کشف سازه‌های دوران اشکانیان و کاروانسراهای جاده ابریشم در عکس‌های ماهواده‌ای

* عکس‌های گرفته شده توسط ماهواره‌های جاسوسی، چند کاروانسرای جاده‌ی ابریشم و ویرانه‌هایی از روزگار شاهنشاهی اشکانی و دیگر امپراتوری‌های باستانی را در مناطق بیابانی ممنوعه‌ی افغانستان آشکار کرده است.

به گزارش نشریه‌ی ساینس، این یافته‌های باستان‌شناسی دستاورد چند دهه تصویربرداری ماهواره‌های تجاری و جاسوسی و پهبادها است. از جمله‌ی این یافته‌ها کاروانسراهای بزرگیست که بیش از یک هزاره مورد کاربرد مسافران جاده‌ی ابریشم بوده‌اند و همچنین کاریزهای (قنات‌های) زیرزمینی که زیر شن‌ و ماسه‌های بیابان مدفون شده‌اند.

به تازگی با بهره از تصاویر ماهواره‌ای، کاروانسراهای فراموش‌شده‌ی جاده‌ی ابریشم در افغانستان یافته شده. اینجا عکسی ماهواره‌ای از یک کاروانسرای سده‌ی ۱۷ را می‌بینیم. اندازه‌ی بزرگ‌تر

بررسی زمینی این محوطه‌های باستانی کار بی‌اندازه خطرناکیست، از همین رو این نقشه‌برداری‌های تازه که با هزینه‌ی ۲ میلیون دلاری وزارت امور خارجه‌ی آمریکا انجام شده، به پژوهشگران امکان می‌دهد تا میراث باستانی افغانستان را بدون هیچ خطری بررسی کنند.

دیوید توماس، باستان‌شناس دانشگاه لاتروب در ملبورن استرالیا که کار سنجش از دور در افغانستان را انجام داده می‌گوید: «من انتظار یافته شدن ده‌ها هزار محوطه‌ی باستان‌شناسی را دارم. تنها با ثبت این گونه جاها می‌توان آنها را بررسی و محافظت کرد.»

برخی از خیره‌کننده‌ترین این محوطه‌ها کاروانسراهای بسیار بزرگی هستند که از آن زمان تا سده‌ی ۱۷ میلادی مورد استفاده‌ی مسافران جاده‌ی ابریشم بوده‌اند. به گزارش ساینس، این بناهای خشتی می‌توانستند پذیرای صدها نفر به همراه چارپایانشان باشند، و به فاصله‌ی هر ۲۰ کیلومتر یکی از آنها ساخته شده بوده -فاصله‌ای که یک کاروان می‌توانسته در یک روز بپیماید و سپس [با رسیدن به کاروانسرا] به استراحت بپردازد.

جاده‌ی ابریشم شبکه‌ی گسترده‌ای از راه‌ها بوده که از ژاپن و کره در خاور، تا دریای مدیترانه در باختر را می‌پوشاندند. به گفته‌ی یونسکو، درازنای سده‌ها کالاهایی مانند چای، گوهرهای گرانبها، عطر، ادویه‌جات و صد البته، ابریشم در این مسیرها از خاور به باختر آورده می‌شدند.

در میانه‌ی راه، در آسیای مرکزی، منطقه‌ی جغرافیایی که امروزه افغانستان نامیده می‌شود در چهارراه این مسیر بازرگانی باستانی جای داشت، و بنابراین از همه‌ی کالاهایی که در این منطقه دادوستد می‌شد سود می‌برد. در روزگار اوج شکوفایی جاده‌ی ابریشم امپراتوری‌های این منطقه گنج‌های بسیار اندوختند.

عکس‌ ماهواره‌ای از ویرانه‌های شهر اشکانی ساروتار محصور در دیواره‌هادر افغانستان. تصویر بزرگ‌تر

به نوشته‌ی هیات همکاری سازمان ملل در افغانستان، (یوناما)، پایه‌ی پنداشت همگانی اینست که در سده‌های ۱۵ و ۱۶ میلادی با گشوده شدن مسیرهای دریایی میان چین و هند و باخترزمین، این جاده‌های کاروان‌رو، و امپراتوری‌های توانگری که روزگاری از این مسیرها سود می‌بردند رو به زوال گذاشتند. ولی تصویرهای تازه‌ی ماهواره‌های جاسوسی نشان می‌دهند که این مسیرهای بازرگانی تا چند سده بعد نیز رونق داشتند.

در این پژوهش‌ها همچنین از تاریخ فراموش‌شده‌ی دوره‌های دیگر نیز پرده برداشته شده. به گزارش ساینس، در بررسی دوباره‌ی عکس‌هایی که در دهه‌ی ۷۰ گرفته شده بودند کاریزهای (قنات‌های) پنهان در هلمند و سیستان آشکار شده. این کاریزها به احتمال بسیار در روزگار اشکانیان (پارت‌ها) ساخته شده بودند و به رشد کشاورزی آن منطقه کمک می‌کردند. این عکس‌ها آمیزه‌ی فرهنگ‌ها و آیین‌هایی را آشکار می‌کنند که روزگاری در آن منطقه رواج داشتند، از آتشکده‌های زرتشتی گرفته تا استوپاهای بودایی.

------------------------------------------

کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

اژه نامه:

Silk Road - outpost - Afghanistan - spy satellite - drone - Science - caravanserai - subterranean canal - archaeological site - U.S. State Department - American Schools of Oriental Research - Washington, D.C. - David Thomas - La Trobe University - Melbourne - Australia - mudbrick - Japan - Korea - Mediterranean Sea - tea - perfume - spices - silk - UNESCO - Central Asia - United Nations Assistance Missions in Afghanistan - UNAMA - India - China - caravan - Helmand - Sistan - Parthian Empire - Zoroastrian - fire temple - Buddhist stupa - waystation - Tar-o-Sar

منبع: Space.co

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان