چشم‌انداز خورشیدگرفتگی، این بار از کنار خود ماه

ین تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
در روز ۲۱ اوت، فضاپیمای مدارگرد شناسایی ماه که در آن هنگام داشت از فراز "سمت پیدا"ی ماه می‌گذشت، رویش را به زمین برگرداند و نگاهی به قرص کامل و روشن آن انداخت.
چنان چه پیش‌بینی شده بود، دوربین زاویه بسته‌ی این فضاپیما توانست عکسی پُروضوح از سیاره‌ی خوبمان با لکه‌ی تیره‌ی سایه‌ی ماه که داشت با سرعت حدود ۲۴۰۰ کیلومتر بر ساعت از روی خاک آمریکا می‌گذشت بگیرد.
در واقع، در ساعت ۱:۲۵:۳۰ به وقت منطقه‌ی مرکزی (CDT)، هاپکینزویل کنتاکی در مرکز سایه‌ی ماه جای داشت. در آن جا، قرص ماه نو در آسمانی صاف و بی‌ابر، به مدت ۲ دقیقه و ۴۰ ثانیه طور کامل قرص خورشید را پوشانده و یک خورشیدگرفتگی کامل برای مردم آنجا پدید آورده بود.

--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
nearside - Lunar Reconnaissance Orbiter - Full Earth - Narrow Angle Camera - planet - Moon - United States - Hopkinsville - Kentucky - Central Daylight Time - New Moon - Sun - total solar eclipse

منبع: apod.nasa.gov

شب و روز تاریک در سیاره شازده کوچولو

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
در زمان خورشیدگرفتگی کلی هفته‌ی گذشته چه روی داد؟
این تصویر سرتاسری آسمان که به روش "سیاره‌ی کوچک" گرفته شده، یک پیوند دیجیتالی از نماهاییست که در شب و روز همگی از یک نفطه گرفته شده‌اند.
در این سراسرنمای ۳۶۰ در ۱۸۰ درجه‌ای، شمال و جنوب به ترتیب در پایین و بالای تصویر جای دارند و خاور (شرق) و باختر هم در چپ و راست.
در مدت چهار ساعت شب پیش از خورشیدگرفتگی، رد ستارگان که دستاورد چرخش زمین است به گرد قطب شمال آسمان ثبت شده‌اند.
در روزِ خورشیدگرفتگی، هر ۱۵ دقیقه یک بار، از طلوع تا غروب (نیمه‌ی بالای چارچوب)، عکسی از خورشید گرفته شده که چند تا از آنها درست همزمان با خورشیدگرفتگی کامل بوده.
همه‌ی این نماها سپس به شیوه‌ی دیجیتالی به یک تصویر که دقیقا در زمان خورشیدگرفتگی ثبت شده بوده پیوسته‌اند. در آن عکس، تاج درخشان خورشید به گرد قرص تاریک ماه نو (بالا، چپ) و سیاره‌ی ناهید (بالا) همزمان دیده می‌شوند.
درخت میان تصویر، زیر دوربین، یک "صنوبر داگلاس" است. این عکس‌ با یک برنامه‌ریزی دقیق از دریاچه‌ی Magone در اورگان آمریکا گرفته شده.
--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
total solar eclipse - little-planet - time-lapse - panorama - star trail - celestial pole - Earth - Sun - partial eclipse - corona - new Moon - Venus - Douglas fir - Magone Lake - Oregon - USA

منبع: apod.nasa.gov

کوچک ولی پراهمیت

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۲.۸ مگ)
در این عکسِ تلسکوپ فضایی هابل ناسا، یک کهکشان کوتوله به نام ان‌جی‌سی ۵۹۴۹ در صورت فلکی اژدها را می‌بینیم. فاصله‌ی این کهکشان از زمین حدود ۴۴ میلیون سال نوریست، یعنی در همسایگی راه شیری جای دارد. به لطف همین نزدیکی به ما، ان‌جی‌سی ۵۹۴۹ هدفی عالی برای بررسی کهکشان‌های کوتوله است.

ان‌جی‌سی ۵۹۴۹ به داشتن جرمی حدود یک صدم راه شیری، یک کهکشان کوتوله‌ی به نسبت انبوه و چگال به شمار می‌آید. این کهکشان به دلیل شمار به نسبت کمِ ستارگانش به عنوان یک کهکشان کوتوله رده‌بندی شده، ولی بازوهای مارپیچی شل و ولش باعث شده در رده‌های کهکشان‌های مارپیچی میله‌ای نیز گنجانده شود. این ساختار که در این عکس نمایانست، کهکشان را مانند چرخ‌دنده‌ای به هم ریخته نشان می‌دهد.

ان‌جی‌سی ۵۹۴۹ با وجود کوچکی‌اش، به دلیل نزدیک بودن به زمین از پشت تلسکوپ‌های به نسبت کوچک نیز دیده می‌شود، حتی به کوچکی تلسکوپی که نخستین بار در سال ۱۸۰۱، ویلیام هرشل به کمکش آن را دید.

اخترشناسان هنگامی که به سراغ کهکشان‌های کوتوله‌ای مانند ان‌جی‌سی ۵۹۴۹ می‌روند، با شگفتی‌های کیهانی بسیاری روبرو می‌شوند. برای نمونه، این که پراکندگی ماده‌ی تاریک در کهکشان‌های کوتوله بسیار گیج‌کننده است (مساله‌ی "هاله‌ی تیزه‌ای" یا مساله‌ی تیزه-مرکز)، و این که شبیه‌سازی‌های ما از کیهان پیش‌بینی می‌کند که کهکشان‌های کوتوله باید بسیار پرشمارتر از چیزی که پیرامونمان می‌بینیم باشند ("مساله‌ی کهکشان کوتوله" یا "ماهواره‌های گمشده").

--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
NASA - ESA - Hubble Space Telescope - dwarf galaxy - NGC 5949 - Constellation - Draco - Milky Way - spiral arm - barred spiral - pinwheel - William Herschel - cuspy halo - missing satellites

منبع: spacetelescope

سیاره کیوان به رنگ آبی و طلایی

تصویری از سیاره‌ی کیوان (زحل) که اینجا می‌بینید تقریبا نمایی از این غول حلقه‌دار را نشان می‌دهد که اگر خودمان آنجا بودیم به چشم می‌دیدیم [یعنی به رنگ‌های طبیعی است-م]. این عکس در مارس ۲۰۰۶ توسط فضاپیمای کاسینی که هنوز در مدار این سیاره است گرفته شده.
اینجا حلقه‌های شکوهمند کیوان تنها مانند خط عمودی نازکی دیده می‌شوند، ولی ساختار پیچیده‌شان را می‌توانیم درسایه‌ی تاریکی که از آنها در سمت چپ تصویر افتاده به خوبی ببینیم.
ماه فواره‌دار کیوان، انسلادوس که تنها ۵۰۰ کیلومتر قطر دارد، اینجا مانند یک برجستگی در صفحه‌ی حلقه‌ها دیده می‌شود.
نیمکره‌ی شمالی کیوان تا اندازه‌ای آبی به نظر می‌رسد که دلیلش همان چیزیست آسمان زمین را آبی کرده: مولکول‌های هوای هر دو سیاره (در نقاط بی‌ابر)، نور آبی را بهتر از نور سرخ می‌پراکنند. ولی اگر به دقت به ابرهای این سیاره نگاه کنیم، رنگ طبیعی ابرهای آن که طلایی است به چشممان نمایان می‌شود.
هنوز روشن نیست که چرا "جنوب" کیوان به همین رنگ آبی دیده نمی‌شود- ولی یک انگاره اینست که ابرهای آن در فرازای (ارتفاع) بالاتری جای دارند. همچنین نمی‌دانیم که چرا ابرهای کیوان به رنگ طلایی دیده می‌شوند.
ماه آینده، فضاپیمای کاسینی ماموربتش به گرد کیوان را با شیرجه ای تماشایی به درون جو این سیاره به پایان خواهد برد.

--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
Saturn - Cassini spacecraft - rings - moon - Enceladus - Earth - molecule - scatter

منبع: apod.nasa.gov

تپه‌های پوشیده از برف بهرام در فصل بهار

اِن تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
هنگامی که این عکس گرفته می‌شد، نیمکره‌ی شمالی سیاره‌ی بهرام (مریخ) فصل بهار را می‌گذراند. این عکس را فضاپیمای مدارگرد شناسایی بهرام ناسا در۲۱ می ۲۰۱۷، ساعت ۱۳:۲۱ به وقت محلی بهرام و به کمک دوربین علمی تصویربرداری با وضوح بالای خود (هایراز) گرفته. در زمستان، بارش بی‌وقفه‌ی برف و باران تلماسه‌های بهرام سپیدپوش کرده، ولی بر خلاف زمین، این برف و یخ نه از آب، بلکه از جنس دی‌اکسید کربن یخ‌زده است، چیزی که به نام یخ خشک نیز شناخته می‌شود.

با تابش آفتاب بهاری بر این یخ‌های گذرا (شفاف)، لایه‌های یخ زیرشان که با شن و ماسه آمیخته شده گرم می‌شود و فرآیند فرازش (تصعید) برابشان رخ می‌دهد. این آزادسازی گاز به لایه‌ی یخ بالایی فشار آورده، و یا شکست لایه‌ی رویی یخ، آزاد می‌شود. این گازها شن‌های تیره‌ را هم با خود بالا می‌آورند، چیزی که به پیدایش نقش و نگارهایی زیبا می‌انجامد. روی سطح ناهموار میان تپه‌ها، یخ پشت برجستگی‌های کوچک پناه گرفته و سیت نخورده می‌ماند.


--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
Mars - High Resolution Imaging Science Experiment - HiRISE - NASA - Mars Reconnaissance Orbiter - Earth - carbon dioxide - dry ice

منبع: nasa

خورشیدگرفتگی دوتایی در کمتر از ۱ ثانیه

هفته‌ی گذشته، برای کمتر از یک ثانیه، خورشید دو بار گرفت.
یک هفته پیش در چنین روزی، بسیاری از مردمان آمریکای شمالی بیننده‌ی یک خورشیدگرفتگی پاره‌ای (جزیی) استاندارد بودند. شمار کمتری که در نواری باریک از خاک آمریکا گرد آمده بودند هم تاریکی شگفت‌انگیز روزهنگام در اثر گرفتگی کامل خورشید را تجربه کردند.
ولی شمار کمی از مردم که به دوربین‌هایی به اندازه‌ی کافی سریع مجهز بودند، توانستند دو خورشیدگرفتگی همزمان را ثبت کنند: یک خورشیدگرفتگی جزیی همزمان توسط ماه و ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS).
این ایستگاه که در مدارش به گرد زمین می‌گردد، در کمتر از یک ثانیه از برابر قرص خورشید گذشت، از همین رو برای آن که تصویرش مات در نیاید، می‌بایست زمان نوردهی کمتر از یک هزارم ثانیه می‌بود.
این تصویر پیوندی، ISS را در چند نمای پی در پی به هنگام گذشتن از برابر چهره‌ی خورشید نشان می‌دهد. عکس در طیف ویژه‌ای که از هیدروژن گسیلیده می‌شود (هیدروژن-آلفا) و فام‌سپهر (کروموسفر) خورشید را نشان می‌دهد گرفته شده. فام‌سپهر لایه‌ای داغ‌تر و بالاتر از نورسپهر (شیدسپهر، فوتوسفر) است که در عکس‌های معمولی ثبت می‌شود.

--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
Sun - North America - partial solar eclipse - total solar eclipse - Moon - International Space Station - ISS - Earth - hydrogen - chromosphere - photosphere

منبع: apod.nasa.gov

آیا ماده تاریک در کهکشان راه شیری سریع‌تر نابود می‌شود؟

* بر پایه‌ی نظریه‌ای تازه، ماده‌ی تاریک در کهکشان راه شیری گویا بسیار سریع‌تر از کهکشان‌های بزرگ‌تر یا کوچک‌تر و همچنین در کهکشان‌های آغازین کیهان نابود شود.
در این تصویر که بر پایه‌ی داده‌های ۵ ساله‌ی ماهواره‌ی فرمی ناسا درست شده، سرتاسر آسمان را در طیف پرتوهای گاما، انرژی‌های بالاتر از ۱ گیگاالکترون ولت می‌بینیم. رنگ‌های روشن‌تر نشانگر درخشش بیشترِ پرتو گاما هستند. نوار درخشان مرکز تصویر مربوط به کهکشان خودمانست. تصویر بزرگ‌تر
دانشمندان بنیاد پژوهش‌های بنیادی تاتا در بمبئی نظریه‌ای را ارایه کرده‌اند که می‌گوید ماده‌ی تاریک در کهکشان راه شیری شاید بسیار سریع‌تر از کهکشان‌های بزرگ‌تر یا کوچک‌تر و در کهکشان‌های روزگار آغازین کیهان نابود شود.

آنیربان داس به همراه مشاورش، دکتر باسودب داسگوپتا به این دلیل چنین احتمالی را مطرح کردند که تقریبا در همه‌ی مشاهداتِ انجام شده تاکنون هیچ سیگنالی که نشانگر واپاشی ماده‌ی تاریک باشد جایی دیده نشده- به جز سیگنال‌های وسوسه‌انگیزی از کهکشان راه شیری که توسط آشکارسازهای PAMELA و AMS02 و تلسکوپ پرتوگامای فرمی دریافت شده. اگر بررسی‌های بیشتر تایید کند که سرچشمه‌ی این سیگنال‌ها ماده‌ی تاریک است و سیگنال‌ها از جاهای دیگری به جز راه شیری دریافت نشوند، نظریه‌ی آنها می‌تواند توضیح دهد که چرا راه شیری ما کهکشانی ویژه به نظر می‌رسد.

در آسمان فریبنده‌ی شب، با بی‌شمار ستاره و کهکشان درونش، ما تنها حدود ۲۰ درصد از همه‌ی ماده‌ی موجود در کیهان را می‌بینیم. بقیه‌ی آن را گونه‌ای ماده‌ی بی‌فروغ و بیگانه تشکیل داده که بسیار کم از آن می‌دانیم. این به اصطلاح "ماده‌ی‌ تاریک" در چند دهه‌ی گذشته به شدت مورد بررسی و پژوهش بوده. بر پایه‌ی بسیاری از نظریه‌های رایج، ذرات ماده‌ی تاریک در همه‌ی اجرام بزرگ و کوچک و در هر زمانی از تاریخ کیهان، با نرخی یکسان نابود می‌شود.

این پژوهش تازه که گزارش آن روز ۲۳ ژوئن ۲۰۱۷ در نشریه‌ی فیزیکال ریویو لترز منتشر شد نشان می‌دهد که این رفتار شگفت‌آور ماده‌ی تاریک، که نرخ نابودی‌اش همه‌ جا یکسان نیست، ریشه در تقارن‌های نابودی ذرات این ماده دارد. همچنین، به پیش‌بینی این پژوهش، ماده‌ی تاریک از بیش از یک ذره ساخته شده و برهم‌کنش آن از راه یک ذره‌ی کم‌جرمِ هنوز ناشناخته انجام می‌شود. نبودِ سیگنال‌های نابودی ماده‌ی تاریک بیرون از راه شیری می‌تواند یک نشانه‌ی کلیدی برای این نظریه باشد، که رصدهای بیشتر آن را به آزمایش خواهد گذاشت.

--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه: 
dark matter - Milky Way - galaxy - Tata Institute of Fundamental Research - Mumbai - Anirban Das - Basudeb Dasgupta - PAMELA - AMS02 - Fermi gamma ray telescope - Physical Review Letters - annihilation rate

منبع: sciencedaily

آیا گونه تازه‌ای از امواج گرانشی دریافت شده؟

* آیا مزه‌ی (طعم) تازه‌ای از امواج گرانشی را یافته‌ایم؟
* بر پایه‌ی حدس و گمان‌های فزاینده‌ای که این روزها در این باره مطرح شده، پژوهشگران پیچ و تاب‌های ظریفی در بافت فضازمان را آشکار کرده‌اند که دستاورد برخورد سهمگین دو "ستاره‌ی نوترونی" بوده.
شبیه‌سازی از برخورد دو ستاره‌ی نوترونی. خطوط مغناطیسی آنها با رنگ سفید نشان داده شده.
اکنون تلسکوپ‌های نوری -از جمله تلسکوپ فضایی هابل- در تلاش برای رصد سرچشمه‌ی این امواجند: یک کهکشان بیضیگون در فاصله‌ی صدها میلیون سال نوری زمین.

امواج گرانشی نشانگر خشن‌ترین رویدادهای کیهانند و زمانی پدید می‌آیند که اجرام چگالی مانند سیاهچاله‌ها یا ستارگان نوترونی با انرژی هولناکی به یکدیگر برخورد می‌کنند.

دو آزمایشگاه -لیگو (LIGO) در آمریکا و ویرگو (VIRGO) در اروپا- برای آشکارسازی تغییرات کوچک در مسیر باریکه‌های لیزر در اثر گذشتن امواج گرانشی ساخته شده‌اند.

لیگو یا لایگو تا به امروز سه بار این امواج و سرچشمه‌شان که برخورد سیاهچاله‌ها بوده را آشکار کرده است. هر دو رصدخانه از ماه نوامبر تاکنون مجموعه داده‌هایشان را با هم هماهنگ می‌کرده، و حسمندی (حساسیت) آنها را افزایش داده‌اند.

ستارگان نوترونی
هفته‌ی گذشته، اخترشناس، جی. کریگ ویلر از دانشگاه تگزاس در آستین، گمانه‌زنی‌هایی را درباره‌ی داده‌های تازه و احتمالی لیگو توییت کرد: «سرچشمه‌ی تازه‌ی لیگو با همتای نوری. دهانتان باز خواهد ماند.»

منظور وی از "با همتای نوری" احتمالا اینست که اخترشناسان می‌توانند نوری که از سرچشمه‌ی امواج گرانشی گسیلیده شده را هم ببینند.

این می‌تواند بدین معنا باشد که چشمه‌ی امواج به جای سیاهچاله‌ها، ستارگان نوترونیست که در طول موج‌های دیدنی (مریی) هم می‌توان آنها را دید. پژوهشگران لیگو از مدت‌ها پیش این احتمال را پیش‌بینی کرده، و همکاری‌هایی را با رصدخانه‌های نوری برنامه‌ریزی کرده بودند تا بتوانند سیگنال‌های احتمالی را به سرعت پیش از اعلام رسمیِ این کشف، دنبال کنند.

حدس و گمان‌ها از این کشف بر ان‌جی‌سی ۴۹۹۳ متمرکز شده، کهکشانی در فاصله‌ی ۱۳۰ میلیون سال نوری زمین در صورت فلکی مار آبی. دو ستاره‌ی نوترونی درون این کهکشان گرفتار رقص مرگ بودند. اگرچه اخترشناسان درباره‌ی این که دو ستاره سهمی در رصدهای نوری به دنبال آشکارسازی احتمالی امواج گرانشی دارند یا نه سکوت کرده‌اند، ولی تلسکوپ هابل ادغام یک ستاره‌ی نوترونی دوتایی در این کهکشان را رصد کرده است.

اگر لیگو و ویرگو به راستی امواج گرانشی برخورد دو ستاره‌ی نوترونی را دریافت کرده باشند، پس شاید همین دلیل هیجان اندی هاول، یکی از همراهان پژوهش در این هفته باشد: «امشب یکی از آن شب‌هاییست که تماشای رصدهای اخترشناسی بهتر از هر داستانیست که تاکنون هر انسانی روایت کرده.»

--------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
gravitational wave - neutron star - Hubble Space Telescope - elliptical galaxy - black hole - LIGO - US - VIRGO - Europe - laser - J. Craig Wheeler - University of Texas - Austin - visible - wavelength - NGC 4993 - Hydra constellation

منبع: newscientist
خلاصه برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

قلب زرد و آبی و نارنجی

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
سحابی قلب از چه نیرو می‌گیرد؟
این سحابی گسیلشی (نشری) بزرگ که با نام آی‌سی ۱۸۰۵ نیز شناخته می‌شود، پیکره‌ی کاملش نمایی مانند قلب دارد.
برافروختگی این سحابی -و همچنین شکل ابرهای گاز و غبارش- دستاورد بادها و پرتوهای ستارگان بزرگ و داغ خوشه‌ی ستاره‌ای نوزاد میلوت ۱۵ در دلش هستند.
در این تصویر تلسکوپی ژرف (با نوردهی بلندمدت)، پرتوهای باریک-باند گسیلیده از اتم‌های هیدروژن، اکسیژن و گوگرد نمایش داده شده‌. گستردگی این چارچوب در آسمان سیاره‌ی زمین کمی بیش از دو درجه است، یعنی چهار برابر قطر ماه کامل.
این قلب کیهانی ۷۵۰۰ سال نوری دورتر از زمین، در صورت فلکی خداوند اورنگ یا ذات‌الکرسی، ملکه‌ی خودستا و افسانه‌ای اتیوپیا جای دارد.

--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
Heart Nebula - emission nebula - IC 1805 - stellar wind - star cluster - Melotte 15 - atom - hydrogen - oxygen - sulfur - full moon - constellation of Cassiopeia - Queen of Aethiopia

منبع: apod.nasa.gov

روز کیوان در برابر شب تتیس

در این تصویر که فضاپیمای کاسینی از حلقه‌های یخی سیاره‌ی کیوان (زحل) گرفته، تتیس، ماه یخ‌زده‌ی این سیاره هم دیده می‌شود که سمت شبش از نور "کیوان تاب" -نور خورشید که از روی کیوان بازتابیده- روشن شده است.

تیتس در اینجا نسبت به کاسینی در سمت دور کیوان است- اگر کسی از روی سطح آن به آسمان نگاه کند، قرص روشن کیوان را خواهید دید که آسمان را پوشانده.

روشنی تتیس در این تصویر دو برابر شده تا بهتر دیده شود. هلال باریکی از نیمکره‌ی شمالی روشن آن در بالای قرصش نمایان است. بخشی از سمت روز خود کیوان را هم می‌توان پایین، سمت چپ چهارچوب دید.

دیدگاه دوربین رو به سمت روشن حلقه‌ها و حدود ۱۰ درجه بالای صفحه‌ی آنهاست. عکس در نور دیدنی (مریی) و با دوربین زاویه-باز فضاپیمای کاسینی، در ۱۳ می ۲۰۱۷ رفته شده.

در زمان گرفتن عکس، فاصله‌ی کاسینی از کیوان حدود ۱.۲ میلیون کیلومتر، و زاویه‌ی خورشید-کیوان-فضاپیما (زاویه‌ی گام) هم ۱۴۰ درجه بود. هر پیکسل تصویر هم‌ارز ۷۰ کیلومتر روی کیوان است. فاصله‌ی تتیس از فضاپیما حدود ۱.۵ کیلومتر بود و هر پیکسل تصویر روی آن هم‌ارز ۹۰ کیلومتر است.

--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
rings - Satur - moon - Tethys - Saturnshine - planet - Cassini spacecraft - wide-angle camera - Sun - phase angle

منبع: nasa

روند گسترش "توفان هاروی" از چشم ماهواره

اگر این ویدیو اینجا اجرا نشد، می‌توانید آن را در کانال تلگرام و یا در فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان نیز تماشا کنید
توفند بزرگ و خطرناکی در خلیج مکزیک به پا شده.
در این ویدیوی زمان‌گریز (دور تند) که توسط ماهواره‌ی GOES خاوری متعلق به NOAA و ناسا درست شده، روند گسترش توفند هاروی در چند روز گذشته و رسیدنش به شدتی از رده‌ی ۴ را می‌بینیم.
توفندها (یا تندبادهای دریایی) که با اُفتی اندک در فشار هوا آغاز می‌شوند، به اندازه‌ای رشد می‌کنند که به سامانه‌های توفانی مارپیچ پهناوری تبدیل شده و با بادهایی پرسرعت و بارش باران کامل می‌شوند.
توفندها از تبخیر آب اقیانوس‌ها نیرو می‌گیرند، و بنابراین به طور معمول بر فراز آب‌های گرم که تبخیر بیشتر است شدت گرفته و روی خشکی از نیرویشان کاسته می‌شود.
هنوز چیزهای بسیاری درباره‌ی توفندها و چرخندها ناشناخته مانده، از جمله جزییاتِ روند شکل‌گیری آنها و مسیر دقیقی که خواهند پیمود.
توفند هاروی خیزآب خطرناکی هم پدید آورده که انتظار می‌رود امروز در تگزاس به خشکی برخورد کند.

--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
hurricane - Gulf of Mexico - time-lapse - Hurricane Harvey - Category 4 - NASA - NOAA - GOES-East - cyclone - Hurricane Harvey - storm surge - Texas

منبع: apod.nasa.gov

حلقه الماس در آسمان ابری

همزمان با افتادن سایه‌ی ماه بر خاک آمریکا در روز ۲۱ اوت، بینندگان خورشیدگرفتگی در نوار باریکِ گرفتگی کامل تماشاگر یک حلقه‌ی الماس بر پهنه ی آسمان شدند.
این پدیده‌ی کوتاه‌مدت و گذرا که در آغاز و پایانِ گرفتگی کامل رخ می‌هد، اغلب با فریادهای شگفتگی و تحسین بینندگان همراه می‌شود. این پدیده درست در آغاز و پایان گرفتگی، و زمانی روی می‌دهد که تاج گم‌نور خورشید به همراه تکه‌ای از قرص آن، با هم نمای انگشتری با نگین درخشان الماس را پدید می‌آورند.
در این تصویر که در زمان پایانِ گرفتگی، در سنترل، کارولینای جنوبی گرفته شده،ابرهایی را هم نزدیک انگشتر الماس خورشید در آسمان نشان می‌بینیم.

--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
Moon - US - totality - diamond ring - solar corona - Sun - Central - South Carolina

منبع: apod.nasa.gov

دو پرنده سرخ آسمان

این تصویر در دو اندازه‌ی دیگر: بزرگ- بسیار بزرگ
سحابی عقاب و سحابی قو (نعل اسب) این چشم‌انداز گسترده‌ی تلسکوپی پرستاره از صورت فلکی ماکیان (قو) در بازوی مارپیچی "کمان" و در مرکز کهکشان راه شیری را پوشانده‌اند.
عقاب یا ام۱۶ در بالای چارچوب و قو یا ام۱۷ در پایین چارچوب دیده می‌شوند و هر دو ابرهایی کیهانی با مناطق سرخ‌فام و فعال ستاره‌زایی هستند.
هر دوی این سحابی‌ها در بازوی مارپیچی‌ای جای گرفته‌اند که انباشته از گازهای هیدروژن اتمی با گسیلش‌های سرخ‌فام ویژه‌شان، و سحابی‌های غبارآلود تاریک هستند.
ام۱۷ که به جز قو، به نام سحابی‌های ماکیان و اُمگا نیز شناخته می‌شود، حدود ۵۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد، ولی ام۱۶ نزدیک به ۱۰۰۰ سال نوری از آن دورتر است و در فاصله‌ی ۶۵۰۰ سال نوری زمین جای گرفته.
مرکزهای هر دو سحابی مناطق ستاره‌زایی آشنایی هستند که نمای نزدیکشان را تاکنون چندین بار در عکس‌های تلسکوپ فضایی هابل دیده‌ایم.
در این نمای پیوندی که حدود ۳ درجه از آسمان را می‌پوشاند، داده‌های تصویری پرجزییاتِ باندباریک برای بهبود نمای بخش‌های مرکزی دو سحابی به کار رفته.
بال‌های گشوده‌ی سحابی عقاب حدود ۱۲۰ سال نوری گسترده شده‌اند و پهنای سحابی قو نیز به بیش از ۳۰ سال نوری می‌رسد.

--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
Eagle Nebula - Swan Nebula - Sagittarius spiral arm - Milky Way galaxy - M16 - M17 - star-formation - emission - atomic hydrogen - dark nebula - Omega Nebula - Hubble Space Telescope - narrowband

منبع: apod.nasa.gov

بهترین تصویری که تاکنون از سطح و جو ستاره‌ای به جز خورشید به دست آمده

* اخترشناسان با بهره از ترفند تداخل‌سنجی، بهترین نقشه‌برداری از جو و سطح یک ستاره و دقیق‌ترین سنجش از سرعت مواد در جو یک ستاره به جز خورشید را انجام داده‌اند.

یک گروه بین‌المللی از از اخترشناسان به رهبری که‌ایچی اوناکا از دانشگاه کاتولیک شمال در شیلی، با بهره از تداخل‌سنج تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی‌آی) در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا (اِسو)، دقیق‌ترین تصویر تا به امروز از یک ستاره را به دست آورده‌اند- ابرغول سرخ کژدم‌دل (قلب عقرب، آنتارس). آنها همچنین نخستین نقشه از سرعت مواد در جو ستاره‌ای به جز خورشید را پدید آورده و آشفتگی‌های نامنتظره‌ای را در جو بسیار گسترده‌ی کژدم‌دل آشکار کردند. این بهترین تصویر از سطح و جو ستاره‌ای به جز خورشید خودمانست. یافته‌های این پژوهش در نشریه‌ی نیچر منتشر شده است.
گروهی از اخترشناسان با بهره از تداخل‌سنج تلسکوپ بسیار بزرگ اِسو این نقشه‌ی چشمگیر را از سطح ابرغول سرخ کژدم‌دل (قلب عقرب) پدید آورده‌اند. این بهترین تصویر از سطح و جو ستاره‌ای به جز خورشید خودمانست.
ستاره‌ی پرآوازه و درخشان کژدم‌دل را با رنگ سرخ شگفت‌انگیزش، بی‌هیچ ابزاری می‌توان در دل صورت فلکی کژدم (عقرب) یافت. این ستاره‌ی بزرگ یک ابرغول سرخ به نسبت سرد است که واپسین گام‌های زندگیش را می‌گذراند و در راه انفجار و تبدیل شدن به یک ابرنواختر است. [۱]

وی‌ال‌تی‌آی دستگاه ویژه‌ای است که می‌تواند نور به دست آمده از چهار تلسکوپ، تلسکوپ‌های ۸.۲ متری یونیت (UTها)، یا تلسکوپ‌های کمکی کوچک‌تر (ATها) را با هم بیامیزد و یک تلسکوپ مجازی با آینه‌ی ۲۰۰ متری پدید آورد. این به وی‌ال‌تی‌آی کمک می‌کند تا جزییات ریزی که دیدنشان با یک تلسکوپ تنها ناممکن است را آشکار کند.

اوناکا که نویسنده‌ی اصلی این پژوهش نیز هست می‌گوید: «این که ستارگانی مانند کژدم‌دل در واپسین گام زندگیشان به این سرعت جرم از دست می‌دهند رازیست که بیش از نیم سده است ناگشوده مانده. وی‌ال‌تی‌آی تنها دستگاهیست که می‌تواند سرعت‌های گاز در جو گسترده‌ی کژدم‌دل را به طور مستقیم اندازه بگیرد- گامی مهم به سوی روشن کردن این مساله. چالش بعدی ما شناسایی چیزیست که باین حرکت‌های پرآشوب را پدید می‌آورد.»
برداشت هنری از ابرغول سرخ کژدم‌دل (قلب عقرب) در صورت فلکی کژدم. اخترشناسان با بهره از تداخل‌سنج تلسکوپ بسیار بزرگ اِسو دقیق‌ترین تصویر از سطح ستاره‌ای به جز خورشید را برای این ستاره پدید آورده‌اند. آنها با بهره از همین داده‌ها نخستین نقشه از سرعت گازها در جو ستاره‌ای به جز خورشید را نیز برای این ستاره درست کردند. تصویر بزرگ‌تر
این دانشمندان با بهره از این داده‌های تازه نخستین نقشه‌ی دو-بعدی ازجو ستاره‌ای به جز خورشید را تهیه کردند. آنها این کار را با بهره از وی‌ال‌تی‌آی، با سه تلسکوپ کمکی و دستگاهی به نام امبر (AMBER) انجام دادند تا تصویرهای سطح کژدم‌دل در دامنه‌ی کوچکی از طول موج‌های فروسرخ را از هم جدا کنند. آنها سپس به کمک این داده‌ها، تفاوت میان سرعت گارهای جَوی در بخش‌های گوناگون ستاره، و سرعت میانگین در سرتاسر ستاره را برآورد کردند [۲]. از این راه نقشه‌ای از سرعت نسبی گازهای جوی در سرتاسر قرص کژدم‌دل پدید آمد- نقشه‌ای که تاکنون تنها برای خورشید به دست آمده بود.

آنان گازهای آشفته‌ی کم‌چگالی را در جایی بسیار دورتر از پیش‌بینی‌ها نسبت به ستاره یافتند و نتیجه گرفتند که این حرکت نمی‌تواند دستاورد همرفت باشد [۳]، یعنی از جابجایی بزرگ-مقیاسِ مواد که انرژی را از هسته‌ی بسیاری از ستارگان به جو بیرونی آنها می‌برد. آنان استدلال می‌کنند که شاید دلیل این جابجایی‌ها در جو گسترده‌ی ابرغول‌های سرخی مانند کژدم‌دل، فرآیند تازه و هنوز ناشناخته‌ای باشد.

اوناکا در پایان می‌گوید: «در آینده، این ترفند رصدی می‌تواند برای ستارگانی در رده‌های دیگر، جهت بررسی سطح و جو آنها با جزییاتی بی‌سابقه به کار رود. چنین کاری تاکنون تنها برای خورشید انجام شده. پژوهش ما اخترفیزیک ستاره‌ای را وارد بُعد دیگری می‌کند و پنجره‌ای کاملا تازه رو به رصد ستارگان می‌گشاید.»
اخترشناسان با بهره از تداخل‌سنج تلسکوپ بسیار بزرگ اِسو این نقشه‌ی چشمگیر را از جابجایی‌های مواد در سطح ابرغول سرخ کژدم‌دل (قلب عقرب) به دست آورده‌اند. این نخستین مورد از چنین نقشه‌ایست که تاکنون برای ستاره‌ای به جز خورشید به دست آمده. در بخش‌های سرخ، مواد از زمین دور می‌شوند و در بخش‌های آبی به سوی زمین می‌آیند. بخش‌های خالی پیرامون ستاره ویژگی وافعی نیستند، بلکه جاهایی را نشان می‌دهند که اندازه‌گیری سرعت مواد ناممکن بوده.
--------------------------------------------
یادداشت‌ها:
۱] اخترشناسان کژدم‌دل را ستاره‌ای از رده‌ی ابرغول‌های سرخ می‌دانند. این ستارگان غول‌پیکر با جرمی میان ۹ تا ۴۰ برابر خورشید به دنیا می‌آیند. زمانی که یک ستاره ابرغول سرخ می‌شود، جوَش رو به بیرون گسترش می‌یابد و بزرگ و درخشان، ولی با چگالی کم می‌شود. کژدم‌دل اکنون دارای جرمی حدود ۱۲ برابر خورشید، و قطری ۷۰۰ برابر آنست. به باور اخترشناسان، این ستاره در آغاز دارای جرمی بیش از ۱۵ برابر خورشید بوده و در درازنای زندگی‌اش، جرمی هم‌ارز سه برابر خورشید را از دست داده.

۲] سرعت موادی که رو به زمین می‌آیند یا از آن دور می‌شوند را می‌توان با بهره از اثر دوپلر سنجید: خطوط طیفی آنها به انتهای سرخ یا آبی طیف می‌گراید که بسته به اینست که موادی که نور را می‌گسیلند یا می‌درآشامند (جذب می‌کند)، رو به بیننده بیایند یا از آن دور شوند.

۳] همرفت پدیده‌ایست که در آن با الگویی دایره‌ای، مواد سرد پایین می‌روند و مواد گرم بالا می‌آیند. این فرآیند روی زمین، در جو و در جریان‌های اقیانوسی رخ می‌دهد، ولی می‌تواند گازها را هم در ستارگان جابجا کند.

--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
ESO - Very Large Telescope Interferometer - VLTI -  star - red supergiant - Antares - Sun - Nature - constellation of Scorpius - Scorpion - supernova - Paranal Observatory - Chile - Unit Telescopes - Auxiliary Telescopes - AMBER - infrared - wavelength - convection - Earth - Doppler Effect - spectral line - spectrum - ocean current

منبع: eso

تپه‌های سیاه در سیاره سرخ

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
تلماسه‌ها (تپه‌های شنی) در سرتاسر سیاره‌ی بهرام (مریخ) دیده می‌شوند ولی یکی از گروه‌های بزرگ آنها را می‌توان در نیمکره‌ی جنوبی این سیاره، درست در باختر حوضه‌ی برخوردی هلاس، در ناحیه‌ی هلسپونت یافت. در این ناحیه، چندین دسته از سازندهای تلماسه‌ای تیره‌رنگ به چشم می‌خورد که هم درون گودی‌هایی مانند دهانه‌ها گرد آمده‌اند و هم در دشت‌های بیرون از دهانه‌ها.

تصویری که می‌بینید بخش میانی یک میدان تلماسه‌ای گسترده را نشان می‌دهد که به طور عمده از تلماسه‌های هلالی به نام "برخان" تشکیل شده. در این عکس، سمت شیبدار و آفتاب‌گرفته‌ی تلماسه‌ها که بادپناه نام دارد، سمت رو به بادِ تلماسه، و جهت جابجایی آن را نشان می‌دهد. تلماسه‌های باریک و بلند دیگری که در تصویر دیده می‌شود به نام تلماسه‌های "سیف" شناخته و در جاهای دیگری نزدیک خاور دیده می‌شوند [سیف (seif) واژه‌ای تازی و به معنای شمشیر است.].

این عکس را مدارگرد شناسایی بهرام ناسا (ام‌آراو) به کمک دوربین هایراز خود (HiRISE) گرفته. شمال رو به بالای چارچوب، و هر پیکسل تصویر در اندازه‌ی اصلی هم‌ارز ۲۵.۵ سانتیمتر است .

--------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
dune - Mars - hemisphere - Hellas - impact basin - Hellespontus region - crater - crater - plain - barchan - slip face - seif - HiRISE - Mars Reconnaissance Orbiter

منبع: nasa

تاج خورشید بر سر ماه

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
در زمان گرفتگی کامل خورشید، جو بیرونی گسترده‌ی این ستاره، یا همان تاج، نمایی زیبا و الها‌م‌بخش پدید می‌آورد. تیغه‌ها و رشته‌ها و ساختارهایی لرزان آن درخششی از ۱ تا ۱۰۰۰۰ برابر دارند و از همین رو ثبت آنها در یک تک نما بی‌اندازه دشوار است.
ولی این تصویر که از همگذاری چندین نمای تلسکوپی درست شده، دامنه‌ی گسترده‌ای از نوردهی‌هایی با مدت متفاوت را در بر دارد و بدین ترتیب توانسته تاج خورشید را با همه‌ی شکوه و جلالش نمایش دهد.
همه‌ی نماهای دیجیتالی سازنده‌ی این تصویر از آسمانی صاف بر فراز استنلی، آیداهو در کوهستان ساوتوث، و در زمان خورشیدگرفتگی کلی ۲۱ اوت ۲۰۱۷ گرفته شده‌اند.
زبانه‌ی صورتی‌رنگی در تصویر دیده می‌شود که درست از لبه ی سمت راست خورشید بیرون زده.
حتی جزییات کوچکی از سمت شب قرص ماه نو را هم می‌توان در تصویر شناسایی کرد. چیزی که به روشنی اندکِ این سمت ماه انجامیده، بازتاب نور خورشید از روی قرص کامل زمین است (زمین‌تاب).

--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
total solar eclipse - Sun - corona - Stanley - Idaho - Sawtooth Mountains - New Moon - reflect - Full Earth

منبع: apod.nasa.gov

نیمی از مواد پیرامون ما و حتی خود ما، ریشه‌اش به کهکشان‌های دیگر می‌رسد

* پژوهش‌ها نشان می‌دهند که به احتمال بسیار، ریشه‌ی نیمی از مواد پیرامون ما به کهکشان‌های دوردست می‌رسد.

در پژوهشی که نخستین مورد از نوع خود بود، اخترفیزیکدانان دانشگاه نورث‌وسترن دریافته‌اند که بر خلاف باور استاندارد گذشته، شاید نزدیک به نیمی از مواد درون کهکشان راه شیری از کهکشان‌های دوردست آمده باشد. بنابراین، بخشی از بدن هر یک از ما می‌تواند ریشه در کهکشانی دیگر داشته باشد.
ام۸۲، کهکشانی با یک اَبَرباد کهکشانی. ام۸۲ که کهکشان سیگار نیز نام دارد، دارای همسایه‌ای به نام ام۸۱ است که در کشمکشی گرانشی با آن گرفتار شده. به گفته‌ی دانشمندان، این زوج یکی از بهترین نمونه‌هاییست که در آنها جابجایی میان‌کهکشانی رخ می‌دهد. درباره‌شان بخوانید: * نبرد یک میلیاردساله دو کهکشان
این گروه پژوهشی با بهره از شبیه‌سازی‌های ابررایانه‌ای، به سازوکار تازه و نامنتظره‌ای برای به دست آوردن مواد توسط کهکشان‌ها -از جمله راه شیری خودمان- پی برده‌اند: جابجایی (انتقال) میان‌کهکشانی. این شبیه‌سازی‌ها نشان می‌دهند انفجارهای ابرنواختری انبوهی از گاز را به بیرون می‌پاشند که باعث می‌شود اتم‌ها از راه بادهای نیرومند کهکشانی، از یک کهکشان به کهکشانی دیگر جابجا شوند. جابجایی میان‌کهکشانی پدیده‌ی تازه شناسایی شده‌ایست که بر پایه‌ی شبیه‌سازی‌ها، می‌تواند برای شناخت دگرگونی و فرگشت کهکشان‌ها کلیدی باشد.

دانیل انگلس-آلکازار، عضو پسادکترای مرکز اخترفیزیک نورث‌وسترن که رهبری این پژوهش را بر عهده داشت می‌گوید: «با در نظر گرفتن این که این همه مواد سازنده‌ی ما می‌تواند از کهکشان‌های دیگر آمده باشد، می‌توانیم خودمان را مسافران فضا یا مهاجران میان‌کهکشانی بدانیم. احتمال بسیاری می‌رود که بیشتر مواد کهکشان راه شیری در گذشته از آنِ کهکشان‌های دیگر بوده، سپس با یک باد نیرومند وارد فضای میان‌کهکشانی شده و سرانجام سر از کهکشان راه شیری در آورده باشند.»

کهکشان‌ها بسیار از هم دورند، بنابراین حتی با این که سرعت بادهای کهکشانی به صدها کیلومتر بر ثانیه می‌رسد، برای انجام این فرآیند به میلیاردها سال زمان نیاز بوده.

پرفسور کلود-آندری فوشی-ژیگه و گروه پژوهشی‌اش به همراه همکارانش در برنامه‌ی FIRE، که خود وی یکی از رهبرانش است، شبیه‌سازی‌های عددی پیچیده‌ای انجام داده بودند که مدل‌های سه‌بعدی واقع‌بینانه‌ای از کهکشان‌ها، از پیدایش آنها درست پس از مهبانگ تا امروز را پدید آورده.

سپس انگلس-آلکازار الگوریتم‌های پیشرفته‌ای پدید آورد تا این گنجینه‌ی داده‌ها را بکاود و شیوه‌ی به دست آوردن مواد از کیهان توسط کهکشان‌ها را تعیین کند.

این پژوهش که به تلاشی هم ارز میلیون‌ها ساعت رایانشِ پیوسته نیاز داشت در ماهنامه‌ی انجمن سلطنتی اخترشناسی منتشر شده.

فوشی-ژیگه، یکی از نویسندگان این گزارش و استادیار فیزیک و اخترشناسی در کالج هنر و دانش واینبرگ می‌گوید: «این پژوهش، دانش ما از چگونگی پیدایش کهکشان‌ها پس از مهبانگ را دگرگون می‌کند.»

وی می‌گوید: «چیزی که از این شیوه‌ی تازه برمی‌آید اینست که نیمی از اتم‌های پیرامون ما -درون سامانه‌ی خورشیدی، در زمین، و در هر یک از ما- ریشه در کهکشان خودمان ندارند، بلکه از کهکشان‌هایی دیگر، به فاصله‌هایی تا یک میلیون سال نوری آمده‌اند.»

این پژوهشگران با ردگیری دقیق جریان‌های پیچیده‌ی مواد در شبیه‌سازی‌ها پی بردند که گازها از کهکشان‌های کوچک‌تر به بزرگ‌تر، مانند راه شیری، جریان می‌یابند و در آنها ستاره می‌سازند. تا حدود ۵۰ درصد از مواد درون کهکشان‌های بزرگ‌تر را می‌توان به پای این جابجایی جرم از راه بادهای کهکشانی نوشت.

انگلس-آلکازار که نویسنده‌ی اصلی این پژوهش بود می‌گوید: «ما در شبیه‌سازی‌هایمان توانستیم ریشه‌ی ستارگان در کهکشان‌هایی مانند راه شیری را ردگیری کنیم و تعیین کنیم که آیا ستاره از مواد بومی خود کهکشان درست شده یا از موادی که که از کهکشان دیگری آمده‌اند.»

در یک کهکشان، ستاره‌ها در قید یکدیگرند: دسته‌ی بزرگی از ستارگان به گرد یک گرانیگاه مشترک می‌گردند. پس از مهبانگ در ۱۴ میلیارد سال پیش، کیهان انباشته از گازی یکنواخت بود- نه ستاره‌ای بود و نه کهکشانی. ولی آشفتگی‌های ریزی در این گاز وجود داشت که به کمک نیروی گرانش آغاز به رشد کردند و سرانجام ستارگان و کهکشان‌ها را پدید آوردند. کهکشان‌ها پس از پیدایش، هر یک هویت خود را داشتند.

فوشی-ژیگه می‌گوید: «ریشه‌های ما بسیار کمتر از آنچه تاکنون می‌پنداشتیم بومی است. از این پژوهش می‌فهمیم که چگونه چیزهای پیرامونمان با اجرام دوردست در آسمان ارتباط دارند.»

به گفته‌ی پژوهشگران، این یافته‌ها مسیری تازه در پژوهش‌ها برای شناخت ساخته شدن کهکشان‌ها می‌گشاید. پیش‌یینی جابجایی میان‌کهکشانی اکنون می‌تواند آزموده شود. گروه نورث‌وسترن بر آنند تا با اخترشناسان رصدی که با تلسکوپ فضایی هابل و رصدخانه‌های زمینی کار می‌کنند همکاری کرده و پیش‌بینی‌های شبیه‌سازی را بیازمایند.

--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
Northwestern University - astrophysicist - Milky Way galaxy - extragalactic matter - supercomputer simulation - intergalactic transfer - galaxy - space traveler - extragalactic immigrant - Daniel Anglés-Alcázar - CIERA - Center for Interdisciplinary Exploration and Research in Astrophysics - galactic wind - Claude-André Faucher-Giguère - FIRE - Feedback In Realistic Environments - 3-D - Big Bang - algorithm - Faucher-Giguère - Weinberg College of Arts and Sciences - solar system - Earth - star - intergalactic transfer - Hubble Space Telescope -

منبع: sciencedaily

خورشیدگرفتگی کلی بر فراز دریاچه

پرسشی که بسیاری از بینندگان خورشیدگرفتگی دیروز در ساعت‌های پیش از رویداد با آن روبرو بودند این بود که آیا در آن هنگام آسمان به اندازه‌ی کافی صاف خواهد بود که چیزی را ببینند یا نه.
مسیر گرفتگی کلی از ساحل تا ساحل خاک اصلی آمریکا، از اورگان تا کارولینای جنوبی را می‌پوشاند- ولی خورشیدگرفتگی جزیی را در سرتاسر آمریکا می‌شد دید.
شوربختانه بسیاری از جاها آسمانی به طور عمده ابری داشتند، ولی یکی از جاهایی که ابرهای کمتری داشتند ساحل دریاچه‌ی گرین ریور در وایومینگ بود.
در آنجا تا یک دقیقه پیش از گرفتگی کلی، هر از گاهی ابرها خورشید را می‌پوشاندند. ولی پس از آن به اندازه‌ی کافی دور شدند که نمای مرکزیِ این تصویر که پیوندی از نماهای پی در پی است به دست آید.
در این تصویر تاج خورشید را می‌بینیم که از لبه‌های قرص ماه، که خودش قرص آشنای خورشید را پوشانده بیرون زده. نماهای پیرامون نمای مرکزی گام‌های جزیی خورشیدگرفتگی را پیش و پس از گرفتِ کلی نشان می‌دهند.

--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
USA - Oregon - South Carolina - partial eclipse - North America - Green River Lake - Wyoming - Sun - totality - corona - Moon - solar eclipse

منبع: apod.nasa.gov

کمان کهکشان و کاسه آتشفشان

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

گاهی آسمان نمای زمین زیر پایش را به خود می‌گیرد.
در پیش‌زمینه‌ی این عکس که در ماه می ۲۰۱۷، از جایی در بیابان آتاکامای شیلی گرفته شده، کاسه‌ی آتشفشانی یا "غول‌دهانه"ی یک آتشفشان خاموش به چشم می‌خورد. در آسمان، کمان کهکشان راه شیری را می‌بینیم که بازتابی شاعرانه از این گودال زمینی پدید آورده.
ویژگی‌های آشنای بسیاری در این چشم‌انداز آسمان جنوب به چشم می‌خورند از جمله مرکز کهکشان راه شیری در سمت چپ، ستاره‌ی نارنجی‌رنگ و درخشان کژدم‌دل (قلب عقرب، آنتارس) بالای مرکز کهکشان، صورت فلکی چلیپا (صلیب جنوبی) نزدیک بخش بالای کمان کهکشان، و سحابی سرخ‌فام "گام" در سمت راست.
درست بالای افق و میان دو ستیغ آتشفشانی نزدیک مرکز چارچوب هم ابر ماژلانی بزرگ دیده می‌شود- بزرگ‌ترین کهکشان ماهواره‌ای راه شیری خودمان.
--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
Atacama Desert - Chile - caldera - volcano - Milky Way Galaxy - star - Antares - constellation of the Southern Cross - Gum Nebula - Large Magellanic Cloud - satellite galaxy

منبع: apod.nasa.gov

مارپیچی باشکوه با ساختارهای دوگانه

این تصویر در دو اندازه‌ی دیگر: بزرگ- بسیار بزرگ (۴.۹ مگابایت)
حدود ۹۵ میلیون سال نوری دورتر از زمین، در صورت فلکی جنوبی هشتک (به عربی: ثُمن)، ان‌جی‌سی ۷۰۹۸ جای دارد، یک کهکشان مارپیچی فریبنده با مجموعه‌ای از ساختارهای دوگانه. نخستین ویژگی دوگانه‌ی ان‌جی‌سی ۷۰۹۸ دو ساختار نمایانِ حلقه-مانند است که به گرد قلب مِه‌گون کهکشان پیچیده‌اند. اینها بازوان مارپیچی ان‌جی‌سی ۷۰۹۸ هستند که خود را به گرد هسته‌ی درخشان کهکشان تاب داده‌اند. خود این منطقه‌ی مرکزی میزبان یک ویژگی دوگانه‌ی دیگر است: یک میله‌ی دوتایی.

ان‌جی‌سی ۷۰۹۸ همچنین دارای ساختارهاییست که به نام دستک (ansa) شناخته می‌شوند، و مانند رگه‌هایی کوچک و درخشان در دو سر منطقه‌ی مرکزی به چشم می‌خورند. دستک‌ها بخش‌های دیدارپذیر فراچگال هستند- آنها به طور معمول شکل‌هایی حلقه‌ای، خطی، یا گرد دارند، و می‌توانند در بخش‌های لبه‌ای قرص‌های پیش‌سیاره‌ای، در توده‌های سحابی، و در موردی مانند ان‌جی‌سی ۷۰۹۸، در بخش‌هایی از کهکشان که انبوه فشرده‌ای از ستاره در کناره‌ جای گرفته‌اند یافته شوند.

این عکس با بهره از داده‌های دستگاه فورس (FORS) روی تلسکوپ بسیار بزرگ اِسو در رصدخانه‌ی پارانال به دست آمده است. کهکشان‌های دورتری هم در چارچوب به چشم می‌خورند؛ برجسته‌ترینشان همان کهکشان مارپیچی لبه‌نمای سمت چپ ان‌جی‌سی ۷۰۹۸ است که به نام ESO 048-G007 شناخته می‌شود.

گفتنی است قطر کهکشان ان‌جی‌سی ۷۰۹۸ به بیش از ۱۵۰ هزار سال نوری می‌رسد.

--------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
constellation of Octans - The Octant - NGC 7098 - piral galaxy - core - bar - ansa - planetary ring system - nebulous cloud - star - FOcal Reducer and low dispersion Spectrograph - FORS - ESO - Very Large Telescope - Paranal Observatory - edge-on - ESO 048-G007

منبع: eso

نمایش ویدیویی یک خورشیدگرفتگی کامل


آیا تاکنون تجربه‌ی دیدن یک خورشیدگرفتگی کلی را داشته‌اید؟
این ویدیوی زمان‌گریز یک چنین پدیده‌ای را که سال ۲۰۱۲ در استرالیا روی داد با جزییاتی چشمگیر به نمایش می‌گذارد.
در آغاز ویدیو، کاهش اندکی در نور خورشید و روشنی سطح زمین رخ می‌دهد که به سختی می‌توان متوجهش شد. با رسیدن ماه به جلوی خورشید، کم کم تاریکی از سمت چپ آغاز می‌شود. در لحظه‌ی گرفتگی کامل، تنها تاج درخشان خورشید که از کنار لبه‌ی ماه بیرون زده به جا می‌ماند و سایه‌ی ماه زمین را می‌پوشاند.
ولی افق‌های دوردست هنوز روشنند زیرا در مسیر تاریک‌ترین بخش سایه نیستند.
در میانه‌ی گرفتگی، تاریکی به لبه‌ی افق زیر پای خورشید می‌رسد- این دستاورد مخروط سایه است، دالانی از سایه که ردش به خود ماه می‌رسد.
هنگامی که گرفتگی رو به پایان می‌گذارد -به طور معمول پس از چند دقیقه- این فرآیند وارونه می‌شود و سایه‌ی ماه رو به سمت دیگر می‌رود.
بعد از ظهر فردا خورشیدگرفتگی گامل دیگری، این بار در خاک کشور آمریکا رخ خواهد داد -که همه‌ی مردمان آمریکای شمالی آن را دستکم به شکل جزیی خواهند دید. این رویداد را می‌توان در گروه‌های مردمی که توسط کتابخانه‌های محلی سازمان داده شده‌اند نیز تجربه کرد.

--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
total eclipse - Sun - time-lapse - Australia - Earth - Moon - totality - solar corona - shadow cone - North America

منبع: apod.nasa.gov

کشف کوتوله سفیدی که از یک انفجار ابرنواختری جان به در برده

* یک ابرنواختر همیشه هم نابود نمی‌کند. یک کوتوله‌ی سفید که دارد در کهکشان به پیش می‌رود، به احتمال بسیار نخستین بازمانده‌ی یک گونه‌ ابرنواختر کمیاب و ضعیف است که تاکنون دیده شده.
در آستانه‌ی یک انفجار کیهانی
ابرنواخترهای گونه‌ی Iax که نخستین بار در سال ۲۰۱۳ یافته شدند [خواندید: * کشف رده‌ای تازه از ابرنواخترها] کم‌نورتر و کم‌انرژی‌تر از خویشاوندشان، گونه‌ی Ia که درخششی اعتمادپذیر داشته و می‌توانند به عنوان "شمع‌های استاندارد" برای اندازه‌گیری فاصله‌های کیهانی به کار روند هستند. هر دو در سامانه‌هایی رخ می‌دهند که در آن، دو ستاره به گرد یکدیگر می‌چرخند و به نام سامانههای ستاره‌ای دوتایی شناخته می‌شوند. اگر در این سامانه، یک کوتوله‌ی سفید مواد لایه‌های بیرونی ستاره‌ی همدم بزرگ‌تر از خودش را بمکد و بر جرم خود بیفزاید، سرانجام به جرمی بحرانی می‌رسد که به انفجارش می‌انجامد.

ابرنواخترهای گونه‌ی Ia هیچ چیز سالمی به جا نمی‌گذارند، ولی بر پایه‌ی بررسی‌های تازه، ابرنواخترهای Iax می‌توانند به اندازه‌ی کافی ضعیف باشند که کوتوله‌ی سفید جان به در ببرد. مدل‌ها نشان می‌دهند که این ابرنواخترها لگدی پرسرعت پدید می‌آورند که ستاره را به پرواز در می‌آورد.

تاکنون شواهد سرراستی از این بازماندگان یافته نشده، ولی استفانه ون از بنیاد اخترفیزیک آکادمی علوم چک و همکارانش بر این باورند که یکی از چنین بازماندگانی را شناسایی کرده‌اند: ستاره‌ای به نام ال‌پی ۳۶۵-۴۰.

ترکیب در هم آمیخته‌ی این کوتوله‌ی سفید و چرخش سریعش نشان می‌دهد که احتمالا زمانی یک همدم داشته است. و سرعت بسیار و مسیر آن هم در راستا و جهتی‌ست که برای لگد یک ابرنواختر گونه‌ی Iax انتظار می‌رود.

سریع و آتشین
به طور معمول، ستارگان تنها و پرسرعت از دوتایی‌هایی می‌آیند که مدارشان آنها را بیش از اندازه به مرکز کهکشان نزدیک کرده و این باعث شده بوده یکی از آنها به بیرون پرتاب شود.

ولی با دنبال کردن مدار ال‌پی ۳۶۵-۴۰ به زمان گذشته، روشن شد که این ستاره هرگز نزدیک مرکز کهکشان نبوده.

ون و گروهش با ترکیب همنهش و برآورد سن به این نتیجه رسیدند که به احتمال بسیار، ال‌پی ۳۶۵-۴۰ بازمانده‌ی ابرنواختری از گونه‌ی Iax است که ۵ تا ۵۰ میلیون سال پیش، در فاصله‌ی ده‌ها هزار سال نوری زمین رخ داده بوده.

اشلی پانیوتا از کالج چارلستون در کارولینای جنوبی می‌گوید: «ابرنواخترهای گونه‌ی Iax بسیار کم شناخته شده‌اند و شمار ابرنواخترهای شناخته شده از این گونه هم هم چندان نیست، بنابراین هر اطلاعات تازه‌ای درباره‌ی آنها اطلاعات سودمندیست.»

از آنجایی که ابرنواخترها در چند ثانیه رخ می‌دهند و ما نیز زمان دقیق رخ دادنشان را نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم، هر چه درباره‌شان می‌دانیم با بررسی پیامدهای آنها به دست آمده. کوتوله‌های سفید نجات‌یافته‌ای مانند ال‌پی ۳۶۵-۴۰ می‌توانند به ما در شناسایی دقیق‌ترِ چیزی که به رخ دادن ابرنواخترهای Iax می‌انجامد کمک کنند، و چه بسا آگاهی‌هایی درباره‌ی پسرعموهایشان، ابرنواخترهای Ia که برای شناخت نرخ گسترش کیهان کلیدی هستند نیز به ما بدهند.

پژوهشنامه‌ی این دانشمندان در نشریه‌ی ساینس منتشر شده است.

--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

واژه نامه:
supernova - white dwarf - sta - galaxy - Type Iax - standard candles - binary - Type Ia - Stephane Vennes - Astronomical Institute - Czech Academy of Sciences - LP 40-365 - Earth - Ashley Pagnotta - College of Charleston - South Carolina - Science

منبع: newscientist

Blogger template 'Browniac' by Ourblogtemplates.com 2008

بالای صفحه