همزیستی انفجاری دو ستاره
 |
| این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر |
"آر دَلو" (R Aquarii) که از دیرباز (حدود ۱۰۰۰ سال) به عنوان یک ستاره‌ی متغیر که با چشم نامسلح هم دیده می‌شود شناخته شده بود، در حقیقت یک سامانه‌ی ستاره‌ای دوتایی برهم‌کنشی است، دو ستاره که به نظر می‌رسد با هم در یک همزیستی نزدیک به سر می‌برند.
این سامانه که با فاصله‌ی حدود ۷۱۰ سال نوری از زمین، در صورت فلکی دلو جای دارد، از یک غول سرخ سرد و یک کوتوله‌ی سفید داغ و چگال تشکیل شده که به گرد مرکز جرم مشترکشان (گرانیگاه سامانه) در چرخشند.
بیشتر نوری که از این سامانه دیده می‌شود از آنِ غول سرخ است که خودش یک ستاره‌ی متغیر بلند-دوره از گونه‌ی ستاره‌ی "شگفت‌اختر" (میرا) است. ولی کوتوله‌ی سفید دارد با گرانش خود مواد سردِ درون پوشش گسترده‌ی غول سرخ به سوی سطح خود می‌کشد، فرآیندی که هر از گاهی به یک انفجار گرماهسته‌ای می‌انجامد و مواد را به فضا پرتاب می‌کند [انفجاری نامتقارن به نام "نواختر"-م].
این تصویر از همگذاری داده‌های چند طیف درست شده و در آن، نور دیدنی (مریی) که به رنگ سرخ دیده می‌شود نشانگر حلقه‌ای از مواد است که همچنان دارد گسترده می‌شود. این مواد از انفجاری سرچشمه گرفته‌اند که می‌بایست در اوایل دهه‌ی ۱۷۷۰ دیده شده باشد.
دانشمندان از سال ۲۰۰۰ تاکنون، به کمک رصدخانه‌ی پرتو X چاندرای ناسا فرآیندهای پرانرژیِ کمتر شناخته شده‌ای که به تابش‌های پرانرژی سامانه ی آر دلو می‌انجامد را زیر نظر گرفته‌اند. داده‌های چاندرا در تصویر به رنگ آبی دیده می‌شوند.
پهنای میدان دید این تصویر در فاصله‌ی برآوردی آر دلو به حدود یک سال نوری می‌رسد.
-------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
واژه نامه:
naked-eye - variable star - R Aquarii - binary star system - symbiotic - red giant - star - white dwarf - center of mass - Mira - thermonuclear - Chandra X-ray Observatory
منبع: apod.nasa.gov
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر