کهکشان آندرومدا از زمین هم جوان‌تر است!
ستاره‌شناسان از روزگار باستان تا به امروز کهکشان زن در زنجیر یا آندرومدا را می‌دیدند و رصد می‌کردند ولی در سده‌ی ۲۰ میلادی بود که پی بردند آندرومدا [که عبدالرحمان صوفی رازی، دانشمند ایرانی در سده‌ی ۱۰ میلادی، آن را یک "ابر کوچک" توصیف کرده بود-م] در واقع خواهر کهکشانی راه شیریست و دارد به آن نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود. تا ۴.۵ میلیارد سال دیگر، این کهکشان با کهکشان ما یکی خواهد شد و با هم یک ابرکهکشان را پدید خواهند آورد.
 |
| این تصویر در اندازهی بزرگ‌تر |
ولی گویا اخترشناسان در یک مورد مهم درباره‌ی آندرومدا اشتباه کرده‌اند. بر پایه‌ی پژوهشی که توسط دانشمندان فرانسوی و چینی انجام شده، این کهکشان مارپیچی غول‌پیکر خود دستاورد ادغام بزرگیست که حدود ۳ میلیارد سال پیش رخ داده بوده. این بدان معناست که آندرومدایی که امروز می‌شناسیم حتی از سامانه‌ی خورشیدی ما هم جوان‌تر است، آن هم با اختلاف حدود ۱.۵ میلیارد سال!
این پژوهش به رهبری فرانسوا امر از رصدخانه‌ی پاریس و با همراهی دانشمندانی از آکادمی علوم چین و دانشگاه استراسبورگ انجام شده و گزارش آن به تازگی در ماهنامه‌ی انجمن سلطنتی اخترشناسی منتشر شده است.
آنها در این پژوهش از داده‌های پیمایش‌هایی بهره جستند که تفاوت‌هایی چشمگیر میان آندرومدا و راه شیری را نشان می‌دادند. بر پایه‌ی نخستین پیمایش که از ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۴ انجام شده بود، آندرومدا در قرصش انبوهی از ستارگان جوان آبی‌فام با سن کمتر از ۲ میلیارد سال دارد که با بی‌نظمی بسیاری در قرص حرکت می‌کنند. این روند بر خلاف ستارگان قرص راه شیری است که چرخشی ساده دارند.
رصدهای دیگری که از ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴ با تلسکوپ CFHT در هاوایی انجام شده بودند هم چیزهای جالبی را درباره‌ی هاله‌ی آندرومدا نشان می‌دادند. این منطقه‌ی گسترده که بزرگی‌اش ۱۰ برابر خود کهکشان است، پر از جریان‌های ستاره‌ای غول‌پیکر است. از همه‌ی آنها بزرگ‌تر، چیزیست که به نام "جریان غول‌آسا" شناخته می‌شود و قرصی تاب‌خورده است که پوسته‌ها و کپه‌هایی در انتهای لبه‌اش دارد.
این گروه فرانسوی-چینی با بهره از همین داده‌ها و به کمک دو تا از پرقدرت‌ترین ابررایانه‌های فرانسه، یک مدل عددی پرجزییات از کهکشان آندرومدا پدید آوردند. آنها به کمک این مدل توانستند نشان دهند که تنها توضیح برای مشاهدات تازه‌ی آندرومدا می‌تواند یک برخورد در گذشته‌ی نه چندان دور باشد.
آنها اساسا نتیجه گرفتند که حدود ۷ تا ۱۰ میلیارد سال پیش، دو کهکشان به آرامی در مسیری مارپیچ به هم نزدیک شده و به هم پیوسته بودند. دانشمندان با بهینه‌سازی مسیر هر دو کهکشان پی بردند که برخورد این دو ۱.۸ تا ۳ میلیارد سال پیش رخ داد و آندرومدایی که امروز می‌بینیم را پدید آورد؛ بنابراین این کهکشان به اندازهی چشمگیری از سامانه‌ی خورشیدی ۴.۶ میلیاردساله‌ی ما جوان‌تر است.
ارگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در فیسبوک، تلگرام، و یا توییتر یک ستاره در هفت آسمان ببینید
آنها توانستند پراکندگی جرم در آن دو کهکشان آغازین را هم برآورد کنند، که نشان می‌داد جرم یکی از آنها چهار برابر دیگری بوده. ولی از همه مهم‌تر، این دانشمندان توانستند کل ساختارهای تشکیل‌دهنده‌ی آندرومدای امروز را به دقت بازسازی کنند- از جمله کوژی مرکزی، میله، قرص بزرگ آن و همچنین وجود ستارگان جوان در آن را.
این ستارگان جوان آبی در قرص آندرومدا که تا امروز وجودشان بی‌توضیح مانده بود، اکنون به دوره‌ای از ستاره‌زایی‌های آتشین نسبت داده شده که پس از برخورد دو کهکشان به راه افتاده بود. افزون بر این، دانشمندان پی بردند که ساختارهایی مانند "جریان غول‌آسا" و پوسته‌های درون هاله از کهکشان کوچک‌تر به جا مانده‌اند و کپه‌های پراکنده و نیز تاب‌خوردگی هاله هم یادگار کهکشان بزرگ‌ترند.
پژوهش آنها همچنین دلیل این را توضیح می‌دهد که چرا فراوانی عنصرهای سنگین در ساختارهای به جا مانده از کهکشان کوچک‌تر کمتر از دیگریست: آن کهکشان کم‌جرم‌تر بود و نمی‌توانست به اندازهی دیگری ستاره و عنصر سنگین بسازد. این پژوهش ارزش چشمگیری برای بررسی پیدایش و فرگشت کهکشان‌ها دارد زیرا نخستین شبیه‌سازی عددی است که موفق شده یک کهکشان را با این جزییات بازسازی کند.
اهمیت دیگرِ این یافته‌ها اینست که چنین برخوردِ تازه‌ای می‌توانسته موادی در گروه محلی به جا گذاشته باشد. به بیان دیگر، این پژوهش می‌تواند پیامدهای فراتر از همسایگی کهکشانی ما داشته باشد.
شاید در آینده‌ی دور، پس از گذشت میلیاردها سال و به هم پیوستن و یکی شدن آندرومدا و راه شیری، بیگانگان هوشمندی باشند که بتوانند به چنین نتیجه‌ای درباره‌ی کهکشانمان برسند. این برخورد و ساختارهایی که پدید خواهد آورد بی‌شک مورد علاقه‌ی هر گونه‌ی زیستی هوشمندی برای بررسی خواهد بود.
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه‌نامه:
Andromeda galaxy - spiral galaxy - Milky Way - supergalaxy - French - Chinese - Solar System - Monthly Notices of the Royal Astronomical Society - Francois Hammer - Galaxies, Etoiles, Physique et Instrumentation - GEPI - Paris Observatory - Chinese Academy of Sciences - University of Strasbourg - star - disk - French-Canadian - Hawaiian Islands - CFHT - Giant Stream - MesoPSL - National Center for Scientific Research - CNRS - IDRIS-GENCI - supercompute - numerical model - bulge - bar - star formation - halo - element - Local Group - extra-terrestrial intelligence - ETI
منبع: universetoday
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر