تله غبار پیرامون یک ستاره

در این عکس که توسط آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما) گرفته شده، "وی۱۲۴۷ شکارچی" را می‌بینیم، یک ستاره‌ی جوان و داغ که با حلقه‌ای پویا از گاز و غبار، به نام فرص پیراستاره‌ای، در میان گرفته شده. چنان چه اینجا می‌بینیم، این قرص دو بخش دارد: یک حلقه‌ی مواد در مرکز با لبه‌های واضح و آشکار، و یک ساختار هلالی تنُک‌تر در بخش بیرونی.

منطقه‌ی میان حلقه و هلال، که مانند نواری تیره دبده می‌شود گویا توسط سیاره‌ای جوان درست شده که با گردش یه دور ستاره، گاز و غبار درون قرص را سر راهش می‌روبد و کنار می‌زند. این سیاره در مسیرش به گرد ستاره‌ی میزبان، با حرکت خود مناطقی پرفشار را در در دو سمت مسیرش پدید می‌آورد، مانند یک کشتی که با پیشروی در آن، موج‌های کمانی پدید می‌آورد. این مناطق پرفشار می‌توانند سدهایی محافظ پیرامون مناطقی که سیاره‌ها در آنها ساخته می‌شود بسازند؛ ذرات غبار تا میلیون‌ها سال در این مناطق به دام می‌افتد و بدین ترتیب، فرصت و زمان کافی برای انباشته شدن و چگالش و رشد پیدا می‌کند.

وضوح عالی آلما به اخترشناسان امکان داد تا برای نخستین بار، ساختار پیچیده‌ی چنین تله‌ی گردابی غباری را بررسی کنند. این عکس نه تنها دامِ هلالی‌شکل غبار در لبه‌ی بیرونی آن نوار تیره را آشکار کرده، بلکه همچنین مناطقی با غبار افزون درون حلقه را هم نشان می‌دهد؛ این غبارهای افزوده می‌توانند نمایانگر یک دام غبار دیگر باشد که در مدار آن سیاره‌ی احتمالی به دام افتاده‌اند. این پیش‌بینی‌های شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای پیشین را تایید می‌کند.

به دام افتادن غبار یکی از فرآیندهاییست که می‌تواند راه حل یک مشکل بزرگ در نظریه‌های کنونی سیاره‌زایی باشد؛ در این مشکل گفته شده که ذرات پیش از آن که فرصت انباشت و رسیدن به اندازه‌ی یک خرده‌سیاره داشته باشند، به سوی ستاره‌ی مرکزی کشیده شده و نابود می‌شوند (مساله‌ی رانش شعاعی).

--------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

Atacama Large Millimeter/submillimeter Array - ALMA - V1247 Orionis - star - circumstellar disc - planet - bow wave - planet formation - planetesimal - radial drift problem

منبع: eso

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان