ستاره‌فشانی در دامن دوشیزه

این تصویر در چند اندازه‌ی دیگر: بزرگ- بسیار بزرگ (۷ مگابایت)- بسیار بزرگ‌تر (۹.۴ مگابایت)

با وجود همه‌ی تلاش‌هایی که تاکنون انجام شده، فرآیند پیدایش و فرگشت کهکشان‌ها هنوز به طور کامل شناخته نشده است. خوشبختانه، شرایطی که در برخی از کهکشان‌های ویژه (مانند کهکشان‌های ستاره‌فشان) دیده می‌شود می‌تواند چیزهای بسیاری درباره‌ی دگرگونی‌های آنها در گذر زمان به ما بگوید. کهکشان‌های ستاره‌فشان در بر دارنده‌ی منطقه‌ (یا مناطقی) هستند که ستارگان در آنها با نرخی بی‌اندازه سریع ساخته می‌شوند، به گونه‌ای که ذخیره‌ی گازهای کهکشان سریع‌تر از آن که بشود آن را دوباره پر کرد مصرف می‌شود!

ان‌جی‌سی ۴۵۳۶ که در این تصویر با جزییاتی زیبا دیده می‌شود یکی از همین گونه کهکشان‌هاست؛ این عکس را تلسکوپ فضایی هابل با دوربین میدان‌گسترده‌ی شماره ۳ی خود (WFC3) گرفته. ان‌جی‌سی ۴۵۳۶ که با فاصله‌ی حدود ۵۰ میلیون سال نوری از زمین، در صورت فلکی دوشیزه جای دارد، کانون ستاره‌زایی‌‌های آتشین است. عوامل چندی وجود دارد که می‌توانند به پیدایش یک چنین محیط آرمانی برای ستاره‌زایی با نرخ بالا بیانجامند. از هم مهم‌تر، باید ذخیره‌ی بسیار بزرگی از گاز [که سوخت ستاره‌زایی است] وجود داشته باشد. این هم می‌تواند از چند راه به دست آید- برای نمونه، با گذشتن از فاصله‌ی بسیار نزدیک یک کهکشان دیگر، در پی برخورد تمام‌عیار با کهکشانی دیگر، یا در برخی رویدادهایی که انبوهی از گاز را به فضایی به نسبت کوچک می‌رانند [مانند انفجارهای ابرنواختری-م].

فرآیند ستاره‌زایی دارای اثر انگشت ویژه و آشکاریست، از همین رو اخترشناسان می‌توانند بگویند چه جاهایی ستاره به دنیا آمده است. می‌دانیم که مناطق ستاره‌فشان سرشار از گازند. ستارگان جوانی که در چنین محیطی پدید می‌آیند عمر کوتاهی داشته و در جوانی می‌میرند؛ آنها ذخیره‌ی گازهایشان را با دمایی بی‌اندازه بالا می‌سوزانند و به نسبت سریع آن را به پایان می‌برند. این ستارگان همچنین به شدت پرتوهای بسیار پرانرژی فرابنفش می‌گسیلند که باعث می‌شود الکترون‌ها از اتم‌های هیدروژن پیرامونشان بیرون رانده شوند (فرآیند یونش)، و ابرهایی از هیدروژن یونیده پدید بیاید- ابرهایی که اخترشناسان آنها را مناطق اچ۲ یا HII می‌نامند.

--------------------------------------------

به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

galaxy - starburst galaxy - star - NGC 4536 - Hubble - Wide Field Camera 3 - WFC3 - constellation of Virgo - The Virgin - star formation - galactic collision - ultraviolet light - electron - atom - hydrogen - ionisation - HII region

منبع: spacetelescope

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان