کشف سیاره‌ای بیگانه که دمایش آهن را "بخار می‌کند"

* سیاره‌ی فراخورشیدی غول‌پیکری یافته شده که لایه‌ی بالایی جوَش به اندازه‌ای داغ است که آهن را به جوش می‌آورد. چیزی که راز این سیاره را آشکار کرد تابش فروسرخ آن بود.

یک گروه بین‌المللی از دانشمندان مولکول‌های تابناک و برافروخته‌ی آب را در استراتوسفر یک سیاره‌ی فراخورشیدی به نام دبلیوای‌اس‌پی-۱۲۱بی در فاصله‌ی ۹۰۰ سال نوری زمین یافته‌اند. بخار آب در جو یک سیاره، رفتاری پیش‌بینی‌پذیر که بسته به دمایش است دارد. اگرچه بخار آب سرد جلوی برخی از طول موج‌های نور را می‌گیرد، ولی بخار آب با دمای بالا خودش باعث تابش می‌شود.

برداشت هنری از فراسیاره‌ی دبلیوای‌اس‌پی-۱۲۱بی. اندازه‌ی بزرگ‌تر

این سیاره بهترین نشانه‌ای که تاکنون از وجود استراتوسفر (پوش‌سپهر) در یک سیاره‌ی فراخورشیدی یافته شده را نشان می‌دهد. تام ایوانز از دانشگاه اکستر بریتانیا می‌گوید: «هنگاهی که هابل را رو به دبلیوای‌اس‌پی-۱۲۱بی گرفتیم مولکول‌های برافروخته‌ی آب را دیدیم، که نشان می‌داد این سیاره دارای استراتوسفری نیرومند است.» تلسکوپ فضایی هابل این تابش را به شکل پرتوی فروسرخ دید، که برای چشم انسان دیدارناپذیر است.

اَبَرمشتری‌ها

ایوانز می‌گوید: «مدل‌های نظری نشان داده که استراتوسفرها می‌توانند تعریف‌کننده‌ی رده‌ای ویژه‌ از فراسیاره‌های اَبَر-داغ باشند، با پیامدهای مهمی برای فیزیک و شیمی جَوی.»

بزرگی دبلیوای‌اس‌پی-۱۲۱بی حدود دو برابر مشتری است و از اجرامیست که به نام مشتری داغ شناخته می‌شوند، یک غول گازی با مداری بسیار تنگ. این فراسیاره به اندازه‌ای به ستاره‌اش نزدیک است که هر سالش هم‌ارز ۱.۳ روز زمینی است- با مشتری خودمان مقایسه کنید که خورشید را هر ۱۲ سال یک بار دور می‌زند. اگر دبلیوای‌اس‌پی-۱۲۱بی کمی به ستاره‌اش نزدیک‌تر شود، در اثر گرانش آن از هم فروخواهد پاشید.

به دلیل این نزدیکی، دمای لایه‌های جَوش به دمای سوزان ۲۵۰۰ درجه‌ی سانتیگراد می‌رسد که به اندازه‌ی نصف دمای سطح خورشید ماست. در این دما، آهن به گاز تبدیل می‌شود.

با آن که تاکنون ابر-مشتری‌های بسیاری یافته شده، ولی اخترشناسان هنور از شیوه‌ی پیدایش آنها آگاهی درستی ندارند.

این سیاره با داشتن آب، بسیار داغ تر از آنست که نامزد خوبی برای زندگی باشد.

گزارش این پژوهش در نشریه‌ی نیچر منتشر شده است.

--------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

planet - solar system - iron - infrared - water - molecule - stratosphere - exoplanet - WASP-121b - Earth - wavelength - Tom Evan - University of Exeter - UK - Hubble Space Telescope - Super Jupiter - Jupiter - hot Jupiter - Nature

منبع: newscientist

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان