نگاهی به رقص گرانشی در ابرهای ستاره‌ساز

* حرکت‌های چرخشی در ابرهایی از گاز سرد و چگال، برای نخستین بار بینشی فعال از این به دانشمندان داده که گرانش چگونه هسته‌هایی فشرده (که ستارگان از آنها پدید می‌آیند) را در فضای میان‌ستاره‌ای می‌سازد. این یافته‌ها در روز ۶ ژوییه توسط گوئن ویلیامز از دانشگاه کاردیف در نشست ملی اخترشناسی در دانشگاه هال ارایه شد.

چپ: تصویر ‌سه رنگ اس‌دی‌سی۱۳. چهار بازوی رشته‌ای تیره به خوبی دیده می‌شوند. راست: نقشه‌ی تازه و پُروضوح اس‌دی‌سی۱۳ که رد گاز چگال آمونیاک درونی را آشکار کرده و هسته‌هایی که در راستای رشته‌ها پدید آمده‌اند را نشان می‌دهد.

ویلیامز توضیح می‌دهد: «ما چندیست که می‌دانیم ساختارهای ابری رشته‌ای و پرغبار در سرتاسر محیط میان‌ستاره‌ای کهکشان راه شیری وجود دارد. همچنین می‌دانیم که چگال‌ترینِ این رشته‌ها تکه تکه شده و بسته‌های فشرده‌ای از گاز سرد می‌سازند که سپس زیر گرانش خودشان می‌رُمبند و هر یک ستارگانی می‌سازند. ولی این که چنین چیزی دقیقا چگونه رخ می‌دهد هنوز ناشناخته مانده.»

اس‌دی‌سی۱۳ یک شبکه‌ی ابری چشمگیر از چهار رشته است که در یک کانون مرکزی به هم می‌رسند و جرمی هم‌ارز هزاران خورشید را در بر دارد. اکنون مشاهداتی که ویلیامز و همکارانش در دانشگاه کاردیف و دانشگاه منچستر به کمک آرایه‌ی بسیار بزرگ کارل جانسکی (جی‌وی‌ال‌ای) و تلسکوپ گرین بنک (جی‌بی‌تی) انجام داده‌اند، تاثیرهای گرانش بر گاز آمونیاکی که در اس‌دی‌سی۱۳ در حرکت است را نشان می‌دهد.

مواد از رشته‌های پیرامون کشیده شده و در هسته‌هایی که در این ساختار ابری دیده می‌شود برافزوده (انباشته) می‌شوند و در این فرآیند، انرژی پتانسیل گرانشی را به انرژی جنبشی تبدیل می‌کنند. در دو سوم این هسته‌ها که هنوز ستاره‌ای نساخته‌اند، حرکت‌های شدیدی در گاز دیده می‌شد.

ویلیامز می‌گوید: «به باور ما، همین فرآیندها در منطقه‌ی پیوند رشته‌ها نیز در جریانست- جایی که هم گسترده‌ترین جنبش‌های گازی و هم پرجرم‌ترین هسته‌ها در آن وجود دارد. ما همچنین گمان می‌کنیم شیب تندِ برافزایش در مرکز کانون باعث انباشتگی مواد و ساخته شدن هسته‌های بزرگ شده. بنابراین، یافته‌های ما نشان می‌دهد که این گونه رشته‌های میان‌ستاره‌ای و سامانه‌های کانونی نشانگر جایگاه‌هایی ویژه و ممتاز برای پیدایش بزرگ‌ترین ستارگان کهکشان هستند.»

--------------------------------------------

تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

gravity - star - Gwen Williams - National Astronomy Meeting - University of Hull - Cardiff University - Milky Way - interstellar medium - SDC13 - Sun - University of Manchester - Jansky Very Large Array - JVLA - Green Bank Telescope - GBT - ammonia - potential energy - kinetic energy - acceleration - Galaxy

منبع: sciencedaily

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان