۲۲ سال با خورشید

حدود ۲۵۰ سالست که چرخه‌ی فعالیت خورشید - که در آن شمار لکه‌هایش کاهش و افزایش پیدا می‌کنند- به طور منظم توسط دانشمندان دیدبانی می‌شود، ولی به کارگیری تلسکوپ‌های فضایی دیدگاهی به کلی تازه از این نزدیک‌ترین ستاره به ما داده.

در ۲۲ دسامبر ۲۰۱۷، رصدخانه‌ی خورشیدی و هورسپهری (سوهو، SOHO) بیست و دومین سالگرد حضورش در فضا را جشن گرفت. این مدت، بازه‌ی چشمگیر و مهمیست زیرا برابر با دوره‌ی میانگین یک چرخه‌ی مغناطیسی کامل خورشید است. چرخه‌ی لکه‌های خورشیدی تقریبا هر ۱۱ سال یک بار است، ولی چرخه‌ی کامل دو برابر اینست می‌شود که بر پایه‌ی رفتار میدان مغناطیسی خورشید سنجیده می‌شود.

در درازنای این چرخه، راستای قطبش مغناطیسی خورشید به آرامی تغییر می‌کند به گونه‌ای که پس از ۱۱ سال، جهت‌گیری میدان مغناطیسی میان نیمکره‌های جنوب و شمال جابجا می‌شود (وارونه می‌شود). در ۱۱ سال بعدی این روند تکرار می‌شود تا جایی که در پایان هر چرخه‌ی ۲۲ ساله، دوباره به جهتگیری پیشین برمی‌گردد.

هر یک از عکس‌های درون این چارچوب یک تک‌نما از خورشید است که رصدخانه‌ی سوهو در بهار هر سال در طیف فرابنفش-دور گرفته. در این طیف، تاج خورشید نمایان می‌شود- جو بی‌اندازه داغ خورشید که دمایش به ۲ میلیون درجه می‌رسد و تا میلیون‌ها کیلومتر در فضا گسترده شده.

هنگامی که خورشید در اوج فعالیتش بوده، میدان‌های مغناطیسی در طیف فرابنفش خود را مانند لکه‌هایی روشن در تاج آن نشان می‌دهند. فعالیت خورشید همچنین در نورسپهر آن هم خود را نشان می‌دهد؛ نورسپهر یا فوتوسفر سطح خورشید است که در نور دیدنی (مریی) دیده می‌شود.

زمانی که خورشید فعالست، لکه‌هایی بر چهره‌اش پدیدار می‌شوند. انباشت میدان‌های مغناطیسی می‌تواند دمای سطح را در برخی مناطق کاهش دهد و این کاهش دما هم باعث می‌شود این مناطق در طیف دیدنی (مریی) به شکل لکه‌هایی تیره دیده شوند که به آنها لکه‌های خورشیدی می‌گویند.

چرخه‌ی پیشین خورشید در سال ۱۹۹۶، و چرخه‌ی کنونی هم از سال ۲۰۰۸ آغاز شد. در این میان، بیشینه‌ی خورشید در ۲۰۱۴ رخ داد.

سوهو با دیدبانی خورشید در یک چرخه‌ی تقریبا کامل ۲۲ ساله گنجینه‌ای از داده‌ها درباره‌ی دگرگونی‌های خورشید گرد آورده. این داده‌ها برای پیگیری تاثیر فعالیت خورشید بر زمین ارزشی کلیدی دارند و به دانشمندان در بهتر پیش‌بینی کردن شرایط اقلیمی فضای نزدیک زمین کمک می‌کنند.

سوهو تاکنون به کمک دستگاه‌های خود کشف‌های مهم بسیاری انجام داده، از جمله وجود پدیده‌ی هورلرزه‌ (لرزه‌ی خورشیدی)، مشاهده‌ی امواجی که از درون تاج خورشید می‌گذرند، و شناسایی بادهای خورشیدی "پرسرعت" (تندبادهای خورشیدی).

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Sun - sunspot - star - Solar and Heliospheric Observatory - SOHO - solar magnetic cycle - magnetic field - polarity - Extreme ultraviolet Imaging Telescope - ultraviolet - corona - photosphere - visible light - Earth - sunquake - solar wind

منبع: esa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان