ستاره‌ای که با تولدش، آغازگر تولد ستاره‌ای دیگر شده

* اخترشناسان با بهره از آرایه‌ی بسیار بزرگ کارل جی جانسکی (وی‌ال‌ای) در بنیاد ملی علوم به شواهد تازه‌ای دست یافته‌اند که نشان می‌دهد فواره‌ی پرسرعت موادی که از یک ستاره‌ی جوان بیرون زده‌ باعث آغاز روند پیدایش یک پیش‌ستاره‌ی جوانِ دیگر شده‌ است.

پیش‌ستاره‌‌ی فیر ۳ (اچ‌اوپی‌اس ۳۷۰) احتمالا با برون‌ریزی‌اش
آغازگر روند پیدایش یک پیش‌ستاره‌‌ی جوان‌تر به نام  فیر ۴ یا
اچ‌اوپی‌اس ۱۰۸  (نقطه‌‌ سرخ)، در منطقه‌‌ی ستاره‌زای شکارچی
شده. مقیاس تصویر بر پایه‌ au (یکای اخترشناسی) است، برابر
با فاصله‌ی زمین تا خورشید، حدود ۱۵۰ میلیون کیلومتر.

مایرا اوزاریو، از بنیاد اخترفیزیکی اندلس (IAA-CSIC) در اسپانیا می‌گوید: «جهت این فواره‌، سرعت موادش، وفاصله‌اش، همگی برای این نظریه مناسبند.» اوزاریو نویسنده‌ی اصلی پژوهشنامه‌ای در این باره است که در آستروفیزیکال جورنال منتشر شده.

این دانشمندان یک ابر گازی غول‌پیکر در فاصله‌ی ۱۴۰۰ سال نوری زمین در صورت فلکی شکارچی، که چندین ستاره در آن در حال شکل‌گیری است را بررسی کردند. این منطقه در گذشته هم بررسی شده بود، ولی اوزاریو و همکارانش به کمک وی‌ال‌ای یک رشته پژوهش تازه را در بسامدهای رادیویی متفاوتی که جزییات تازه‌ای را آشکار می‌کرد انجام دادند.

عکس‌های گرفته شده از این دو نشان می‌دهد که پیش‌ستاره‌ی جوان‌تر، به نام اچ‌اوپی‌اس ۱۰۸، در مسیر برون‌ریزی‌ِ پیش‌ستاره‌ی پیرتر، به نام اچ او‌پی‌اس ۳۷۰ جای دارد. این هم‌ترازی باعث شده بود یوشیتو شیماجیری و همکارانش در سال ۲۰۰۸ به این گمان برسند که برخورد مواد پرسرعت به توده‌ای از گاز، آغازگر فشرده شدن و رُمبش این توده و ساخته شدن یک پیش‌ستاره شده است.

آنا کی. دیاز-رودریگز، او هم از IAA-CSIC می‌گوید: «ما گره‌هایی از مواد را در این برون‌ریزی یافتیم و توانستیم سرعت آنها را اندازه بگیریم.»

این اندازه‌گیری‌های تازه تایید نیرومندی برای این نظریه بودند که برون‌ریزی ستاره‌ی پیرتر فرآیند پیدایش ستاره‌ی جوان‌تر را به راه انداخته.

دانشمندان بر این باورند که فواره‌ی اچ‌اوپی‌اس ۳۷۰ (که به نام اف‌آی‌آر ۳ هم شناخته می‌شود)، حدود ۱۰۰ هزار سال پیش به این توده‌ی گاز رسید و با برخورد به آن، روند رمبشی را آغاز کرد که به پیدایش اچ‌اوپی‌اس ۱۰۸ (که به نام اف‌آی‌آر ۴ هم شناخته می‌شود) انجامید. چهار ستاره‌ی جوان دیگر نیز در این منطقه هستند که می‌توانند دستاورد چنین برهم‌کنش‌هایی باشند، ولی پژوهشگران تنها در اچ‌اوپی‌اس ۱۰۸ شواهد این برخوردها یافتند.

اگرچه این سناریو شواهد نیرومندی دارد، ولی گویا یک واقعیت با آن در تضاد است. به نظر می‌رسد ستاره‌ی جوان دارد به سرعت در مسیری پیش می‌رود که [اگر رَدَش را بگیریم] نتیجه می‌گیریم جایی دیگر، بیرون از منطقه‌ای که برون‌ریزی ستاره‌ی پیرتر به آن برخورد کرده پدید آمده بوده.

اوزاریو توضیح می‌دهد: «ولی این حرکت می‌تواند یک خطای دید باشد که چه بسا توسط بیرون‌ریزی خود ستاره‌ی جوان‌تر پدید آمده. ما می‌خواهیم به رصد آن در یک بازه‌ی زمانی ادامه دهیم تا پاسخی برای این پرسش بیابیم.»

--------------------------------------------
* HOPS سرواژه‌ی پیمایش پیش‌ستاره‌های هرشل در شکارچی (Herschel Orion Protostar Survey) است.

--------------------------------------------

تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

star - National Science Foundation - Karl G. Jansky Very Large Array - VLA - jet - protostar - Mayra Osorio - Astrophysical Institute of Andalucia - IAA-CSIC - Spain - Astrophysical Journal - Earth - constellation Orion - radio - frequency - HOPS 108 - Herschel Orion Protostar Survey - HOPS 370 - Yoshito Shimajiri - Ana K. Diaz-Rodriguez - IAA-CSIC - star's formation - FIR 3 - FIR 4 - au - astronomical unit - Sun

منبع: sciencedaily

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان