سیاره‌ای که ویژگی‌هایش یکی از دیگری ناهنجارتر است

در سال ۲۰۱۵ مطلبی را منتشر کردیم با این عنوان: * کشف یک سیاره بیگانه که جو خود را مانند دُم یک دنباله دار پشت سرش کشیده

اکنون به نظر می‌رسد این سیاره‌ی فراخورشیدی که گلیزه ۴۳۶بی (GJ 436b) نام دارد و هم‌جرم نپتون است، از آن چه به نظر می‌رسید هم شگفت‌انگیزتر است.

برداشت هنری از گلیزه ۴۳۶بی- این فراسیاره‌ با ابری غول‌پیکر از گاز در بر گرفته شده که با گردش آن در مدارش، پشت سرش کشیده شده و دمی به درازای میلیون‌ها کیلومتر برای آن پدید آورده

اخترشناسان از پیش فهمیده بودند که این فراسیاره‌ (سیاره‌ی فراخورشیدی) دارد تبخیر می شود. در سال ۲۰۱۵، گروهی از پژوهشگران یک دُم گازی دنباله‌دارمانند را دیده بودند که با گردش گلیزه ۴۳۶بی دور ستاره‌ی میزبان کوچک و کم‌نورش، پشت سرش کشیده شده.

اکنون بر پایه‌ی پژوهشی تازه، چیز ناهنجار دیگری هم درباره‌ی این فراسیاره وجود دارد: مدار آن بسیار کشیده (بیضی) است و در صفحه‌ی قطبی ستاره جای دارد- شیوه‌ی "بهنجار" (معمول) شیوه‌ایست که در مورد هر هشت سیاره‌ی شناخته شده‌ی سامانه‌ی خورشیدی دیده می‌شود و در آن، مدار سیاره‌ها نزدیک به دایره‌ای است و در صفحه‌ی استوایی خورشید جای دارد.

ونسان بوریه، اخترشناس دانشگاه ژنو سوییس، و نویسنده‌ی اصلی این پژوهش می‌گوید: «نیروهای کشندی سهمگینی بر این فراسیاره وارد می‌شود زیرا به اندازه‌ای باورنکردنی به ستاره‌اش نزدیک است، تنها ۳ درصد فاصله‌ی زمین-خورشید.» گفتنی است این فراسیاره ۴.۸ میلیون کیلومتر از ستاره‌اش فاصله دارد و در تنها ۲.۶ روز زمینی آن را دور می زند.

بوریه می‌افزاید: «این ستاره یک کوتوله‌ی سرخ است که عمری دراز دارد. نیروهای کشندی‌ای که این ستاره بر سیاره‌اش وارد می‌کند می‌بایست تاکنون مدار آن را دایره‌ای کرده باشد، ولی این گونه نشده.»

بوریه و همکارانش پس از بررسی طیفی عکس‌های گلیزه ۴۳۶بی که ۳۳ سال نوری از زمین دور است و در صورت فلکی شیر (اسد) دیده می‌شود به این موضوع پی بردند. این رصدها به کمک دو دستگاه انجام شده بود: "سیاره‌یاب دقت بالا با بهره از سرعت شعاعی" (هارپز، HARPS) در رصدخانه‌ی لاسیای رصدخانه‌ی جنوبی اروپا در شیلی، و هارپز-ان (HARPS-N، هارپز برای نیمکره‌ی شمالی) در رصدخانه‌ی صخره‌ی بچه‌ها در جزایر قناری.

بررسی این پژوهشگران همچنین نشان می دهد که گلیزه ۴۳۶بی همیشه هم دم ویژه‌اش را نداشته. این دنیای بیگانه احتمالا زمانی بسیار از ستاره‌اش دورتر بوده ولی به احتمال بسیار توسط یک سیاره‌ی هنوز ناشناخته در همین سامانه به درون هل داده شده بوده.

بوریه می‌گوید: «هدف بعدی ما شناسایی سیاره‌ی اسرارآیزیست که این خانواده‌ی سیاره‌ای را به هم ریخته.»

گزارش این دانشمندان در روز دوشنبه، ۱۸ دسامبر در نشریه‌ی نیچر منتشر شد.

--------------------------------------------

تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

واژه نامه:

GJ 436b - Neptune - exoplanet - comet - tail - star - elliptical - pole - planet - Earth - olar system - equatorial plane - tidal force - Vincent Bourrier - University of Geneva - Switzerland - red dwarf - spectrographic observation - constellation Leo - High Accuracy Radial velocity Planet Searcher - HARPS - European Southern Observatory - La Silla Observatory - Chile - HARPS-N - Northern Hemisphere - Roque de los Muchachos Observatory - Canary Islands - Nature

منبع: Space.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان