وقتی یخ های دریا "زیپ" می‌شوند!

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

یخ می‌تواند هم به گونه‌ی خیره‌کننده‌ای هم زیبا باشد و هم نماهای بسیار گوناگونی پیدا کند. نمایان‌ترین این تفاوت‌ها را میان دو گونه‌ی اصلی یخ می‌بینیم: یخ‌های دریا و یخ‌های خشکی. ولی حتی یخ دریا هم می‌تواند از جایی به جای دیگر تفاوت چشمگیری داشته باشد. جان سونتاگ، دانشمند ماموریت Operation IceBridge (عملیات آیس‌بریج)، در روز ۱۴ نوامبر این عکس را از یخ‌های دریای ودل، بخشی از اقیانوس یخ‌بسته‌ی (منجمد) جنوبی نزدیک شبه‌جزیره‌ی جنوبگانی گرفت.

شکل‌های هندسی درون تصویر به دلیل پدیده‌ای به نام "قفل کردن انگشتان" (finger rafting) درست شده‌اند، یعنی هنگامی که دو تخته یخ شناور نازک به هم برخورد می‌کنند. در اثر این برخورد، ورقه‌های یخ زیر و روی یکدیگر می‌لغزند و نمایی مانند زیپ یا انگشتان دو دست که روی هم قفل شده‌اند را پدید می‌آورد. آب‌نمکِ پس زده شده از یخ‌ها محلولی پدید می‌آورد که مانند یک روان‌ساز (مالش‌زدا) رفتار می‌کند [با کتهش اصطکاک، لغزش تخته‌های یخ را ساده می‌سازد- م].

برای رخ دادن پدیده‌ی قفل کردن انگشتان، مهم اینست که لایه‌ی یخ نازک باشد- برآوردها نشان می‌دهند که کلفتی آنها از ۲۰ سانتیمتر نباید بیشتر باشد. اگر کلفت‌تر باشد، یخ انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهد، در این صورت، این تخته یخ‌های کلفت با برخورد به هم می‌توانند در فرآیندی به نام "پشته‌بندی" (ridging)، یک توده‌ی بزرگ بسازند.

عملیات آیس‌بریج ماموریتش گردآوری داده‌ها درباره‌ی دگرگونی‌های یخ‌های قطبی است. این ماموریت که از سال ۲۰۰۹ آغاز شده جانشین موقت ماهواره‌ی آیس‌ست ناسا (ICESat) است. خود آیس‌ست در سال ۲۰۰۳ راهی فضا شده بود و در سال ۲۰۰۹ کارش را پایان داد. جانشین آن، آیس‌ست-۲ هم قرار است در اواخر ۲۰۱۸ کارش را آغاز کند. عملیات آیس‌بریج در سال ۲۰۰۹ (پس از آیس‌ست) آغاز شد و بر پایه‌ی برنامه، تا ۲۰۲۰ ادامه خواهد یافت تا برنامه‌اش با برنامه‌ی آیس‌ست-۲ همپوشانی پیدا کند و دانشمندان بتوانند سنجش‌های دو فضاپیمای آیس‌ست را به هم پیوند دهند.

--------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

ice - Operation IceBridge - John Sonntag - Weddell Sea - Southern Ocean - Antarctic Peninsula - finger rafting - floe - zipper - brine - lubricant - flexibility - ridging - polar ice - ICESat - NASA - ICESat-2

منبع: nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان