دایناسورها بدشانس بودند: آن سیارک به بدترین جای ممکن از سطح زمین برخورد کرده بود!

* دایناسورها بدشانس بودند: اگر آن سیارک در هر جای دیگری از زمین افتاده بود نسل این جانوران منقرض نمی‌شد.

بر پایه‌ی پژوهش دانشمندان، تنها ۱۳% از سطح زمین به اندازه‌ی کافی انباشت‌ هیدروکربن دارد که بتواند در پی یک برخورد، رویداد انقراض جمعی پدید بیاورد.

احتمال مرگبار بودن سیارک در برخورد با ۸۷% سطح زمین کم بود. از شانس بد دایناسورها، شبه‌جزیره‌ی یوکاتان که سیارک به آن برخورد کرد بخی از آن ۱۳% دیگر بود

این پژوهشگران می‌گویند سیارک بزرگی که به زمین کوبیده شد و دایناسورها را نابود کرد اگر تقریبا به هر بخش دیگری از سیاره خورده بود انقراض جمعی پدید نمی‌آورد.

در این بررسی که میزان بدشانی این جانوران پیشاتاریخی را نشان می‌دهد، دانشمندان محاسبه کردند که در ۸۷% سطح زمین، احتمال این که برخورد این سیارک چنین فاجعه‌ای را به بار می‌آورد "پایین" بود.

از بدشانسی دایناسورها بود که این سیارک ۹ کیلومتری در جایی افتاد که اکنون شبه‌جزیره‌ی یوکاتان مکزیک است، جایی که انباشت هیدروکربن در سنگ‌هایش به اندازه‌ای بالا بود که حجم دوده و هواپخش‌های سولفاتی که به آسمان فرستاد باعث خشکی و سرمایشی جهانی شد. دهانه‌ی برخوردی به جا مانده از این رویداد که نزدیک شهر چیکشولوب است، ۱۸۰ کیلومتر پهنا و ۲۰ کیلومتر ژرفا دارد.

کونیو کایهو و ناگا اوشیما از دانشگاه توهوکوی ژاپن، در گزارشی که در نشریه‌ی ساینتیفیک ریپورتز منتشر شده، محاسبه‌هایی را توصیف کرده‌اند که نشان می‌دهد تنها ۱۳% سطح زمین دارای انباشت ته‌نشست هیدروکربن به آن اندازه هست که بتواند در پی چنان برخورد ویرانگری، رویداد انقراض جمعی پدید بیاورد.

این بررسی بخشی از پژوهش‌های روزافزونیست که نشان می‌دهند برخورد یک سیارک غول‌پیکر تنها آغاز دردسرهای دایناسورها بوده. در سال ۲۰۱۴ یک گروه از دانشمندان به این نتیجه رسیدند که اگر سیارک در "زمان مناسب‌تری" به زمین برخورد می‌کرد، زمانی که گونه‌ها متنوع‌تر و در نتیجه سرسخت‌تر و نیرومندتر بودند، احتمالا می‌توانستند جان به در ببرند.

پژوهش تازه نشان می‌دهد که دستکم در مورد دایناسورها، سیارک باید به جای مناسب‌تری هم می‌خورد. کایهو که استاد دیرینه‌شناسی است درباره‌ی سرنوشت دایناسورها به طور خلاصه گفت: «آنها بدشانس بودند.» جنبه‌ی مثبت این رویداد برای ما این بود که نابودی دایناسورها به پستانداران اجازه‌ی رشد و شکوفایی داد.

این رویداد فاجعه‌بار که ۶۶ میلیون سال پیش رخ داد، سونامی‌ها و زمین‌لرزه‌هایی در سرتاسر جهان پدید آورد. موادی که در اثر برخورد به درون پوش‌سپهر (استراتوسفر) جو پرتاب شدند جلوی نور خورشید را گرفتند و تا ۱۰ درجه زمین را سردتر کردند. با پژمردن گیاهان روی خشکی و نابودی یک‌باره‌ی دایناسورها که از مدت‌ها پیش رو به انحطاط بودند، بوم‌سازگان (اکوسیستم) سیاره به سرعت فروپاشید. روی هم رفته، ویرانی‌ای که برخورد این سیارک به بار آورد آغازگر انقراض ۷۵% همه‌ی جانوران خشکی و دریا بود.

نقشه‌ی میزان مواد آلی در سنگ‌های ته‌نشستی. شبه‌جزیره‌ی یوکاتان یکی از بالاترین انباشت‌ها را دارد.

کایهو می‌گوید اگر این سیارک به جایی از زمین خورده بود که سنگ‌هایش دربردارنده‌ی مواد آلی کمتری بود، سرمایشی رخ نمی‌داد یا دستکم سرمایش کمتری رخ می‌داد.

در این پژوهش، کایهو و اوشیما مقدار دوده‌ و سولفاتی که در اثر برخورد یک سیارک مجازی به پوش‌سپهر جو فرستاده می‌شد را با در نظر گرفتن میزان انباشت هیدروکربن و سولفات در زمین برآورد کردند. نتیجه این بود که این سیارک می‌بایست چیزی میان ۲۳۰ میلیون و ۲۳۰۰ میلیون تُن دوده را به جو بالایی زمین می‌فرستاده تا بتواند سیاره را به اندازه‌ی کافی سرد کند و یک انقراض جمعی به راه بیاندازد. ولی تنها ۱۳% از سطح زمین مقدار کافی هیدروکربن برای پدید آوردن این حجم دوده را در بر دارد.

به نوشته‌ی دانشمندان، دوده‌های وارد شده به پوش‌سپهر می‌توانسته محرک اصلی مرگ دایناسورها بوده باشد: «پس این "نقطه‌ی" برخورد سیارک به زمین بود که تاریخ زندگی در سیاره‌ی زمین را دگرگون کرد.»

--------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

Earth - hydrocarbon - deposit - asteroid - mass extinction - planet - dinosaur - Mexico - Yucatan peninsula - soot - sulphate - aerosol - Chicxulub - Scientific Reports - Kunio Kaiho - Naga Oshima - Tohoku University - Japan - paleontology - mammal - tsunami - earthquake - ecosystem - stratosphere - organic

منبع: guardian

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان