نزدیکترین نماها از حلقه‌های کیوان

* عکس‌های تازه منتشر شده‌ی فضاپیمای کاسینی ناسا که اکنون در گام مدارهای "حلقه‌خراش" به سر می‌برد، نزدیکی باورنکردنی این کاوشگر به حلقه‌های یخی فریبنده‌ی کیوان (به عربی: زحل) را نمایش می‌دهند.

برخی از این عکس‌ها که نزدیک‌ترین نماهایی هستند که تاکنون از بخش‌های بیرونی حلقه‌های اصلی گرفته شده، و به دانشمندان شانسی که سال‌ها آرزویش را داشتند، یعنی دیدن ویژگی‌هایی با نام‌هایی مانند "کاه" (straw) و "پروانه" (propeller) را می‌دهند. اگرچه کاسینی این ساختارها را پیش از این هم دیده بود، ولی مدارهای ویژه‌ی کنونی‌اش شانس مشاهده‌ی آنها را با جزییات بیشتری می‌دهد. در این عکس‌های تازه ساختارهایی به کوچکی ۵۵۰ متر هم آشکار شده، یعنی در اندازه‌ی بلندترین آسمان‌خراش‌های زمین.

در این عکس فضاپیمای کاسینی یک موج چگالی را در حلقه‌ی A (سمت چپ) که حدود ۱۳۴۰۰۰ کیلومتر از کیوان فاصله دارد می‌بینیم. امواج چگالی [ردیف‌هایی از] انباشتگی ذرات در فاصله‌های ویژه از سیاره هستند. موج چگالی درون این عکس پر از توده‌های در هم و بر همی است که دانشمندان آنها را "کاه" (straw) نامیده‌اند. این موج خودش توسط گرانش ماه‌های ژانوس و اپیمتئوس پدید آمده که هر دو با هم در یک مدار به گرد کیوان می‌چرخند. در دیگر جاهای این عکس، ردپای به جا مانده از پان، درونی‌ترین ماه کیوان دیده می‌شود که تازه از آنجا گذشته بوده. این عکس از فاصله‌ی ۵۶۰۰۰ کیلومتری گرفته شده و هر پیکسل آن در اندازه‌ی اصلی هم‌ارز ۳۴۰ متر است. تصویر بزرگ‌تر

کاسینی اکنون حدود نیمی از بخش یکی مانده به پایانی ماموریتش را گذرانده- گامی که در آن، ۲۰ بار از کنار لبه‌ی بیرونی حلقه‌های اصلی‌ می‌گذرد. این مدارهای حلقه‌خراش از اواخر نوامبر آغاز شده بودند و تا پایان آوریل ادامه خواهد داشت؛ در آن زمان، کاسینی واپسین گام ماموریتش که به نام "پایان بزرگ" خوانده شده را آغاز می‌کند. این کاوشگر در ۲۲ مدار پایانی، پی در پی به درون فضای میان سیاره و حلقه‌ها شیرجه می‌زند. نخستین شیرجه برای روز ۲۶ آوریل برنامه‌ریزی شده.

این فضاپیمای کهنه‌کار اکنون دارد هر هفته یک بار از کنار لبه‌های بیرونی حلقه‌ها می‌گذرد و برخی از بهترین عکس‌هایش را از حلقه‌ها و ماه‌های سیاره می‌گیرد. تاکنون در این گام حلقه‌خراش، نزدیک‌ترین نماها از ماه‌های کوچک دافنیس و پاندورا به زمین فرستاده شده.

برخی از ساختارهای درون این عکس‌های تازه‌، از زمان رسیدن کاسینی به کیوان در سال ۲۰۰۴ تاکنون هرگز با این سطح جزییات دیده نشده بودند. در آن زمان جزییات کوچکی مانند کاه و ملخ‌ها -که به ترتیب توسط توده‌های ذرات حلقه و ماهک‌های درون حلقه‌ها پدید می‌آیند- هرگز دیده نشده بودند. (اگرچه ملخ‌ها در عکس‌های آغازین کاسینی وجود داشتند، ولی در عمل در بررسی‌های سال‌های بعد یافته شدند.)

کاسینی در زمان رسیدن به کیوان اندکی به حلقه‌ها نزدیک‌تر شده بود ولی کیفیت عکس‌هایی که آن زمان گرفت به خوبی عکس‌های تازه نبود (ببینید: ۱، ۲، ۳). دیدگاه آن چند عکس ارزشمند تنها رو به سمت تاریک حلقه‌ها بود و نیز از آنجایی که کاسینی به سرعت داشت از روی صفحه‌ی حلقه‌ها حرکت می‌کرد، دانشمندان ماموریت ناچار شدند برای کمتر کردن ماتی تصاویر، از نوردهی کوتاه بهره ببرند. در نتیجه عکس‌هایی که گرفته شد با وجود ارزش علمی بسیار بالا، تا اندازه‌ای تیره و آشفته بودند.

بر خلاف آنها، عکس‌های تازه‌ای که کاسینی دارد در مدارهای حلقه‌خراش می‌گیرد (و به زودی در گام "پایان بزرگ" خواهد گرفت)، هم سمت تاریک و هم سمت آقتاب‌گرفته‌ی حلقه‌ها را نشان می‌دهند. همچنین در این ماه‌های پایانی، کاسینی به جای آن که تنها یک گذر کوتاه چند-ساعته انجام دهد، ده‌ها بار دور خواهد زد.

رهبر تصویربرداری کاسینی، کارولین پورکو از  بنیاد علوم فضایی در بولدر کلرادو می‌گوید: «به عنوان کسی که آن عکس‌های آغازین سال ۲۰۰۴ (عملیات جایگیری مداری) که در ۱۳ سال گذشته، بهترین نماهای ما از حلقه‌ها بودند را برنامه‌ریزی کرد، از این همه جزییاتی که در عکس‌های تازه دیده می‌شود شگفت‌زده‌ام. چقدر خوب است که می‌توانیم بهترین نماهای حلقه‌های کیوان تا به امروز را ببینیم.»

پس از ۱۳ سال بررسی حلقه‌های کیوان از مدار سیاره، اکنون دانشمندان ماموریت کاسینی شناخت بهتر و ژرف‌تری از چیزهایی که می‌بینند دارند، ولی هنوز هم انتظار روبرو شدن با شگفتی‌های تازه‌ای را دارند.

در این تصویر منطقه‌ای از بخش بیرونی حلقه‌ی B کیوان را می‌بینیم. دقت این عکس دو برابر بهترین عکس‌هاییست که تاکنون از این منطقه گرفته شده. این عکس از فاصله‌ی ۵۲۰۰۰ کیلومتری گرفته شده و هر پیکسل آن در اندازه‌ی اصلی هم‌ارز ۳۶۰ متر است. تصویر بزرگ‌تر

در این عکس منطقه‌ای در بخش بیرونی حلقه‌ی B کیوان را می‌بینیم. دقت این عکس دو برابر بهترین عکس‌هاییست که تاکنون از این منطقه گرفته شده. و از این دیدگاه، به خوبی پیداست که هنوز جزییات ریزتری برای شناسایی در آنها وجود دارد. این عکس از فاصله‌ی ۵۱۰۰۰ کیلومتر گرفته شده و هر پیکسل آن در اندازه‌ی اصلی هم‌ارز ۳۶۰ متر است. تصویر بزرگ‌تر

در این عکس فضاپیمای کاسینی ناسا منطقه‌ای در حلقه‌ی A کیوان را می‌بینیم. دقت این عکس دو برابر بهترین عکس‌هاییست که تاکنون از این منطقه گرفته شده. در این تصویر نقطه و خط‌های روشن بسیاری را می‌بینیم که توسط پرتوهای کیهانی و ذرات باردارِ نزدیک سیاره پدید آمده‌اند. این عکس از فاصله‌ی ۵۴۰۰۰ کیلومتری گرفته شده و هر پیکسل آن هم‌ارز ۳۳۰ متر است. تصویر بزرگ‌تر

--------------------------------------------

به کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:

http://telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

NASA - Cassini spacecraft - Ring-Grazing - Saturn - straw - propeller - Earth - rings - moon - Daphnis - Pandora - moonlet - ring plane - Grand Finale - Cassini Imaging Team - Carolyn Porco - Space Science Institute - Boulder - Colorado - A ring - Density wave - gravity - Janus - Epimetheus - Pan - B ring - cosmic ray - planet

منبع: nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان