شگفتی‌های مشتری بیش از آنست که گمان می‌رفت

* بر پایه‌ی یافته‌های فضاپیمای جونوی ناسا، به نظر می‌رسد ژرفای درون مشتری هم به اندازه‌ی لایه‌های بیرونی آراسته به توفانِ این غول گازی شگفت‌انگیز و بیگانه است.

توفان‌های چرخان قطب شمال مشتری که بزرگی هر یک به اندازه‌ی زمین است- تصویر بزرگ‌تر

به گفته‌ی اسکات بولتون، پژوهشگر اصلی جونو از بنیاد پژوهشی جنوب باختر در سن آنتونیو، دانشمندان تاکنون می‌پنداشتند که مشتری یا دارای هسته‌ای به نسبت کوچک، با جرمی ۱ تا ۱۰ برابر زمین است و یا این که اصلا هسته‌ای ندارد.

ولی هیچ یک از این انگاشت‌ها با داده‌های گرانشی که فضاپیمای جونو تاکنون گرد آورده همخوانی ندارند. جونو از ژوییه‌ی ۲۰۱۶ تاکنون در مدار این سیاره‌ی غول‌پیکر به سر می‌برد.

بولتون در نشست خبری ناسا در روز پنجشنبه، ۲۵ می، نخستین یافته‌های علمی دقیق این ماموریت را اعلام کرد. وی گفت: «به نظر می‌رسد مشتری دارای هسته‌ای با مرز نامشخص است که شاید از هر آنچه تاکنون پیش‌بینی شده بوده بزرگ‌تر باشد.»

به گفته‌ی بولتون، این هسته حتی می‌تواند تا اندازه‌ای محلول باشد، چنان چه داده‌های آغازین جونو هم با "جنبش‌هایی یا بادهایی منطقه‌ای در ژرفا" همخوانی داشته که بسیار پایین‌تر از قله‌ی ابرهای سیاره رخ می‌دهند.

شناسایی و توصیف هسته‌ی مشتری یکی از هدف‌های اصلی ماموریت ۱.۱ میلیارد دلاری جونو است که می‌کوشد شناخت ما از چگونگی پیدایش و فرگشت این غول گازی را بهبود بخشد. به گفته‌ی اعضای گروه ماموریت، آگاهی از تاریخ مشتری می‌تواند به بینش‌هایی درباره‌ی پیدایش سیاره‌ها و به طور کلی پیدایش و دگرگونی سامانه‌ی خورشیدی بیانجامد.

عکسی که جونو در ۲۷ اوت ۲۰۱۶ از حلقه‌ی کم‌نور مشتری گرفت. این نخستین نمای این حلقه‌های از درونشان است. ستاره‌ی پرنور بالایی ابط‌الجوزا است و کمربند شکارچی هم پایین، سمت راست دیده می‌شود.

همچنین در این نشست اعلام شد که جونو درنخستین شیرجه‌اش به سوی قطب‌های سیاره در ۲۷ اوت ۲۰۱۶، نخستین عکسی که تاکنون از سامانه‌ی حلقه‌ای کم‌نور آن دیده شده را از درون این حلقه گرفته.

جونو با بهره از هشت دستگاهش، به بررسی ساختار، همنهش (ترکیب)، میدان گرانشی و میدان‌ مغناطیسی مشتری می‌پردازد. این کاوشگر بیشتر داده‌هایش را هر ۵۳.۵ روز، در بخشی از مدارش که از نزدیک قطب‌های این غول گازی می‌گذرد گرد می‌آورد (مدار جونو بسیار کشیده و بیضی است).

جونو تاکنون تنها پنج تا از این گذرهای از کنار مشتری (پیرامشتری یا perijove) را انجام داده است، بنابراین دانشمندان ماموریت هنوز چیزهای بسیاری برای دانستن درباره‌ی هسته‌ی مشتری و دیگر ویژگی‌های آن دارند. ولی آنها تا همین جا هم توانسته‌اند به چیزهای بسیاری پی ببرند- برای نمونه، این که قطب‌های آبی‌فام مشتری بسیار متفاوت با بخش‌های راه راه نزدیک به استوای این غول گازیند، و این که سازوکار شفق‌های زمین و مشتری نیز یکسان نیستند. (۱ و ۲)

بولتون می‌گوید: «زمینه‌ی کلی یافته‌های ما پی بردن به تفاوت واقعی مشتری با چشمداشت‌های ما از آنست.»

نمودار ساختار احتمالی درون مشتری. داده‌های جونو تاکنون در روشن‌سازی این تصویر به ما کمک کرده. برای نمونه، داده‌های گرانشی جونو نشان می‌دهد که مشتری می‌تواند یک هسته‌ی بسیار بزرگ که تا اندازه‌ای نرم است داشته باشد.

در همین زمینه:

* ) قطب شمال مشتری شبیه هیچ جای دیگری در منظومه خورشیدی نیست

* )  شفق قطب جنوب مشتری از چشم فضاپیمای جونو

---------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه‌نامه:

Jupiter - gas giant - NASA - Juno spacecraft - Earth - core - Scott Bolton - Southwest Research Institute - San Antonio - ring - planet - solar system - magnetic field - elliptical - perijove - aurora - Earth -

منبع: Space.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان