سیارک‌هایی که به درون اقیانوس می‌افتند چندان توانایی موج‌سازی ندارند

در فیلم‌های هالیوودی، با افتادن یک سیارک در اقیانوس، امواجی سهمگین پدید می‌آید که شهرهای ساحلی را در هم می‌کوبد. ولی شبیه‌سازی‌های تازه نشان می‌دهند که سیارک‌های واقعی چنین شتکی نمی‌زنند، زیرا بیشتر انرژی آزاد شده در برخوردشان باعث پاشیدن آب به درون جو می‌شود، و تنها بخش بسیار کمی از آن به پیدایش موج می‌انجامد.

شبیه‌سازی‌ها نشان می‌دهند امواجی که در پی افتادن یک سیارک دراقیانوس، بسیار دور از ساحل پدید می‌آیند نمی‌توانند تا مسافت چندانی گسترده شوند
اگر ویدیو اینجا اجرا نشد، می‌توانید آن را در فیسبوک یا کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان ببینید

گیلن گیسلر، پژوهشگر فیزیک فرآیندهای زمین‌شناختی در آزمایشگاه ملی لوس آلاموس می‌گوید: «باور مردم این بوده که آب‌تازهایی (سونامی‌هایی) که در اثر برخورد سیارک‌ها پدید می‌آیند خطرناک خواهند بود.» گیسلر این سخنان را در نشست دانش ماه و سیاره‌ای که در ماه مارس در وودلندز تگزاس برگزار شد بیان کرد. (وی همچین یافته‌هایش را در نشست پاییزی انجمن زمین‌شناسی آمریکا در دسامبر ۲۰۱۶ نیز ارائه کرده بود.) او شبیه‌سازی‌هایی سه‌بعدی انجام داد که پیدایش امواج در پی افتادن سنگ‌هایی با اندازه‌های گوناگون را نمایش می‌داد [ویدیوی بالا]، و دریافت که امواج پدید آمده در اثر برخورد سیارک‌های کوچک‌تر همانند سونامی‌های زمین‌لغزه‌ای زمین خواهد بود.

او می‌گوید: «موج پدید آمده می‌تواند بسیار خطرناک باشد -به بلندی ده‌ها کیلومتر- ولی راه چندان دوری نمی‌رود.»

زمین در مدارش تنها نیست. صدها هزار جرم نزدیک-زمین (NEO) نزدیک مسیر آن در رقصند؛ بیشتر این اجرام مواد سنگی هستند که از برخوردهای باستانی میان سیارک‌ها به جا مانده‌اند. به گزارش آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا (جی‌پی‌ال)، تقریبا هر ۱۰ هزار سال، اجرامی بزرگ‌تر از ۱۰۰ متر به سیاره‌ی ما برخوردی می‌کنند که می‌تواند اثرات ویرانگر داشته باشد. از آنجایی که حدود ۷۰ درصد سطح زمین را آب پوشانده، احتمال افتادن این اجرام در اقیانوس‌ها از همه بیشتر است.

گیسلر به درخواست ناسا برای برآورد کوچکترین سیارک‌هایی که می‌توانند خطرناک باشند، شبیه‌سازی‌هایی سه‌بعدی انجام داد تا اثرات احتمالی افتادن سیارک‌ها در اقیانوس را بررسی کند. به گفته‌ی وی، چنین بررسی‌هایی زمانبر هستند زیرا نیاز به مدل‌سازی از میلیون‌ها ذره دارند؛ ۱۱ شبیه سازی‌ای که وی انجام داد چندین ماه زمان برد. او به ویژه به سیارک‌هایی با قطر کمتر از۵۰ متر پرداخت.

وی می‌گوید چنین مدل‌سازی‌های پرجزییاتی برای بررسی اثرهای احتمالی بی‌تقارنی‌هایی که در یک برخورد رخ می‌دهد لازم است. سیارک‌ها می‌توانند راست رو به پایین آمده و در اقیانوس بیفتند، ولی احتمال این که با زاویه به اقیانوس برخورد کنند بسیار بیشتر است. در برخورد زاویه‌دار، آب‌هایی که جلوی سیارک شتک می‌زنند بیش از آب‌های پشت سرش خواهد بود، و گیسلر می‌خواست تاثیر چنین چیزی روی پیدایش امواج، مانند یک سونامی احتمالی را بررسی کند.

نمایی از ویدیوی بالا

بررسی‌ها نشان می‌داد که سیارک‌ها به سختی می‌توانند موج درست کنند. گیسلر دریافت که بیشترِ انرژی برخورد (۸۰ درصد آن) صرف بخار کردن آب و پدید آوردن یک گودی می‌شود. به گفته‌ی او، ۲۰ درصد بقیه هم بیشتر آب مایع را به بالا، به درون جو می‌پاشد، جایی که می‌تواند بر روی الگوهای آب و هوایی اثر بگذارد. گیسلر برآورد کرد که تنها یک دهم ۱ درصد انرژی جنبشی برخورد صرف موج‌سازی می‌شود. البته همین موج‌ها هم می‌توانند بزرگ باشند، ولی به سرعت انرژیشان را از دست می‌دهند.

گیسلر پی برد که سیارک‌هایی به بزرگی حدود ۱۴۰ متر و بزرگ‌تر بیشترین احتمال را برای دردسرهای چشمگیر دارند. بر پایه‌ی گزارش جی‌پی‌ال، امروزه مرکز پژوهش‌های اجرام نزدیک زمین ناسا در تلاش برای شناسایی ۹۰ درصد از NEOهای به این اندازه و بزرگ‌تر است؛ و تاکنون تنها کمی بیش از نیمی از جمعیت برآورد شده‌ی آنها را شناسایی کرده‌اند.

گیسل می‌گوید اگر سیارکی در فاصله‌ی حدود ۱۰۰ کیلومتری ساحل در آب بیفتد، می‌تواند اثر چشمگیری روی ساحل بگذارد. اجرام بزرگ‌تر، حدود ۳۰۰ متر، می‌توانند بادهایی با نیروی توفند به همراه امواج شوک در هوا، و همچنین موج‌هایی منطقه‌ای پدید بیاورد. ولی اگر سیارک دورتر از ساحل به درون آب بیفتد، موج‌های بزرگی که پدید می‌آورد به سرعت در اقیانوس می‌شکنند و از بین می‌روند.

گیسلر می‌گوید: «این برای درست کردن موج بسیار ناکارآمد است- موج‌ها به خوبی گسترده نمی‌شوند.»

او می‌گوید در حقیقت این مانند موج‌هاییست که در پی زمین‌لغزه‌های پیرامون آبدَره‌های نروژ و ایسلند پدید می‌آید. هنگامی که مواد به پایین کوه‌ها و درون این شاخابه‌های باریک و دراز سرازیر می‌شوند، می‌توانند موج‌هایی بلند با اثر منطقه‌ای بزرگ داشته باشند؛ ولی این موج‌ها تا مسافت دوری گسترده نمی‌شوند. در سال ۱۹۳۴، یکی از این بهمن‌ها به اندازه‌ای سنگ فرو ریخت که موج‌هایی به بلندی ۶۲ متر پدید آورد و چندین دهکده‌ را در هم کوبید. اگرچه این زمین‌لغزه‌ها می‌توانند برای مردمان نزدیکشان سهمگین و ویرانگر باشند، ولی برای کسانی که دورترند خطر کمی دارند.

بنابراین، برخورد سیارک در جایی نزدیک ساحل می‌تواند ویرانی بزرگی به بار آورد، ولی درباره‌ی آنهایی که فاصله‌ی دورتری در اقیانوس می‌افتند، نگرانی بسیار کمتری باید داشته باشیم.

در همین زمینه: * در صورت برخورد یک سیارک به زمین، خود برخورد کمترین نگرانی‌مان خواهد بود

--------------------------------------------

به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

asteroid - Hollywood - wave - folklore - Galen Gisler - Los Alamos National Laboratory - Lunar and Planetary Sciences Conference - Woodlands - Texas - American Geophysical Union - 3D - simulation - landslide - tsunami - Earth - near-Earth object - NEO - planet - NASA - Jet Propulsion Laboratory - JPL - crater - kinetic energy - Center for Near Earth Object Studie - hurricane - fjord - Norway - Iceland - avalanche

منبع: Space.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان