های یونیده‌ی هیدروژن، اکسیژن و گوگرد نمایش داده شده.

رنگ‌بندی و دامنه‌ی درخششی که برای پدید آوردن این نمای "طبیعت بیجان" کیهانی به کار رفته از "گل‌های آفتابگردان"، شاهکار پرآوازه‌ی ونسان ونگونگ الهام گرفته شده.

درست سمت راست سحابی سه تکه یکی از خوشه‌های ستاره‌ای بازِ مسیه به نام ام۲۱ را می‌بینیم که آن هم در چارچوب این بوم کیهانی جای گرفته.

--------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

http://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

nebula - constellation Sagittarius - Milky Way - Charles Messier - M8 - M20 - NGC 6559 - dust lane - stellar nursery - Lagoon Nebula - Trifid - narrowband - ionized - hydrogen - oxygen - sulfur - atom - wavelength - still life - Van Gogh - Sunflowers - open star cluster - M21

منبع: apod.nasa.gov

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

باز هم یک لکه تیره روی نپتون

عکس‌هایی که روز ۱۶ می ۲۰۱۶ از تلسکوپ فضایی هابل دریافت شده وجود یک گردباد تیره در جو سیاره‌ی نپتون را نشان می‌دهند. چنین ویژگی‌های را فضاپیمای وویجر ۲ که در سال ۱۹۸۹ از کنار نپتون گذشت، و همچنین خود تلسکوپ فضایی هابل در سال ۱۹۹۴ هم دیده بودند ولی این نخستین موردیست که در سده‌ی ۲۱ بر روی نپتون دیده می‌شود.

خبر این یافته در ۱۷ می ۲۰۱۶، در یک تلگرام الکترونیکی ِ اداره‌ی مرکزی تلگرام‌های اخترشناسی (CBAT) و از سوی پژوهشگر اخترشناسی دانشگاه برکلی کالیفرنیا مایک وانگ اعلام شد. وی رهبر گروهی بود که داده‌های هابل را بررسی می‌کردند.

گردبادهای تیره‌ی نپتون سامانه‌هایی پرفشار هستند و به طور معمول "ابرهای همدم" روشنی به همراه دارند که در این مورد هم روی این سیاره‌ی دوردست دیده می‌شود. این ابرهای روشن زمانی پدید می‌آیند که جریان‌ هوای محیط آشفته شده و مسیرش رو به بالا بر فراز گردباد تیره کج می‌شود، و گویا این باعث می‌گردد که گازها یخ زده و به شکل بلورهای یخ متان در آیند. [چیزی ماند فرآیند "بالابری کوهساری" (orographic lifting)]

وانگ می‌گوید: «گردبادهای تیره مانند کوه‌های گازی عدسی-شکلی هستند که در جو سیاره جابجا می‌شوند و ابرهای همدمشان هم مانند "ابرهای کوهساری" هستند که نمایی مانند ساختارهای ورقه‌ای-شکل دارند و بر فراز کوه‌های زمین هم پدید می‌آیند.

دیده شدن دوباره‌ی ابرهای روشن در نپتون از ژوییه‌ی ۲۰۱۵ و توسط رصدگران گوناگون آغاز شدهد، از آماتورها گرفته تا ستاره‌شناسان رصدخانه‌ی دبلیو.ام. کک در هاوایی. ستاره‌شناسان فکر می‌کردند این ابرها احتمالا ابرهای همدمی هستند که گردبادهای تیره‌‌ی نادیدنی را همراهی می‌کنند. گردبادهای تیره‌ی نپتون به طور معمول تنها در طول موج‌های آبی دیده می‌شوند، و تنها هابل است که وضوح مورد نیاز برای دیدن آنها روی نپتونِ دوردست را دارد [پس دانشمندان برای تایید یا رد این گمان باید از هابل کمک می‌گرفتند].

این عکس تازه‌ی تلسکوپ فضایی هابل وجود یک گردباد تیره در جو نپتون را تایید می‌کند. در تصویر سمت چپ که نپتون را در نور دیدنی (مریی) نشان می‌دهد می‌بینیم که این ساختار تیره کنار و زیر یک ساختار از ابرهای روشن جای دارد. چارچوب بالا سمت راست یک نمای همه-رنگی (در همه‌ی طیف) است که این ساختار پیچیده را از نزدیک نشان می‌دهد. ای گردباد یک سامانه‌ی پرفشار است. چارچوب پایین، سمت راست هم نشان می۲دهد که این گردباد در طول موج‌های آبی از همه بهتر دیده می‌شود.

در سپتامبر ۲۰۱۵، برنامه‌ی OPAL، پروژه‌ی بلندمدتِ تلسکوپ فضایی هابل که در آن به طور سالانه نقشه‌هایی سرتاسری از سیاره‌های بیرونی تهیه می‌شود، وجود یک لکه‌ی تیره را نزدیک به جایگاه همان ابرهای روشنی که از روی زمین هم دیده شده بود آشکار کرد. پس از آن که هابل دوباره این گردباد را رصد کرد، عکس‌هایش تایید کردند که پروژه‌ی OPAL به راستی یک ویژگی دیرپا را دیده. داده‌های تازه به گروه امکان داد تا یک نقشه‌ی باکیفیت‌تر از این گردباد و پیرامونش تهیه کنند.

گردبادهای تیره‌ی نپتون در درازنای سال‌ها گوناگونی‌های بسیاری را از نظر اندازه، ساختار، و پایستگی به نمایش گذاشته‌اند (آنها عرض‌ جغرافیایی خود را عوض می‌کنند، و گاهی سرعتشان افزایش یافته و گاهی کاهش می‌یابد). آنها همچنین نسبت به واچرخندهای مشابهی که روی مشتری دیده شده در بازه‌های زمانی بسیار کوتاه‌تری می‌آیند و می‌روند؛ گفتنی است دگرگونی توفان‌های بزرگ مشتری در درازنای بیش از چندین دهه انجام می‌شود.

به گفته‌ی دانشجوی دکترای دانشگاه برکلی، جاشوا تولفسن، اخترشناسان سیاره‌ای امیدوارند شناخت بهتری از چگونگی پیدایش گردبادهای تیره، چیزی که جابجایی‌ها و نوسان‌های آنها را مهار (کنترل) می‌کند، چگونگی برهمکنش آنها با محیط، و چگونگی از هم پاشیدن آنها در پایان پیدا کنند. سنجش دگرگونی‌های این گردبادِ تازه آگاهی دانشمندان درباره‌ی این دو گردباد تیره، و همچنین ساختار و پویایی جو پیرامونشان را گسترش خواهد داد.

-------------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

NASA - Hubble Space Telescope - vortex - Neptune - Voyager 2 - Central Bureau for Astronomical Telegrams - CBAT - telegram - University of California - Mike Wong - planet - methane - crystal - orographic - Earth - W. M. Keck Observatory - wavelength - Outer Planet Atmospheres Legacy - OPAL - anticyclone - Jupiter - Joshua Tollefson - NASA Earth and Space Science Fellowship -

منبع: nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

زاهد گوشه‌نشین اسرارآمیز

این تصویر در دو اندازه‌ی دیگر: بزرگ- بزرگ‌تر (۵.۵ مگابایت)

ستارگانی که در جای جای میدان این تصویر دیده می‌شوند از آن کهکشانی به نام UGC ۴۸۷۹ هستند. UGC ۴۸۷۹ یک کهکشان کوتوله‌ی نامنظم است- گونه‌ای از کهکشان‌ها که چنان که از نامشان بر می‌آید، کمی کوچک‌تر و کم‌جرم‌تر از همتایان کیهانی خود هستند.، بدون داشتن مارپیچ‌های شکوهمند کهکشان‌های مارپیچی یا یکپارچگی کهکشان‌های بیضیگون.

کهکشان کوتوله‌ی UGC ۴۸۷۹ بسیار هم تنها و منزوی است. فاصله‌ی میان آن و نزدیک‌ترین همسایه‌اش، کهکشان "شیر آ" (Leo A) حدود ۲.۳ میلیون سال نوریست، یعنی تقریبا به اندازه‌ی فاصله‌ی کهکشان‌‎های راه شیری و زن برزنجیر (آندرومدا). هر دوی این کهکشان‌ها عضو گروه محلی خودمانند.

دورافتادگی این کهکشان به این معناست که با هیچ یک از کهکشان‌های پیرامونش برهم‌کنشی نداشته و بنابراین می‌تواند یک آزمایشگاه آرمانی برای بررسی فرآیند ستاره‌زایی بدون تاثیر برهم‌کنش با کهکشان‌های دیگر باشد. اخترشناسان در بررسی UGC ۴۸۷۹ به وجود سه دوره‌ی ستاره‌زایی در تاریخ اسرارآمیز آن پی برده‌اند: نخست در ۴ میلیارد سالِ آغازین پس از مهبانگ مقادیر چشمگیری از ستاره‌زایی در این کهکشان روی داد. به دنبال این ۴ میلیارد سال، یک دوره‌ی شگفت‌آورِ ۹ میلیارد ساله با رکود ستاره‌زایی آمد و این دوره هم یک میلیارد سال پیش با برافروخته شدن دوباره‌ی آتش ستاره‌زایی‌ها در آن به پایان رسید. 

ولی علت این رفتار هنوز ناشناخته است و کهکشانِ تنهای UGC ۴۸۷۹ نمونه‌ای غنی و پرمایه برای اخترشناسانیست که به دنبال حل رازهای پیچیده‌ی تولد ستارگان در کیهانند.

در همین زمینه: * این تنهاترین کهکشان شناخته شده کیهان است 

--------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

http://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

star - galaxy - UGC 4879 - irregular dwarf galaxy - spiral - elliptical - Leo A - Andromeda Galaxy - Milky Way - star formation - Big Bang - reignition - starbirth

منبع: spacetelescope

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

یک "گرند کنیون" غول‌پیکر روی شارون، ماه پلوتو

* شارون، بزرگ‌ترین ماه پلوتو دارای یک سامانه‌ی دره‌ایست که بسیار کشیده‌تر و ژرف‌تر از "گرند کنیون" روی زمین است.

در سمت چپ این تصویر نمایی سرتاسری از شارون را می‌بینیم و در چارچوب پیوست سمت راست هم یک بزرگنمایی از لبه‌ی خاوری آن. این عکس توسط فضاپیمای نیوهورایزنز ناسا در ۱۴ ژوییه‌ی ۲۰۱۵، چند ساعت پیش از رسیدن به نزدیک‌ترین فاصله‌ی شارون گرفته شده.

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

یک دره‌ی ژرف که به نام شکافه‌ی آرگو (Argo Chasma) شناخته شده سطح نزدیک لبه را خراشیده است. درازای این بخشِ تصویر به حدود ۳۰۰ کیلومتر می‌رسد. تا جایی که دانشمندان نیوهورایزنز می‌توانند بگویند، درازای کل این دره نزدیک به ۷۰۰ کیلومتر است- برای مقایسه، گرند کنیون در آریزونای آمریکا تنها ۴۵۰ کیلومتر درازا دارد.

بلندترین دیواره در سامانه‌ی خورشیدی:
دیواره‌ی ورونا بر روی میراندا، ماه اورانوس.
این عکس را فضاپیمای وویجر ۲ گرفته.
خواندید: * ژرف‌ترین پرتگاه سامانه‌ی خورشیدی

این ژرف‌دره (کنیون) از این زاویه از لبه دیده می‌شود و ژرفای انتهای شمالی‌اش را به سادگی می‌توان سنجید. دانشمندان ناسا از روی این عکس و عکس‌های دیگری که پیرامون همان ساعت گرفته شده‌ برآورد می‌کنند ژرفای شکافه‌ی آرگو به ۹ کیلومتر برسد، یعنی بیش از ۵ برابر ژرفای گرند کنیون. 

به نظر می‌رسد جاهایی از لبه‌ی آن دیواره‌هایی با شیب تند به بلندی چند کیلومتر پدید آمده که می‌تواند برای به دست آوردن عنوان بلندترین رویه‌ی (وجه) دیواره در سامانه‌ی خورشیدی با "دیواره‌ی ورونا" (Verona Rupes) روی میراندا، ماه اورانوس به بلندی دستکم ۵ کیلومتر هماوردی کند.

این عکس توسط دوربین شناسایی برد بلند نیوهورایزنز (لوری، LORRI) و با وضوح ۲.۳۳ کیلومتر در پیکسل گرفته شده. نیوهورایزنز این عکس را از فاصله‌ی ۴۶۶۰۰۰ کیلومتری، و ۹ ساعت و ۲۲ دقیقه پیش از رسیدن به نزدیک‌ترین فاصله‌ی شارون در ۱۴ ژوییه ی ۲۰۱۵ گرفت.

در همین زمینه: * شارون، ماه پلوتو، زمانی یک اقیانوس زیر سطحش داشته 

-------------------------------------------------

تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

http://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

Pluto - moon - Charon - canyon - Grand Canyon - NASA - New Horizons - Argo Chasma - Arizona - edge-on - cliff - Verona Rupes - Uranus - Miranda - solar system - Long Range Reconnaissance Imager - LORRI

منبع: nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

پدیده‌ای که تا ۴۶ سال دیگر رخ نخواهد داد

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

هم‌زمان با طلوع آفتاب یکم تیرماه (۲۰ ژوئن) و نخستین روز تابستان، قرص کامل ماه هم غروب کرد و به پشت افق رفت.

این عکس که در همان زمان از بالای کوهی در کالیفرنیای مرکزی گرفته شده، ستیغ کوه همیلتون و گنبدهای رصدخانه‌ی لیک را در روزی نشان می‌دهد که تغییری اخترشناختی در فصل ها رخ داد و ساعت‌های تابش خورشید بر زمین به بیشترین و کمترین اندازه رسید: بیشترین در نیمکره‌ی شمالی و کمترین در نیمکره‌ی جنوبی.

نواری از آسمان افق خاوری بر فراز کوه‌های سانتاکروز به رنگ خاکستری دیده می‌شود. این نوار چیزی نیست جز سایه‌ی خود سیاره‌ی زمین: خورشید از یک سمت آسمان بالا می‌آید و سایه‌ی زمین از سمت دیگر پایین می‌رود؛ برعکس آن هم در زمان غروب خورشید رخ می‌دهد. درست روی این نوار خاکستری کمان رنگین‌تری می بینیم که کمان پادشفق نام دارد، نواری سرخ‌فام که در اثر پس‌پراکنش یا پراکندگی بازگشتیِ نور خورشید پدید آمده و به نام "کمربند ناهید" هم شناخته می‌شود

همزمانی انقلاب تابستانی و کامل شدن ماه که امسال رخ داد یک پدیده‌ی کمیاب است، پدیده‌ای که برای دیدن دوباره‌اش باید تا ۲۱ ژوئن سال ۲۰۶۲، یعنی ۴۶ سال دیگر صبر کنیم!

--------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

http://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

Full Moon - Solstice - Sun - planet - Earth - Mount Hamilton - Lick Observatory - Santa Cruz Mountains - shadowband - anti-twilight arch - backscattered - Belt of Venus

منبع: apod.nasa.gov

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

آسمان نخ‌نمای پاریس!

آنچه در این تصویر در آسمان پاریس دیده می‌شود چیزی نیست جز ابر پَرسا (سیروس)*.

ابرهای پرسا به طور معمول هنگامی که نور خورشید را بازمی‌تابانند به رنگ سفید یا خاکستری دیده می‌شوند، ولی در زمان غروب (یا طلوع) که نور را باز نمی‌تابانند و آسمان هم روشن‌تر از آنهاست تیره به نظر می‌آیند. این ابرها از بلندترین گونه‌های ابرند و معمولا آنقدر تنُک هستند که ستارگان پشتشان را هم می‌شود دید.

ابرهای پرسا می‌توانند از نَمی که بالای ابرهای توفانی آزاد شده پدید بیایند بنابراین می‌توانند خبر از دگرگونی چشمگیر آب و هوا در روزهای آینده را بدهند. این ابرها در جاهای دیگری از سامانه‌ی خورشیدی هم دیده شده اند، از جمله در بهرام، مشتری، کیوان، تیتان، اورانوس، و نپتون.

این عکس دو روز پیش از درون پنجره‌ای در منطقه‌ی ۱۵ پاریس، فرانسه گرفته شده. گفتن ندارد جسم درخشانی که پایین، سمت راست تصویر دیده می‌‎شود برج پرآوازه‌ی ایفل است.

--------------------------------------------

یادداشت:

* پَرسا (پرمانند)، نامی که به دلیل شکل پَرمانند این ابرها به آنها داده شده.

--------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

http://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

cirrus cloud - star - storm cloud - Mars - Jupiter - Saturn - Titan - Uranus - Neptune - District 15 - Paris - Earth - Eiffel Tower

منبع: apod.nasa.gov

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

سیاره سرخ چه بویی دارد؟

* کاوشگرهای روباتیک تاکنون پی برده‌اند که سیاره‌ی بهرام (مریخ) دنیایی از گوگرد، اسیدها، منیزیم، آهن و ترکیب‌های کلر است که همگی زیر نور خورشید، درون هوای سرشار از دی اکسید کربنِ آن به دام افتاده‌اند.

عکس خودروی کنجکاوی ناسا از سیاره‌ی بهرام. چشم‌انداز زیباییست، ولی این چشم‌انداز زیبا چه بویی می‌تواند داشته باشد؟

تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

ولی این آمیزه‌ی پیچیده و شگفت‌آور چه بویی می‌تواند داشته باشد؟

به نظر می‌رسد هر کسی -و نه فقط خودروهای کاوشگر- می‌تواند پاسخ این پرسش را بیابد، زیرا شاید راهی برای بازآفرینی بوی سیاره‌ی سرخ همین جا روی زمین وجود داشته باشد. 

فناوری هِداِسپیس

یک نوآوری به نسبت تازه در پیشه‌ی عطرسازی، فناوری هِداِسپیس (Headspace tech) است.

ژاکلین فورد موریه، بنیانگذار و دانشمند ارشد شرکت All These Worlds LLC در کالیفرنیا، که برای آفرینش "تجربه‌های فراگیر" در انواع برنامه‌های کاربردی از واقعیت مجازی (VR) و دیگر فناوری‌ها بهره می‌گیرد می‌گوید: «در این فناوری مولکول‌‎ها گردآوری می‌شوند، سپس نمونه‌ی گردآمده برای بررسی طیفی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. چیزهایی که پدید می‌آید معمولا با هم آمیخته می‌شوند تا عطری بیافرینند که بوی آن مولکول‌ها را داشته باشد.»

موریه فکر می‌کند شاید بتوان از هِداسپیس، یا چیزی مانند آن برای رمزگشایی از بوی سیاره‌ی بهرام کمک گرفت.

"گردن‌بند بو" که برای بررسی نیروی
بویایی جهت بهبود آزمایش های واقعیت
واقعیت مجازی ساخته شده.

وی می‌گوید: «من فکر می‌کنم طراحان عطرسازی نوین دوست داشته باشند رشته‌ای از عطرها را بسازند که برداشت ویژه‌ی خودشان از بوی احتمالی سیاره‌ی سرخ باشد.»

به گفته‌ی موریه، یکی از کاوشگرهای آینده می‌تواند یک خوانش طیفی از هوای بهرام انجام دهد و سپس داده‌های به دست آمده را به زمین بفرستد تا سخت‌افزارِ هِداسپیس به کمک آن بوی سیاره‌ی سرخ را بازسازی کند.

وی می‌گوید: «این نکته‌ی جالبِ کار طراحان عطرسازی است. آنها می‌توانند این عنصرهای بدبو را به هم بیامیزند و عطری بسازند که هم نشانگر بهرام واقعی باشد و هم بوی خوب بدهد. بسیاری از عطرهای ممتاز اندکی از عنصرهایی که به تنهایی بدبو هستند را در خود دارند.»

موری حدس می زند که بوی غالب در بهرام باید بویی به نسبت تند با بوی گازی ترکیبات گوگرد باشد، که بوی گس و شیرینی در آن آمیخته شده. این بو می تواند بخشی بزرگ از زندگی ساکنان آینده‌ی این سیاره باشد.

وی می‌گوید: «۳۰ تا ۴۰ سال دیگر را تصور کنید، زمانی که انسان‌ها زیستگاه‌هایی بر روی بهرام ساخته‌اند و نه تنها بوی این سیاره را پذیرفته‌اند، بلکه در عمل آن را به نام بوی وطن می‌شناسند.»

وی می‌افزاید: «ساکنان آینده‌ی بهرام شاید بوهای آنجا را برای ساختن عطرهایی هماهنگ با بوهای سیاره‌ای که با آن سازگار شده‌اند به کار برند.»

پژوهش‌ها بارها و بارها نشان داده‌اند که بو پیوند نزدیکی با حافظه دارد؛ حس کردن یک بوی آشنا می‌تواند نوستالژی و احساسات نیرومند دیگری درباره‌ی گذشته‌های دور را برانگیزد.

موریه می‌گوید: «بنابراین اگر انسان‌های سیاره‌ی سرخ نیاز به بازگشت به زمین پیدا کنند، به طور قطع باید یک یا دو شیشه "عطر سیاره‌ی سرخ" (Eau de Red Planet) را همراه خود بیاورند تا روزهایی که بر روی این پایگاه انسانی دوردست گذرانده‌اند را به یادشان بیاورد.»

برخوردهای فرازمینی

رمزگشایی یا بازسازی بوی بهرام نخستین رویارویی بشر با بوهای فرازمینی نبوده.

هریسون اشمیت، زمین‌شناس-فضانورد
آپولو ۱۷، به هنگام ماه‌نوردی در ۱۹۷۲.
او خاکی را که از سطح ماه به لباسش
چسیده بود با خود وارد گردونه‌ ماه‌نشین
کرد. سرنشینان فضاپیما بوی این خاک
را مانند بوی باروت سوخته دانستند.

برای نمونه، برخی از فضانوردانی که در برنامه‌ی آپولو بر روی ماه گام گذاشتند، پس از بازگشت به درون فضاپیما متوجه شدند که لباس‌ فضاییشان آلوده به موادِ سنگ‌هاییست که از ماه برداشته بودند. این فضانوردان همین که کلاهخودشان را برداشتند بوی ماه را حس کردند، بویی مانند خاکسترِ تر (wet ash) در بخاری یا باروت تفنگی که تازه شلیک شده.

پس از آن، در سال ۱۹۹۸ دانشمندان شرکت بین‌المللی عطر و مزه (IFF) در نیویورک یک گیاه گل رز مینیاتوری را با شاتل دیسکاوری که راهی ماموریت STS-95 بود به فضا فرستادند تا اثر ریزگرانش بر "بو" را بررسی کنند.

این دانشمندان به رهبری براجا موخرجی به کمک فناوری‌های ویژه، دگرگونی‌های بنیادی که در مدت پرواز سفر شاتل در بوی گل رخ می‌داد را دنبال کردند.

سال گذشته، نمایندگان IFF در یک پست وبلاگ نوشتند: «این دانشمندان سرانجام نمایه‌های نوآورانه‌ای به جهان عرضه کردند که از آن زمان تاکنون موفقیت‌های تجاری بسیار بزرگی به دست آورده.»

افزون بر آن، هنرمند کری پترسون هم ساخت بوهایی از زندگی زمینی را بررسی کرده که می‌توانند به عنوان اطلاعات بویایی از زندگی زمینی به پیام‌های چندکانالی میان‌ستاره‌ای افزوده شوند. از دیگر سو، طراح ساکیا ویلسون-براون هم در پی اینست که بداند یوفوها چه بویی می‌توانند داشته باشند. [!]

--------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

http://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

Mars - sulfur - acid - magnesium - iron - chlorine - carbon dioxide - Red Planet - Earth - Headspace - molecule - Jacquelyn Ford Morie - All These Worlds LLC - virtual reality - VR - element - fragrance - Eau de Red Planet - nostalgia - Extraterrestrial - Apollo - moonwalker - lunar module. - spacesuit - helmets - wet ash - gunpowder - shotgun - International Flavors & Fragrances Inc - IFF - rose plant - space shuttle - Discovery - STS-95 - microgravity - Braja Mookherjee - artisan - Carrie Paterson - olfactory - Saskia Wilson-Brown, - UFO - NASA - Curiosity rover - Astronaut - Harrison Schmitt - Apollo 17 - regolith

منبع: Space.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان