چشم در چشم کیهان

* اخترشناسان ساعت‌ها از وقت خود را با چشم دوختن به اجرام کیهانی می‌گذرانند- ولی به نظر می‌رسد گاهی این اجرام هم به آنها خیره می‌شوند!

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

این عکس که از همگذاری داده‌های آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما، ALMA) و تلسکوپ فضایی هابل درست شده، چشم‌اندازی بسیار کمیاب را نشان می‌دهد: یک جفت کهکشان برخوردی که یک ساختار "چشمی" پدید آورده‌اند. 

میشل کافمن، نویسنده‌ی اصلی این پژوهش که در آستروفیزیکال جورنال منتشر شده می‌گوید: «اگرچه این گونه برخوردهای کهکشانی کمیاب نیستند، ولی تاکنون تنها شمار اندکی از کهکشان‌های چشم-مانند شناسایی شده.» کمبود این ساختارها به احتمال بسیار به دلیل زودگذر بودن سرشت آنهاست. چنین ساختارهایی تنها چند ده میلیون سال به این شکل می‌مانند (یک چشم بر هم زدن در زمان‌بندی کیهانی) و سپس کم کم تغییر می‌کنند.

کهکشان سمت چپ آی‌سی ۲۱۶۳ نام دارد و کهکشان سمت راست ان‌جی‌سی ۲۲۰۷. این دو حدود ۱۱۴ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارند و در راستای صورت فلکی سگ بزرگ دیده می‌شوند.

هر دوی این کهکشان‌ها نخست به هم مالیده شده و با کندن لبه‌های بیرونی بازوان مارپیچی یکدیگر، از روی هم گذشته‌اند (آی‌سی ۲۱۶۳ از پشت ان‌جی‌سی ۲۲۰۷). این برخورد کوتاه یک سونامیِ ستاره و گاز را در آی‌سی ۲۱۶۳ به راه انداخت که باعث شد موادِ بخش‌های بیرونی قرص این کهکشان با سرعت ۱۰۰ کیلومتر بر ثانیه رو به درون جابجا شوند.

کهکشان آی‌سی ۲۱۶۳- رنگ نارنجی گازهای منوکسید کربن را نشان می‌دهد و رنگ آبی مربوط به ستارگان است.
اندازه‌ی بزرگ‌تر- منبع: almaobservatory

ولی این موج غول‌آسای مواد نتوانست سرعتش را حفظ کند. درست مانند یک موج بزرگ دریا که با پیشروی از سرعتش کاسته می‌شود و با رسیدن به بخش‌های کم‌ژرفا، تکانه‌اش را از دست داده و همه‌ی آب‌ و شن‌هایش را روی ساحل می‌ریزد، این گازها هم در مسیرِ لبه‌ی بیرونی به لبه‌ی درونی پلک‌ها، به سرعت کُند شدند و در نیمه‌ی راه با برخورد به قرص کهکشان، به جای آن که یکراست به سوی مرکز بروند ناچار شدند هماهنگ با چرخش آن تغییر مسیر دهند.

این گازها هر چه سرعتشان کمتر می‌شد چگال‌تر و فشرده‌تر شده و در ناحیه‌ی "پلک" انباشته می‌شدند و این باعث شد نوارهای درخشانی از مناطق ستاره‌زایی با ستاره‌زایی‌های خیره‌کننده پدید آید که نمایی مانند دو پلک چشم را به وجود آوردند.

پیشنهاد می‌کنیم اینها را هم ببینید: 
* غول یک چشم به تلسکوپ هابل خیره شده!

* ۵۸ ساعت خیره به چشم خدا 

--------------------------------------------

به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:

http://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

Atacama Large Millimeter/submillimeter Array - ALMA - NASA - ESA - Hubble Space Telescope - ocular - Michele Kaufman - human eye - galaxy - IC 2163 - NGC 2207 - Earth - constellation of Canis Major - The Greater Dog - spiral arm - tsunami - disc - eyelid - star formation

منبع: رصدخانه‌ی جنوبی اروپا (ESO) و Space.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان