سطح یخ‌زده اروپا، ماه مشتری حرکت می‌کند

* بر پایه‌ی یک پژوهش تازه، یخ‌های سطح اروپا، ماه سیاره‌ی مشتری احتمالا با یک سرعت یخچالی از استوا به قطب‌ها، یا برعکس جابجا می‌شوند.

پژوهشگران می‌گوید کاوشگرهای آینده می‌توانند این جریان یخچالی را بررسی کنند تا ببینند اقیانوس زیر سطحش به اندازه‌ی کافی برای پشتیبانی از زندگی گرم هست یا نه.
در این عکس که فضاپیمای گالیله‌ی ناسا در اواخر دهه ی ۹۰ گرفته بود، سطح یخ‌زده‌ی اروپا، ماه سیاره‌ی مشتری با جزییاتی خیره‌کننده دیده می‌شود. بررسی تازه نشان می‌دهد که یخ‌های سطح اروپا احتمالا از قطب‌های آن به استوایش جابجا می‌شوند. اندازه‌ی بزرگ‌تر
اروپا تقریبا هم‌اندازه‌ی ماه خودمانست. احتمال می‌رود این ماه زیر پوسته‌ی یخی‌اش که بیش از ۳۰ کیلومتر کلفتی دارد، اقیانوسی به ژرفای احتمالی ۱۶۰ کیلومتر را پنهان کرده باشد.

به گفته‌ی یوسف اشکنازی، نویسنده‌ی اصلی این پژوهش و کارشناس دینامیک آب و هوا از دانشگاه بن گوریون اسراییل و همکارانش، از آنجایی که روی زمین هر جا آب باشد عملا زندگی نیز هست، اروپا می‌تواند یکی از محتمل‌ترین جاها در سامانه‌ی خورشیدی برای یافتن زندگی فرازمینی باشد. جزییات این پژوهش در شماره‌ی ۴ دسامبر نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده است.

پوسته‌ی یخی اروپا اقیانوس آن را پنهان کرده. ولی رفتار آن را شاید بشود از روی سطحش شناخت، به ویژه مناطقی از سطح که به عنوان زمینه‌های آشفته (آشفته‌زمین‌ها، chaotic terrain) شناخته می‌شوند، جاهایی که یخ در آنها تاب برداشته و شکسته و توده‌هایی آشفته‌ از قطعه‌های در هم و بر هم یخ درست کرده. این مناطق شگفت‌انگیز تا ۴۰ درصد سطح اروپا را می‌پوشانند و بیشتر در راستای استوای آن دیده می‌شوند.

بررسی‌های گذشته نشان می‌داد که این زمینه‌های آشفته دستاورد تلاطم درون یخ‌هاست (زیر آها) که باعث می‌شود قطعه‌هایی از آنها به طور عمودی بالا بیایند. اکنون اشکنازی و همکارانش احتمال جابجایی افقی این قطعه‌ها را هم بررسی کرده‌اند.

بر پایه‌ی بررسی پیشین، کلفتی این یخ‌ها در جاهای گوناگون سطح اروپا متفاوت است زیرا قطب‌های آن بسیار سردتر از استوا هستند. این تفاوت‌ در کلفتی‌ها می‌تواند به رانش یخ‌ها در سطح اروپا کمک کند ولی دانشمندان تاکنون چگونگی این فرآیند جریان‌های یخچالی احتمالی را بررسی نکرده بودند.

دانشمندان در یک شبیه‌سازی، مدلی با دو لایه برای یخ‌های اروپا در نظر گرفتند، لایه‌ای از یخ‌های گرم و نرم که زیر یک پوسته‌ی یخی سرد، شکننده و سفت (صلب) جریان دارد، کمی مانند پوسته‌ی زمین که لایه‌ای از سنگ‌های گرم زیرلایه‌ی از سنگ‌های سردتر و شکننده‌تر جریان دارد. در این مدل همچنین زیر پوسته‌ی اروپا اقیانوسی در نظر گرفته شده که از یک هسته‌ی گرم و اصطکاک ناشی از کشش گرانشی مشتری گرما می‌گیرد.

این مدل نشان داد که اگر پوسته‌ی یخی اروپا به اندازه‌ی کافی کلفت باشد، دماهای درون اقیانوس زیرسطحی برای رخ دادن گونه‌ای خروش و تلاطم به نام همرفت به اندازه‌ی کافی متغیر خواهد بود. اشکنازی می‌گوید: «در جو و اقیانوس های زمین، همرفت یک فرآیند سریع است، ولی در اروپا با یخ‌هایش، این فرآیند میلیون‌ها سال زمان می‌برد.»

وی می‌گوید اگر پدیده‌ی همرفت در اقیانوس اروپا رخ بدهد، گرما می‌تواند از استوا به قطب‌ها جریان یابد تا اندازه‌ای که استوا به اندازه‌ی چشمگیری خنک‌تر از قطب‌ها شود: «در این مدل، یخ‌ها از استوا به سوی قطب‌ها جریان می‌یابند، زیرا یخ‌ها در استوا می‌توانند چندین کیلومتر کلفت‌تر از قطب‌ها باشند.»

ولی اگر پوسته‌ی اروپا به نسبت نازک باشد و همرفت در اقیانوسش رخ ندهد، قطب‌ها بسیار سردتر از استوا می‌شوند. اشکنازی می‌گوید: «بنابراین یخ‌ها در استوا گرم‌تر و در قطب‌ها کلفت‌تر خواهند بود، و شیب فشار باعث خواهد شد یخ‌ها از قطب‌ها به سوی استوا سرازیر شوند.»

به گفته‌ی اشکنازی، سرعت جریان یخ ها بسیار کند خواهد بود، در اندازه‌ی ۱ سانتیمتر در سال. هر چند کاوشگرهای آینده می‌توانند با اندازه‌گیری کلفتی پوسته‌ی اروپا در جاهای گوناگون سطحش به دنبال نشانه‌های این جریان بگردند. وی می‌گوید انجام این کار «می‌تواند شناخت ما از آنچه زیر سطح اروپا می‌گذرد را بهبود بخشد.»

--------------------------------------------
به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:

واژه نامه:
Jupiter - moon - Europa - equator - poles - glacial pace - Earth - solar system - extraterrestrial life - Yosef Ashkenazy - climate dynamicist - Ben-Gurion University - Negev - Israel - Nature Astronomy - crust - Jovian - friction - convection - NASA - Galileo spacecraft

منبع: Space.com

پرواز آزادانه در فضا

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
پرواز آزادانه در فضا چه حسی دارد؟
در این تصویر فضانورد بروس مک‌کندلس II را می‌بینیم که به فاصله‌ی ۱۰۰ متر از بارانداز شاتل فشایی چلنجر، دارد این رویا را عملا تجربه می‌کند: شناور شدن در فضا، دورتر از هر کسی پیش از این.
همانگونه که در تصویر می‌بینید، این فضانورد با هدایت توسط یک یگان مانور موشکی (ام‌ام یو، MMU)، آزادانه در فضا شناور شده است.
مک‌کندلس و دوستش رابرت استوارت، فضانورد دیگر ناسا در ماموریت بی-۴۱ شاتل فضایی در سال ۱۹۸۴، برای نخستین بار "پیاده روی فضایی بدون کابل اطمینان" را انجام دادند.
ام‌ام‌یو با پس زدن پرفشار گاز نیتروژن کار می‌کرد و برای کمک به کار گذشتن و بازیابی ماهواره‌ها به کار می‌رفت.
هر ام‌ام‌یو با بیش از ۱۴۰ کیلوگرم جرم، روی زمین وزن بسیاری دارد، ولی مانند همه‌ی چیزهای دیگر، با رسیدن به مدار زمین این وزن را از دست می‌دهد. امروزه به جای ام‌ام‌یوها، کوله‌پشتی‌های پیشران SAFER در فضا به کار می‌روند.

--------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
cargo bay - space shuttle - Challenger Bruce McCandless II - Manned Maneuvering Unit - MMU - astronaut - NASA - Robert Stewart - untethered space walk - 41-B - nitrogen - satellite - Earth - SAFER - backpack propulsion unit

منبع: apod.nasa

تصویر ماهواره‌ای از کوه یخ خرد شده جنوبگان

این تصویر در اندازه‌ی بسیار بزرگ (۵.۶ مگ)
در سپتامبر ۲۰۱۷، کوه یخ تازه‌ای از یخچال جزیره‌ی پاین -یکی از روزنه‌های اصلی که یخسار جنوبگان باختری از آن به درون اقیانوس جریان پیدا می‌کند- جدا شد. درست چند هفته بعد، این کوه یخ که بی-۴۴ نام گرفته خرد شد و به بیش از ۲۰ تکه بخش شد.

در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۷، ماهواره‌ی زمین‌گرد لندست ۸ این عکس را از این کوه یخِ درهم شکسته گرفت.

یک منطقه‌ی باز با آب‌های به نسبت گرم با نام یخ‌گیر (Polynyap)، آب میان تکه‌های یخ و خود یخچال را خالی از یخ کرده. همین آب گرم یخ‌گیر می‌توانسته باعث شکسته شدن سریع بی-۴۴ باشد.

این عکس در زمان نزدیک نیمه شب به وقت آن منطقه گرفته شده [نزدیک نیمه‌شب قطبی]. بر پایه‌ی عواملی مانند سمت (آزیموت) خورشید و فرازای (ارتفاع) آن از افق، و همچنین بلندی سایه‌ها برآورد می‌شود که این کوه یخی حدود ۴۹ متر بالای خط آب است. بنابراین ضخامت کلی کوه یخ -که بیشترش زیر سطح آبست- حدود ۳۱۵ مترمی‌شود.

-------------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
iceberg - Pine Island Glacier - West Antarctic Ice Sheet - berg - B-44 - Landsat 8 - Earth - polynya - glacier - azimuth - Sun - water line

منبع: nasa

نمای سه‌بعدی از یک جایگاه VIP روی ماه

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
عینک‌های سرخ/آبی خود را بر چشم بزنید و این نمای سه بعدی (استریو) از دره‌ی ثور-لیترو (Taurus-Littrow Valley) روی ماه را تماشا کنید!
در جلوی این تصویر برجسته‌ی رنگی (آناگلیف)، نمایی پرجزییات و سه بُعدی از خودروی ماه‌نوردِ فضاپیمای آپولو ۱۷ می‌بینید. پشت سر خودرو، گردونه‌ی ماه نشین دیده می‌شود و دورتر از آن هم تپه‌های ماه.
در آن زمان این امکان پدید آمده بود که مردم روی زمین به وسیله‌ی دوربین تلویزیونی که روی خودرو جای داشت، برخاستن ماه‌نشین از سطح ماه را تماشا کنند. از همین رو این ایستگاه خودرو به نام "جایگاه ویژه" (VIP) هم شناخته می‌شود. [ویدیوی برخاستن ماه‌نشین را با دو کیفیت ببینید: ۲ مگابایت و ۴ مگابایت]
۴۵ سال پیش در این ماه، در دسامبر سال ۱۹۷۲، فضانوردان آپولو ۱۷، یوجین سرنان و هریسون اشمیت حدود ۷۵ ساعت را روی ماه گذراندند و همزمان، همکارشان رونالد ایوانز بالای سرشان در خود فضاپیما به گرد ماه می‌چرخید. این فضانوردان با خود ۱۱۰ کیلوگرم نمونه‌ی سنگ و خاک ماه را به زمین آوردند که از همه‌ی نمونه‌هایی که از جاهای دیگر ماه آورده شده بود بیشتر بود.
سرنان و اشمیت هنوز هم آخرین کسانی هستند که روی سطح ماه راه رفته یا رانندگی کرده‌اند.
در همین زمینه: 
--------------------------------------------
۴تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
واژه نامه:
red/blue glasses - Taurus-Littrow valley - Moon - anaglyph - 3D - Apollo 17 - Lunar Rover - Lunar Module - TV camera - VIP - astronaut - Eugene Cernan - Harrison Schmitt - Ronald Evans
منبع: apod.nasa.gov

تزیینات کریسمس در فضا

تلسکوپ فضایی هابل چند روز پیش چیزی که مانند تزیینات رنگین کریسمس در فضا است را به تصویر کشید.
این چیز در واقع ان‌جی‌سی ۶۳۲۶ است، یک سحابی سیاره‌نما با رشته‌های برافروخته‌ از گازهای بیرون‌زده‌ که از نور یک ستاره‌ی رو به مرگ در مرکزش روشن شده‌اند.

زمانی که یک ستاره پیر شده و وارد گام غول سرخ زندگی می‌شود، لایه‌های بیرونی‌اش را به فضا پس می‌زند و هسته‌اش به شکل یک ستاره‌ کوتوله‌ی سفید فشرده و چگال بر جا می‌ماند. گاهی این برون‌ریزی‌ها ساختارهای یکپارچه و زیبایی از گاز برافروخته با الگوی متقارن پدید می‌آورند، ولی ان‌جی‌سی ۶۳۲۶ بسیار پراکنده‌تر است. این جرم حدود ۱۱۰۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و در صورت فلکی آتشدان دیده می‌شود.

سحابی‌های سیاره‌نما (یا سیاره‌ای) یکی از راه‌های اصلی برای پراکنده شدن عنصرهای سنگین‌تر از هیدروژن و هلیومی که در دل ستارگان ساخته می‌شوند. برخی از این موادِ بیرون‌زده که در فضا پراکنده شده‌اند می‌توانند بعدها ستارگان و سیاره‌های تازه‌ای را بسازند. [خواندید: * ذره ذره وجود ما از کجا آمده؟]

این تصویر از همگذاری عکس‌هایی درست شده که تلسکوپ فضایی هابل با بهره از دوربین سیاره‌ای میدان‌گسترده‌ی شماره ۲ی خود گرفته. رنگ‌های آبی و سرخ زنده‌ای که در تصویر دیده می‌شود نشانگر تابش موادی مانند اکسیژن و هیدروژن یونیده هستند که پرتوهای فرابنفش پرانرژی ستاره‌ی همچنان داغ مرکزی آنها را برافروخته و روشن کرده.

-------------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
Hubble Space Telescope - NGC 6326 - planetary nebula - star - red giant - white dwarf - constellation of Ara - Earth - element - hydrogen - helium - planet - Wide Field Planetary Camera 2 - WFPC2 - ion - oxygen - ultraviolet

منبع: nasa

میدان گسترده سرخ و آبی و سیاه

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
ابرهای غبار میان‌ستاره‌ای و سحابی‌های برافروخته و روشن در جای جای صورت فلکی بارور شکارچی پراکنده شده‌اند. یکی از درخشان‌ترین آنها ام۷۸ است که در مرکز این چشم‌انداز گسترده و رنگین که بخشی از ناحیه‌ی شمالی کمربند شکارچی را می‌پوشاند دیده می‌شود.
این سحابی بازتابی آبی‌فام حدود ۱۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و پهنایش به حدود ۵ سال نوری می‌رسد. رنگ آن دستاورد غبارهاییست که نور آبی ستارگان داغ و جوان را بیش از دیگر نورها باز می‌تابانند.
سحابی بازتابی دیگری به نام ان‌جی‌سی ۲۰۷۱ درست سمت چپ ام۷۸ دیده می‌شود. در سمت راست، سحابی فریبنده و بسیار جمع و جورترِ مک‌نیل را می‌بینیم که به تازگی به عنوان یک سحابی متغیر با ستاره‌ی خورشیدسان جوانی در آن شناسایی شده است.
اجرام هربیگ-هارو، فواره‌هایی پرانرژی که از ستارگان نوزاد سرچشمه گرفته‌اند نیز مانند نقطه‌های سرخی در برابر رگه‌های تیره‌ی غبار به چشم می‌خورند.
نوردهی بلند این تصویر همچنین تابش کم‌سو و فراگیر پرتوهای گاز هیدروژن اتمی در این پهنه‌ی آسمان نیز نمایان شده است.

------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
nebula - constellation of Orion - M78 - Orion's belt - reflection nebula - reflect - star - NGC 2071 - McNeil's Nebula - sun-like - Herbig-Haro object - dust lane - atomic hydrogen

منبع: apod.nasa.gov

تصویر زیبای کاسینی از انسلادوس در کنار حلقه‌های مادرش

در این تصویر، انسلادوس، ماه سیاره‌ی کیوان (زحل) را جلوی حلقه‌های روشن از آفتابِ این سیاره می‌بینیم. 

انسلادوس زیر پوسته‌ی یخ‌زده‌اش اقیانوسی از آب مایع پنهان کرده و به طور پیوسته فواره‌هایی از ذرات آب یخ‌زده و مواد دیگری که از همین اقیانوس سرچشمه گرفته‌اند را از شکاف ترَک‌های پوسته‌اش در قطب جنوب (پایین تصویر) به بیرون می‌افشاند.

نقطه‌ی روشن سمت راست انسلادوس یک ستاره‌ی دوردست است.

این عکس را فضاپیمای کاسینی ناسا در ۶ نوامبر ۲۰۱۱، در طیف دیدنی (مریی) و با دوربین زاویه-بسته‌ی خود گرفته بود. در زمان گرفتن عکس، فضاپیما حدود ۱۴۵ هزار کیلومتر از انسلادوس فاصله داشت.

فضاپیمای کاسینی ماموریت خود را در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۷ با فرو رفتن در جو سیاره‌ی کیوان به پایان برد.

------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
Saturn - rings - Enceladus - moon - star - Cassini spacecraft

منبع: nasa

یک کارخانه بازیافت مواد ستاره‌ای

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۳.۷ مگ)
ستارگان بزرگ کهکشان زندگی‌هایی تماشایی دارند.
آنها از رُمبش ابرهای بزرگ کیهانی درست شده و با روشن شدن کوره‌های هسته‌ایشان عنصرهای سنگین را در دل خود می‌سازند. پس از چند میلیون سال، با انفجار ستاره، این مواد پرمایه (غنی) شده هم دوباره وارد فضای میان‌ستاره‌ای شده و در ساختن ستارگانی تازه شرکت می‌کنند.
ابر آواریِ رو به گسترشی که اینجا می‌بینید پسماند ابرنواختر "ذات الکرسی ای" (Cassiopeia A) نام دارد و نمونه ای از این گام پایانی چرخه‌ی زندگی ستاره‌ای است.
نور انفجاری که این پسماند را به جا گذاشت نخستین بار حدود ۳۵۰ سال پیش روی زمین دیده شد، هر چند که همین نور حدود ۱۱۰۰۰ سال در راه بود تا این مسیر را بپیماید.
این عکس با رنگ‌های نمایشی (کاذب) توسط رصدخانه‌ی پرتو X چاندرا گرفته شده و رشته‌ها و گره‌های همچنان داغِ پسماند "ذات‌الکرسی ای" را نشان می‌دهد.
برای کمک به پژوهشگران در بررسی بازیافت مواد ستاره‌ای درون کهکشان، پرتوهای پرانرژی‌ که از عنصرهای گوناگون می‌تابد به رنگ‌های گوناگون نمایانده شده‌اند- سرخ برای سیلیسیم، زرد برای گوگرد، سبز برای کلسیم و بنفش برای آهن. حلقه‌ی آبی بیرونی هم موج انفجار را نشان می‌دهد که همچنان دارد گسترش می‌یاید.
این تصویر پُروضوح پرتو ایکس در فاصله‌ی برآوردی ذات‌الکرسی ای، حدود ۳۰ سال نوری را می‌پوشاند.
نقطه‌ی روشن نزدیک مرکز چارچوب هم یک ستاره‌ی نوترونی است، هسته‌ی رمبیده و بی‌اندازه چگالی که از این انفجار بر جای مانده.

------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
star - Milky Way Galaxy - nuclear furnace - element - core - star formation - Cassiopeia A - supernova remnant - planet - Earth - false-color - Chandra X-ray Observatory - silicon - sulfur - calcium - iron - X-ray - neutron star

منبع: apod.nasa.gov

اومواموا سرخ‌رنگ است و روکشی از مواد آلی دارد

* به گفته‌ی اخترشناسان، اومواموا با پیکره‌ای سیگارمانند، یک لایه‌ی سطحی ضخیم از یخ‌های آلیِ سوخته از پرتوهای میان‌ستاره‌ای- و احتمالا قلبی از یخ دارد.

جرم میان‌ستاره‌ای اسرارآمیز اومواموا (ای/۲۰۱۷ یو۱) که اکنون دارد رو به بیرون از سامانه‌ی خورشیدی به پیش می‌رود، پوشش کلفتی از مواد کربنی دارد که در درازنای سفر کیهانی‌اش ساخته شده.
این تصویر در اندازه‌های بزرگ‌تر: ۲.۳ مگ- ۷.۷ مگ
رصدهای تازه از این جرمِ سیگارمانند نشانگر شواهدی از وجود یک لایه‌ی سطحی کلفت روی آنست که از بمباران یخ‌های آلی سازنده‌اش -مانند یخ‌های دی‌اکسید کربن، متان و متانول- توسط پرتوهای پرانرژی میان ستارگان پدید آمده است.

این جرم با درازای ۴۰۰ متری‌اش نخستین مورد تاییدشده از یک مهمان میان‌ستاره‌ای برای خانواده‌ی خورشید است. این جرم در ماه اکتبر به کمک تلسکوپ پان-استارز در هاوایی، پس از دور زدن خورشید یافته شد. نام امواموا از زبان بومیان هاوایی گرففته شده و به معنای "پیام‌آور" یا "پیشاهنگ" است.

به گفته‌ی پژوهشگرانی که آن را با رصدخانه‌های ویلیام هرشل در لاپالمای جزایر قناری و رصدخانه‌ی جنوبی اروپا در بیابان آتاکامای شیلی برسی کرده‌اند، پوسته‌ی ژرف بیرونی‌ این جرم شاید در درازنای میلیون‌ها یا حتی میلیاردها سال تشکیل شده و به آن رنگ سرخ تیره‌ای داده است.

میشل بنیستر، اخترشناس دانشگاه کویینز بلفاست که روی این مشاهدات کار کرده می‌گوید: «این یک جرم آسمانخراش-مانند با پوسته‌ای سطحی به رنگ سرخ-خاکستری و قلبی احتمالا یخی است که به آرامی دارد می‌چرخد. یخ‌های کربن‌دار آن که زیر بمباران پرتوهای میان‌ستاره‌ای بوده‌اند لایه‌ای از "ته‌مانده‌های آلی" ماسیده رویش درست کرده‌اند.

شاید به دلیل همین لایه‌ی چربی باشد که اومواموا در اوایل امسال با گذشتن از کنار خورشید، آن هم درست از درون سیاره‌ی تیر، هیچ ابری از گاز و غبار به گرد خود نساخت. بیشتر دنباله‌دارها با نزدیک شدن به خورشید و گرم شدن از گرمای آن، ابرهای گازی گسترده‌ای از خود پس می‌زنند، مانند دنباله‌دار ۶۷پی که فضاپیمای اروپایی روزتا در سال ۲۰۱۵ آن را در مسیرش به گرد خورشید همراهی کرد.

آلن فیتزسایمونز، اخترشناس دیگری از دانشگاه کویینز بلفاست نیز می‌گوید: «کاملا امکان ارد که درون این جرم یخی باشد. اگر کلفتی لایه‌ی سطحش چند ده سانتیمتر باشد، یخ‌های درونش نمی‌توانند گرمای کافی از خورشید بگیرند زیرا زمان می‌برد تا تپ گرمایی به درونش نفوذ کند.»

اخترشناسان بررسی اومواموا را چند روز پس از یافتنش آغاز کردند، هنگامی که فاصله‌اش از ما بیش از ۶۴ میلیون کیلومتر شده بود و داشت با سرعت ۲۰۹ هزار کیلومتر بر ساعت دور می‌شد. تلسکوپ‌ها هیچ نشانه‌ای از کانی‌های سنگی یا یخ روی سطح آن ندیدند ولی به شواهدی از پوسته‌ای کربن‌دار دست یافتند.

فیتزسایمونز می‌گوید: «این لایه‌ی سطحی چیزیست که اگر یخ‌های یک دنباله‌دار و ذرات غبارش را برداریم و به مدت میلیون‌ها یا حتی میلیاردها سال زیر باران ذرات پرانرژی بپزیم پدید می‌آید.»

پژوهشگران سنجش‌هایی که روی اومواموا انجام داده بودند را با داده‌هایشان از دنباله‌دارها و سیارک‌های سامانه‌ی خودمان هم‌سنجیدند (مقایسه کردند) و دریافتند که اومواموا همانند اجرامی به نام سیارک‌های تروجان نزدیک مشتری است، ولی با اجرام کمربند کوییپر در آن سوی نپتون، دورترین سیاره‌ی سامانه‌ی خورشیدی، نیز همانندی دارد. فیتزسایمونز می‌گوید: «رصدهای ما نشان می‌دهد که این جرم به احتمال بسیار در آغاز زندگی‌ در سامانه‌ی خودش، یک جرم یخی بوده، چیزی مانند همان اجرامی که در کمربند کوییپر یا پیرامون مشتری می‌بینیم.» جزییات این پژوهش در نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده است.

هفته‌ی گذشته اخترشناسان در یک پروژه‌ی شکار بیگانگان به نام Breakthrough Listen، با بهره از تلسکوپ غول‌پیکر گرین‌بنک در ویرجینیای باختری، اومواموا را برای یافتن سیگنال‌های رادیویی از آن بررسی کردند تا ببینند آیا ممکن است این جرم اصولا نه یک سیارک میان‌ستاره‌ای، بلکه یک فضاپیمای گذری باشد یا نه. تاکنون که هیچ نشانه‌ای از هوش فرازمینی در آن یافته نشده.

--------------------------------------------
به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:

واژه نامه:
organic ice - Oumuamua - solar system - carbon - cigar - carbon dioxide - methane - methanol - star - Pan-Starrs - Hawaii - sun - William Herschel Telescope - La Palma - Canary Islands - European Southern observatory - Chile - Atacama - Michele Bannister - Queen’s University - Belfast - organic gunk - Mercury - comet - 67P - European Space Agency - Rosetta - Alan Fitzsimmons - heat pulse - mineral - crust - asteroid - Trojan - Jupiter - Kuiper belt - Neptune - Nature Astronomy - Breakthrough Listen - Green Bank telescope - West Virginia - radio

منبع: guardian

سر و گردن یک اسب سیاه

سحابی کله اسبی یکی از نمادگونه‌ترین و آشناترین سحابی‌های آسمان، و بخشی از یک ابر مولکولی بزرگ و تاریک در صورت فلکی شکارچی (جبار) است. شکل نامعمولی این سحابی که به نام برنارد ۳۳ هم خوانده می‌شود، نخستین بار در یکی از صفحه‌های عکاسی اواخر سده‌ی ۱۹ میلادی شناسایی شد.
تابش سرخ‌فام این چشم‌انداز از گاز هیدروژنی سرچشمه گرفته که به طور عمده پشت سحابی‌ست و از پرتوی ستاره‌ی درخشان سیگما شکارچی که در آن نزدیکیست یونیده شده. تاریکی خود سر اسب هم بیشتر به خاطر گرد و غبار انبوه و فشرده‌ی درونش است [که جلوی تابش توده‌ی هیدروژن پشتش را گرفته و خود حالت ضدنور یا سایه‌نما پیدا کرده]، گرچه بخش پایینی گردن اسب هم خودش بر سمت چپ سایه‌ای انداخته.
جریان‌هایی از گاز دارند از سحابی جدا شده و توسط یک میدان مغناطیسی نیرومند فروکشیده می‌شوند. نقطه‌های روشن در پایه‌ی این سر اسب ستارگان جوانی هستند که هنوز دارند روند شکل‌گیری را می‌گذرانند. نور سحابی کله‌اسبی حدود ۱۵۰۰ سال زمان می‌برد تا به چشم ما برسد.
این تصویر از پشت تلسکوپ بزرگ ۳.۶ متری کانادا-فرانسه-هاوایی در هاوایی آمریکا گرفته شده.

------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
Horsehead Nebula - Orion - molecular cloud - arnard 33 - photographic plate - hydrogen - ioniz - star - Sigma Orionis - dust - magnetic field - Canada-France-Hawaii Telescope - Hawaii - USA

منبع: apod.nasa.gov

حباب‌های غول‌پیکر روی سطح یک غول سرخ

اخترشناسان به کمک تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی) در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا (اِسو) برای نخستین بار به طور مستقیم الگوهای دانه‌بندی بر روی ستاره‌ای به جز خورشید را به تصویر کشیده‌اند- ستاره‌ی غول سرخ پیر "پی۱ درنا" (π1 Gruis). در این تصویر چشمگیر تازه، یاخته‌های همرفتی روی سطح این ستاره‌ی غول‌پیکر را می‌بینیم. این یافته‌های تازه در نشریه‌ی نیچر منتشر شده است.
غول سرخ متغیر پی۱ درنا در صورت فلکی درنا
پی۱ درنا که با فاصله‌ی ۵۳۰ سال نوری از زمین، در صورت فلکی درنا جای دارد، یک غول سرخ سرد تقریبا هم‌جرم خورشید، ولی ۳۵۰ برابر بزرگ‌تر و چندین هزار برابر درخشان‌تر است [۱]. خورشید ما هم تا حدود پنج میلیارد سال دیگر پف کرده و به چنین غول سرخی تبدیل خواهد شد.

گروهی از اخترشناسان به رهبری کلودیا پالادینی از اِسو، به کمک دستگاه PIONIER در وی‌ال‌تی ستاره‌ی پی۱ درنا را با جزییاتی دقیق‌تر از همیشه رصد کرده‌اند. آنها پی بردند که سطح این غول سرخ تنها چند یاخته‌ی همرفتی (سلول همرفتی) یا "دانه" دارد که پهنای هر یک به حدود ۱۲۰ میلیون کیلومتر، نزدیک به یک چهارم قطر ستاره می‌رسد [۲]. تنها یکی از این دانه‌ها می‌تواند فضای میان خورشید تا آن سوی ناهید را پر کند.

سطح بسیاری از ستارگان غول‌پیکر (نورسپهر یا فوتوسفر آنها) پشت غبارهایی‌ پنهان سده که دیدنشان را دشوار می‌کند. ولی در مورد پی۱ درنا، اگرچه غبارهایی در فاصله‌ی دور پیرامون آن وجود دارد، ولی اثر چشمگیری روی این تصاویر فروسرخ تازه نگذاشته است [۳].

دیرزمانی پیش از این، هنگامی که سوخت هیدروژن پی۱ درنا ته کشید، نخستین گام از برنامه‌ی همجوشی هسته‌ای این ستاره‌ی باستانی به پایان رسید. با از دست دادن انرژی، ستاره آغاز به فشرده شدن کرد و همین باعث شد دمایش [دمای هسته‌اش-م] تا بیش از ۱۰۰ میلیون درجه افزایش یابد. این دماهای بالا آغازگر گام بعدی زندگی ستاره و همجوشی هلیوم‌های آن به اتم‌های سنگین‌تری مانند کربن و اکسیژن شد.

سپس این هسته‌ی بی‌اندازه داغ لایه‌های بیرونی ستاره را پس زد و باعث شد ستاره پف کند و قطرش به صدها برابر قطر آغازینش برسد. ستاره‌ای که امروز می‌بینیم یک غول سرخ متغیر است. تاکنون سطح هیچ یک از این گونه ستارگان با جزییات به تصویر کشیده نشده بود.

اگر بخواهید با خورشید خودمان بسنجید، نورسپهر آن حدود دو میلیون یاخته‌ی همرفتی دارد که پهنای هر کدامشان به تنها ۱۵۰۰ کیلومتر می‌رسد. تفاوت بسیار در بزرگی یاخته‌های همرفتی‌ خورشید و پی۱ درنا می‌تواند تا اندازه‌ای به دلیل تفاوت در گرانش سطحی‌شان باشد. جرم پی۱ درنا تنها ۱.۵ برابر خورشید است ولی با قطری بسیار بیشتر؛ که این به گرانش سطحی بسیار کمتر، و پیدایش تنها چند دانه‌ی بی‌اندازه گسترده می‌انجامد.

ستارگانی با جرم بیش از هشت برابر خورشید زندگی‌شان را با انفجارهای چشمگیر ابرنواختری به پایان می‌برند ولی ستارگان کم‌جرم‌تری مانند این، به آرامی پوسته‌های بیرونی‌شان را به فضا پس می‌زنند و سحابی‌های سیاره‌نمای زیبا را پدید می‌آورند. در بررسی‌های گذشته روی پی۱ درنا یک پوسته‌ از مواد در فاصله‌ی ۰.۹ سال نوری از آن آشکار شده بود که پنداشته می‌شود از موادیست که خودش حدود ۲۰ هزار سال پیش پس زده بوده. این گامِ به نسبت کوتاه در زندگی یک ستاره [دوره‌ی غول سرخ] تنها چند هزار سال به درازا می‌کشد- چشم به هم زدنی در درازنای عمر چند میلیارد ساله‌ی آن- و این تصاویر نشانگر روش نوینی در بررسی گام زودگذر "غول سرخ" در زندگی ستارگان است.

در ویدیوی زیر با بزرگنمایی آسمان در بخشی از صورت فلکی درنا به ستاره‌ی غول سرخ متغیر پی۱ درنا می‌رسیم:
--------------------------------------------
یادداشت‌ها:
۱] نام پی۱ درنا بر پایه‌ی روش نامگذاری بایر گزیده شده. در سال ۱۶۰۳، ستاره‌شناس آلمانی، یوهان بایر ۱۵۶۴ ستاره را دسته‌بندی کرد و روی هر یک نامی که از دو بخش الفبای یونانی و صورت فلکی‌شان درست می‌شد گذاشت. ترتیب حروف هم بر پایه‌ی ترتیب تقریبی روشنی دیداری از روی زمین بود- روشن‌ترین با حرف آلفا (α). بنابراین نام درخشان‌ترین ستاره‌ی صورت فلکی درنا، آلفا درنا (نیّر) می‌شود.

پی۱ درنا همدمی با رنگ‌ پادسان (متضاد) دارد که بر همین پایه، پی۲ درنا نامیده شده. جدایی این دو از پشت یک دوربین دوچشمی به خوبی دیده می‌شود. توماس بریزبین در دهه‌ی ۱۸۳۰ پی برد که خود پی۱ درنا هم خودش یک سامانه‌ی دوتایی بسیار به هم نزدیک‌تر است. آنی جامپ کانن که پدیدآورنده‌ی "برنامه‌ی رده‌بندی هاروارد" شناخته می‌شود، در سال ۱۸۹۵ نخستین کسی بود که طیف نامعمول پی۱ درنا را گزارش داد.

۲] دانه‌ها الگوهایی از جریان‌های همرفتی در پلاسمای یک ستاره هستند. هنگامی که پلاسما در مرکز ستاره داغ می‌شود، گسترده شده و به سطح می‌آید، سپس در لبه‌ی بیرونی خنک شده و به مناطق تیره‌تر و چگال‌تری تبدیل می‌شود و دوباره رو به مرکز ستاره پایین می‌رود. این فرآیند تا میلیاردها سال ادامه می‌یابد و نقشی عمده در بسیاری از فرآیندهای اخترفیزیکی بازی می‌کند، از جمله در ترابرد (انتقال) انرژی، تپش، باد ستاره‌ای، و ابرهای غبار روی کوتوله‌های قهوه‌ای.

۳] پی۱ درنا یکی از درخشان‌ترین اعضای رده‌ی اس است- رده‌ی کمیابی از ستارگان که نخستین بار توسط اخترشناس آمریکایی، پل دبلیو. مریل برای ستارگانی با طیف نامعمول تعریف شد. پی۱ درنا، آر زن در زنجیر، و آر ماکیان هم پیش‌نمونه‌های این رده‌ از ستارگان بودند. اکنون دلیل طیف شگفت‌انگیز آنها "فرآیند-اس" یا "فرآیند نوترون‌گیری آهسته" دانسته می‌شود- فرآیندی که نیمی از عنصرهای سنگین‌تر از آهن را پدید می‌آورد. [خواندید: * ذره ذره وجود ما از کجا آمده؟]

--------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
ESO - Very Large Telescope - star - Solar System - red giant - π1 Gruis - PIONIER - Sun - Nature - Earth - constellation of Grus - Crane - Claudia Paladini - convective cell - granule - Venus - photosphere - hydrogen - nuclear fusion - helium - atom - carbon - oxygen - variable red giant - supernovae - Bayer designation system - German - Johann Bayer - Greek - Alpha - Alpha Gruis - binocular - Thomas Brisbane - binary star system - Annie Jump Cannon - Harvard Classification Scheme - spectrum - plasma - pulsation - stellar wind - brown dwarf - S class - American - Paul W. Merrill - R Andromedae - R Cygni - prototype - s-proces - slow neutron capture process - element - iron

منبع: eso

دیدنی‌ها و نادیدنی‌های یک کهکشان

این تصویر در اندازه‌ی بسیار بزرگ‌تر (۸.۱ مگ)
کهکشان‌ها اجرامی جذاب و فریبنده‌اند، نه تنها برای ظاهر نمایانشان بلکه به خاطر چیزهایی که نادیدنی‌اند.
کهکشان مارپیچی بزرگ و باشکوه ان‌جی‌سی ۱۲۳۲ در این تصویر پرجزییات که توسط یکی از یگان‌های تلسکوپ‌های بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی) گرفته شده، نمونه‌ای خوب از این اجرامست.
آنچه در این کهکشان دیده می‌شود، میلیون‌ها ستاره‌ی درخشان و توده‌های غبار تیره است که در چرخه‌ی گرانشی بازوهای مارپیچی آن گیر افتاده‌اند و به دور مرکز کهکشان می‌چرخند. خوشه‌های باز با ستارگان آبی و تابناک در جای جای این بازوها پراکنده‌اند و رگه‌های تیره‌ی غبار فشرده‌ی میان‌ستاره‌ای نیز لا به لای خود آنها کشیده شده‌اند.
چیزهایی که کمتر دیده می‌شوند ولی شناسایی‌پذیرند، میلیاردها ستاره‌ی معمولی کم نور و پهنه‌های گسترده‌ی گاز میان‌ستاره‌ای است که با همدیگر، دارای آنچنان جرم بالایی هستند که بر دینامیک و پویایی بخش‌های درونی کهکشان فرمان می‌رانند.
ولی چیزهای نادیدنی از این هم بیشتر است و شامل مقادیر بزرگ‌تری از ماده در شکل و گونه‌ایست که هنوز ناشناخته مانده: ماده‌ی فراگیر تاریک که برای توضیح بخشی از حرکت اجرام دیدنیِ بخش‌های بیرونی کهکشان مورد نیاز است.

در همین زمینه:

------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
grand spiral - galaxy - NGC 1232 - Very Large Telescope - star - dust - spiral arm - open cluster - interstellar dust - dark matter

منبع: apod.nasa.gov

ازدحام کرم‌های شب‌تاب کیهانی

کهکشان‌ها مانند کرم‌های شب‌تاب در این تصویر دیدنی تلسکوپ هابل می‌درخشند!
این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۲.۸ مگ)

این انبوه کرم‌های شب‌تاب کیهانی در حقیقت یک خوشه‌ی کهکشانی پرجمعیت به نام آبل ۲۱۶۳ است، یکی از اعضای کاتالوگ آبل (Abell)، کاتالوگی که در پیمایش سرتاسری آسمان گردآوری شده و بیش از ۴۰۰۰ خوشه‌ی کهکشانی را در خود دارد.

خوشه‌ی آبل ۲۱۶۳ با فاصله‌ی ۲.۷ میلیارد سال نوری از زمین، در صورت فلکی مارافسای جا دارد.

این خوشه به دلایلی ویژه بررسی خوبی رویش انجام شده؛ این که مواد درون هسته‌اش (محیط میان‌خوشه‌) دارای ویژگی‌هایی استثنایی است، از جمله هاله‌ی رادیویی گسترده، درخشندگی پرتو ایکس، و دماهای بی‌اندازه بالا دارد. این داغ‌ترین خوشه در کاتالوگ است! رصد خوشه‌های غول‌پیکری مانند آبل ۲۱۶۳ می‌تواند در بررسی ماده‌ی تاریک سودمند باشد، و از راه پدیده‌هایی مانند همگرایی گرانشی، چشم‌اندازی نوین از کیهان دوردست برای ما فراهم کند.

این عکس را تلسکوپ فضایی هابل به کمک دوربین پیمایشی پیشرفته‌ و دوربین میدان‌گسترده‌ی شماره ۳ی خود گرفته، و بخشی از یک برنامه‌ی رصدی گسترده به نام RELICS است. در این برنامه از ۴۱ خوشه‌ی بزرگ کهکشانی برای یافتن کهکشان‌های درخشان دوردست تصویربرداری می‌شود تا با بهره از تلسکوپ‌های کنونی و در آینده نیز با تلسکوپ فضایی جیمز وب با جزییات بیشتری بررسی شوند.

--------------------------------------------
به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:

واژه نامه:
firefly - NASA - ESA - Hubble Space Telescope - Abell 2163 - galaxy cluster - radio - halo - X-ray - dark matter - gravitational lensing - Advanced Camera for Surveys - Wide-Field Camera 3 - RELICS - galaxy - James Webb Space Telescope

منبع: nasa

تیری در قلب آسمان شمال

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۲.۲ مگ)
در آغاز برنامه‌ریزی برای گرفتن عکس‌هایی از شفق قطبی در آسمان شمالگان و ساختن یک ویدیوی زمان‌گریز از آنها بود. ولی در این میانه، ناگهان چیزی بسیار درخشان آسمان را مانند روز روشن کرد و عکاس بی‌درنگ پی برد که چیزی بسیار دیدنی‌تر را به تصویر کشیده.
این چیز که در برابر هفت برادران (ملاقه‌ی خرس بزرگ) روشن شد یک شهاب دوپیکری بود و به اندازه‌ای درخشان شد که می‌توان آن را یک آتشگوی نامید. در آن هنگام چند شب از رسیدن بارش شهابی دوپیکری (جوزایی) به اوج خود می‌گذشت.
پدیدار شدن و درخشش این شهاب تا چند ثانیه به درازا کشید و از خوش‌شانسی، دوربینی که برای ثبت شفق روشن بود توانست آن را در همه‌ی مسیرش ثبت کند.
جایگاه عکاس در زمان تصویربرداری جایی نزدیک دریاچه‌ی لاووزیرو در مورمانسک روسیه، درست شمال مدار شمالگان بود.

------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
aurora - time-laps - astrophotographer - Big Dipper - Geminid - meteor - fireball - Geminids Meteor Shower - Lovozero Lake - Murmansk - Russia - Arctic Circle

منبع: apod.nasa.gov

در محیط مرگبار پیرامون تپ‌اخترها هم می‌توان زندگی کرد، ولی به یک شرط!

* اخترشناسان برای نخستین بار شرایط دوام آوردن یک سیاره‌ی زیست‌پذیر پیرامون یک تپ‌اختر را بررسی و تعیین کرده‌اند.
تپ‌اخترها، مانند چیزی که در این نگاره‌ی هنری دیده می‌شود، ستارگان نوترونی سریع-چرخان با میدان مغناطیسی بی‌اندازه نیرومندی هستند که انبوهی از پرتوها و ذرات پرانرژی مرگبار می‌گسیلند.
تپ‌اخترها از شگرف‌ترین و کم‌شناخته شده‌ترین اجرام کیهانند. این هسته‌های ستاره‌ای که به بزرگی یک شهرند، نه تنها به فشردگی کوه اورست که در یک کوله‌پشتی جا شده هستند، بلکه می‌توانند به سرعت یک فرفره بچرخند. افزون بر این، تپ‌اخترها به دلیل میدان مغناطیسی بی‌اندازه نیرومند، و چرخش خودشان و این میدان، میدان‌هایی الکتریکی پدید می‌آورند که الکترون‌ها و پروتون‌ها را به سوی قطب‌های‌ آنها کشانده و باریکه‌های الکترومغناطیسی بی‌اندازه پرانرژی‌ای پدید می‌آورند که از این قطب‌ها بیرون می‌زند.

این موج پرتوهای مرگبار (و فوران ذرات نابودگر) باعث می‌شوند حتی فکر کردن به زندگی نزدیک این ستارگان هم خنده‌دار باشد. ولی، برای نخستین بار، اخترشناسان شرایطی که برای ادامه‌ی زیست‌پذیری یک فراسیاره در محیط خشن و مرگبار پیرامون یک تپ‌اختر نیازست را شناسایی کده‌اند. و گویا تنها چیزی که نیازست یک جو است- البته یک جو بسیار (بسیار) ضخیم و چگال.

بر پایه‌ی گزارشی که روز ۲۰ دسامبر در نشریه‌ی اخترشناسی و اخترفیزیک منتشر شد، پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که منطقه‌ی زیست‌پذیر یک تپ‌اختر (منطقه‌ای که آب روی سطح سیاره می‌توانند به حالت مایع بماند) می‌تواند به اندازه‌ی مدار زمین پیرامون خورشید باشد. ولی تاکید کردند که سیاره باید یک ابَرزمین با جَوی تا یک میلیون بار ضخیم‌تر از جو زمین باشد.

نخستین مورد تایید شده از یک فراسیاره (سیاره‌ی فراخورشیدی) به سال ۱۹۹۲ بر می‌گردد، هنگامی که چند سیاره‌ی زمین‌سان به گرد تپ‌اختر پی‌اس‌آر_بی۱۲+۱۲۵۷، در فاصله‌ی ۲۳۰۰ سال نوری زمین و در صورت فلکی دوشیزه (سنبله) شناسایی شد. اکنون می‌دانیم که دستکم سه فراسیاره‌ی سنگی به گرد این تپ‌اختر که به نام لیچ (lich) هم شناخته می‌شود می‌چرخند که دو تای آنها ابَرزمینند (هر یک با جرمی نزدیک به چهار برابر زمین). ولی آیا هیچ یک از آنها می‌تواند به راستی زیست‌پذیر باشد؟

[پیش از این درباره‌ی این سه سیاره که به نام های پولترگایست، دراگ، و فوبیتر نامیده شده‌اند خوانده بودید: * مردگان متحرک فضا]
در این نگاره‌ی هنری سیاره‌های پیرامون تپ‌اختر پی‌اس‌آر_بی۱۲+۱۲۵۷ به ترتیب اندازه و جدایی مدارهایشان نشان داده شده. جرم کوچک‌ترینِ آنها حدود یک پنجاهم زمین و دوتای دیگر چیزی میان چهار تا پنج برابر زمین است.
از آنجایی که یک تپ‌اختر در واقع گونه‌ای ستاره‌ی نوترونی‌ست -هسته‌ی رُمبیده‌ی یک ستاره‌ی بزرگِ "مرده"- دیگر گرمایی از راه واکنش‌های گرماهسته‌ای در درونش تولید نمی‌شود. به دلیل همین نبودِ یک چشمه‌ی پایدار انرژی در آنها، پژوهشگران باید راه دیگری برای آن که پی‌اس‌آر_بی۱۲+۱۲۵۷ بتواند سیاره‌هایش را برای رساندن به دماهای مناسب آب مایع سطحی گرم کند بیابند.

اخترشناسان، الساندرو پاترونو از دانشگاه لیدن و بنیاد ASTRON، و میکل کاما از دانشگاه‌های لیدن و کمبریج با بهره از داده‌های پرتو ایکس رصدخانه‌ی پرتو X چاندرا، میزان انرژی آزاد شده از این تپ‌اختر در طیف پرتو ایکس را اندازه گرفتند. آنها بر پایه‌ی داده‌های چاندرا دریافتند که میزان انرژی پرتو ایکسِ دریافتیِ دو سیاره‌ی ابرزمین پیرامون این تپ‌اختر برای مایع نگه داشتن آب سطحی بسنده می‌کند، البته اگر جَوی بی‌اندازه چگال داشته باشند.

به نوشته‌ی این گزارش، اگر سیاره‌ای پیرامون پی‌اس‌آر_بی۱۲+۱۲۵۷ دارای جَوی به اندازه‌ی کافی ضخیم و چگال باشد، می‌تواند پرتوهای مرگبار ایکس و ذرات پرسرعت این تپ‌اختر را درآشامیده (جذب کرده) و به تابش فروسرخ که زیان کمتری دارد تبدیل کند- این تابش فروسرخ همان چیزیست که به نام گرما نیز می‌شناسیم. هر چند که این جو به اندازه‌ای انبوه و چگال است که شرایط روی سطح سیاره مانند شرایط در ژرفای درازگودال ماریانا، ژرف‌ترین جای اقیانوس‌های زمین خواهد بود.

پاترونو که یکی از نویسندگان این پژوهش است می‌گوید: «بر پایه‌ی محاسبه‌های ما، دمای سیاره‌ها می‌تواند برای بودن آب مایع سطحی مناسب باشد. ولی هنوز نمی‌دانیم که آیا این دو ابرزمین یک جو مناسبِ بی‌اندازه چگال دارند یا نه.»
نگاره‌ی هنری از سیاره‌ای نزدیک یک تپ‌اختر (سمت راست)
شمار برآوردی تپ‌اخترها تنها در کهکشان راه شیری حدود ۲۰۰ هزارتاست، بنابراین بررسی چگونگیِ پیدایش و همچنین رفتار سیاره‌های پیرامون این اجرام کار بیهوده‌ای نیست. اخترشناسان می‌خواهند در پژوهش‌های آینده از آرایه‌ی آلما در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا برای جستجوی قرص‌های غبار پیرامون تپ‌اخترهای دیگر کمک بگیرند تا به رازهای پیدایش فراسیاره‌های تپ‌اختر-گَرد پی ببرند.

------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

اژه نامه:
exoplanet - pulsar - stellar core - backpack - Mount Everest - top - magnetic field - pole - Astronomy & Astrophysics - habitable zone - Earth - Sun - planet - super-Earth - terrestrial - PSR B1257+12 - lich - constellation Virgo - neutron star - star - thermonuclear reaction - X-ray - Chandra X-ray Observatory - Alessandro Patruno - Leiden University - ASTRON - Mihkel Kama - Leiden University - Cambridge University - liquid water - infrared - heat - Mariana Trench - ocean - Milky Way - European Southern Observatory - ALMA - dust disc -

منبع: astronomy

ماهی سفید غول‌پیکر در آسمان کالیفرنیا

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۲.۳ مگ)
چه اتفاقی در آسمان افتاده؟
روز جمعه، در پی پرتاب یک موشک شرکت اسپیس X، توده‌های دود اگزوز آن چشم‌اندازی بسیار خوش‌منظره و تماشایی را در آسمان بخش‌هایی از جنوب کالیفرنیا و آریزونا پدید آورد.
این پرتاب چشمگیر از پایگاه نیروی هوایی ون‌دنبرگ نزدیک لامپوک کالیفرنیا انجام شد و توده‌هایش که در زمان‌هایی مانند یک ماهی فضایی غول‌پیکر دیده می‌شد بسیار درخشان به نظر می‌آمد زیرا خورشید که داشت غروب می‌کرد آن را از پشت روشن کرده بود.
این موشک فالکون ۹ سنگین که با پنجره‌ی پرتاب تنها یک ثانیه‌ای راه افتاده بود، ۱۰ ماهواره‌ی ایریدیوم NEXT که بخشی از یک شبکه‌ی مخابرات جهانی رو به گسترش بودند را پیروزمندانه وارد مدار نزدیک زمین کرد.
در سمت راست، دود مرحله‌ی یک را می‌بینیم که رو به پایین می‌آید و همزمان، مرحله‌ی دو که داشت به راهش رو به بالا ادامه می‌داد در نوک توده‌ی دود سمت چپ دیده می‌شود.
ویدیوهای خوبی از این پرتاب گرفته شده. عکسی که اینجا می‌بینید از جایی در اورنج کانتی کالیفرنیا، و با نوردهی ۲.۵ ثانیه‌ای گرفته شده.

------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
SpaceX - California - Arizona - fish - Vandenberg Air Force Base - Lompoc - Sun - launch window - Falcon 9 Heavy rocket - low Earth orbit - Iridium - NEXT satellite - global communications network - Orange County

منبع: apod.nasa.gov

سیاره‌ای که ویژگی‌هایش یکی از دیگری ناهنجارتر است

در سال ۲۰۱۵ مطلبی را منتشر کردیم با این عنوان: * کشف یک سیاره بیگانه که جو خود را مانند دُم یک دنباله دار پشت سرش کشیده
اکنون به نظر می‌رسد این سیاره‌ی فراخورشیدی که گلیزه ۴۳۶بی (GJ 436b) نام دارد و هم‌جرم نپتون است، از آن چه به نظر می‌رسید هم شگفت‌انگیزتر است.
برداشت هنری از گلیزه ۴۳۶بی- این فراسیاره‌ با ابری غول‌پیکر از گاز در بر گرفته شده که با گردش آن در مدارش، پشت سرش کشیده شده و دمی به درازای میلیون‌ها کیلومتر برای آن پدید آورده
اخترشناسان از پیش فهمیده بودند که این فراسیاره‌ (سیاره‌ی فراخورشیدی) دارد تبخیر می شود. در سال ۲۰۱۵، گروهی از پژوهشگران یک دُم گازی دنباله‌دارمانند را دیده بودند که با گردش گلیزه ۴۳۶بی دور ستاره‌ی میزبان کوچک و کم‌نورش، پشت سرش کشیده شده.

اکنون بر پایه‌ی پژوهشی تازه، چیز ناهنجار دیگری هم درباره‌ی این فراسیاره وجود دارد: مدار آن بسیار کشیده (بیضی) است و در صفحه‌ی قطبی ستاره جای دارد- شیوه‌ی "بهنجار" (معمول) شیوه‌ایست که در مورد هر هشت سیاره‌ی شناخته شده‌ی سامانه‌ی خورشیدی دیده می‌شود و در آن، مدار سیاره‌ها نزدیک به دایره‌ای است و در صفحه‌ی استوایی خورشید جای دارد.

ونسان بوریه، اخترشناس دانشگاه ژنو سوییس، و نویسنده‌ی اصلی این پژوهش می‌گوید: «نیروهای کشندی سهمگینی بر این فراسیاره وارد می‌شود زیرا به اندازه‌ای باورنکردنی به ستاره‌اش نزدیک است، تنها ۳ درصد فاصله‌ی زمین-خورشید.» گفتنی است این فراسیاره ۴.۸ میلیون کیلومتر از ستاره‌اش فاصله دارد و در تنها ۲.۶ روز زمینی آن را دور می زند.

بوریه می‌افزاید: «این ستاره یک کوتوله‌ی سرخ است که عمری دراز دارد. نیروهای کشندی‌ای که این ستاره بر سیاره‌اش وارد می‌کند می‌بایست تاکنون مدار آن را دایره‌ای کرده باشد، ولی این گونه نشده.»

بوریه و همکارانش پس از بررسی طیفی عکس‌های گلیزه ۴۳۶بی که ۳۳ سال نوری از زمین دور است و در صورت فلکی شیر (اسد) دیده می‌شود به این موضوع پی بردند. این رصدها به کمک دو دستگاه انجام شده بود: "سیاره‌یاب دقت بالا با بهره از سرعت شعاعی" (هارپز، HARPS) در رصدخانه‌ی لاسیای رصدخانه‌ی جنوبی اروپا در شیلی، و هارپز-ان (HARPS-N، هارپز برای نیمکره‌ی شمالی) در رصدخانه‌ی صخره‌ی بچه‌ها در جزایر قناری.

بررسی این پژوهشگران همچنین نشان می دهد که گلیزه ۴۳۶بی همیشه هم دم ویژه‌اش را نداشته. این دنیای بیگانه احتمالا زمانی بسیار از ستاره‌اش دورتر بوده ولی به احتمال بسیار توسط یک سیاره‌ی هنوز ناشناخته در همین سامانه به درون هل داده شده بوده.

بوریه می‌گوید: «هدف بعدی ما شناسایی سیاره‌ی اسرارآیزیست که این خانواده‌ی سیاره‌ای را به هم ریخته.»

گزارش این دانشمندان در روز دوشنبه، ۱۸ دسامبر در نشریه‌ی نیچر منتشر شد.

--------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
GJ 436b - Neptune - exoplanet - comet - tail - star - elliptical - pole - planet - Earth - olar system - equatorial plane - tidal force - Vincent Bourrier - University of Geneva - Switzerland - red dwarf - spectrographic observation - constellation Leo - High Accuracy Radial velocity Planet Searcher - HARPS - European Southern Observatory - La Silla Observatory - Chile - HARPS-N - Northern Hemisphere - Roque de los Muchachos Observatory - Canary Islands - Nature

منبع: Space.com

Blogger template 'Browniac' by Ourblogtemplates.com 2008

بالای صفحه