نوزادی که از یک همبرگر درخشان تغذیه می‌کند

* شاید چیزی که در این تصویر فریبنده می‌بینید مانند چند لکه‌ی رنگین به نظر برسد، ولی در حقیقت این یک عکس پَروضوح از ستاره‌ای نوزاد در پوششی از غبار است.

این ستاره‌ی کم‌جرم با نام اچ‌اچ ۲۱۲ که با فاصله‌ی ۱۳۰۰ سال نوری از زمین، در سحابی شکارچی جای دارد، ستاره‌ای بی‌اندازه جوان است. میانگین عمر چنین ستارگان کم‌جرمی حدود ۱۰۰ "میلیارد" سال است، ولی این ستاره تنها حدود ۴۰ هزار سال از عمرش می‌گذرد- به زبان کیهانی، واقعا یک ستاره‌ی نوپا است.

در هسته‌ی ابرهای مولکولی گسترده‌ی درون مناطق ستاره‌زا، نبردی در جریان است؛ گرانش در یک سو و فشار گاز و غبار در سوی دیگر. اگر گرانش پیروز شود، گاز و غبار را وادار به رُمبش و تبدیل شدن به یک هسته‌ی داغ و چگال می‌کند که سرانجامش برافروختگی و پدید آمدن یک پیش‌ستاره خواهد بود. هر چه از گاز و غبار باقی بماند تشکیل یک قرص چرخان به گرد این ستاره‌ی نوزاد می‌دهد، و در بسیاری از سامانه‌های ستاره‌ای، همین قرص است که در پایان سیاره‌ها را می‌سازد.

به تصویر کشیدن چنین قرص‌های پیش‌ستاره‌ای بسیار جوانی، به دلیل اندازه‌ی به نسبت کوچکشان کار دشواری بوده، ولی اکنون وضوح بسیار بالای آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما)، شناخت جزییات پیچیده‌ی زایش ستارگان و سیاره‌ها را امکان‌پذیر ساخته است.

با نگاه دقیق‌تر به اچ‌اچ ۲۱۲ یک رگه‌ی تیره و بزرگ از غبار سرد را درون قرص می‌بینیم که میان دو منطقه‌ی روشن‌تری که از نور پیش‌ستاره گرم شده‌اند فشرده شده است. چیزی که پدید آمده مانند یک "همبرگر" کیهانی به نظر می‌رسد. این نخستین باریست که اخترشناسان چنین رگه‌ی غباری را در آغازین‌ترین گام‌های ستاره‌زایی می‌بینند، پس شاید این ابر بتواند سرنخ‌هایی درباره‌ی چگونگی تولد سامانه‌های سیاره‌ای برای ما فراهم کند.

--------------------------------------------

به کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

star - dust - Orion Nebula - HH 212 - molecular cloud - star formation - gravity - protostar - planet - protostellar disc - Atacama Large Millimeter/submillimeter Array - ALMA - hamburger

منبع: رصدخانه‌ی جنوبی اروپا (eso)

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان