سیگنال اسرارآمیز مرکز کهکشان از گذشته می‌آید نه از ماده تاریک

* بر پایه‌ی پژوهشی تازه، سیگنال کیهانی اسرارآمیزی که از مرکز کهکشان راه شیری دریافت می‌شود در حقیقت از ستارگان باستانی می‌آید نه از ماده‌ی تاریک.

پرتوهای گامای پرانرژی‌ِ بیش از اندازه‌ای از هسته‌ی کهکشان ما (از کوژ کهکشان) دریافت می‌شود. در بررسی‌های گذشته، ریشه‌ی این فراوانیِ اسرارآمیز را ماده‌ی تاریک دانسته بودند- جوهره‌ی نادیدنی رازگونه‌ای که هیچ نور یا انرژی‌ای نمی‌گسیلد، ولی گمان بر اینست که بیشتر ماده‌ی موجود در کیهان را تشکیل داده.

ابرداشت هنری از کهکشان راه شیری با کوژی (برآمدگی) پرستاره‌ی مرکزش و هاله‌ی ماده ی تاریک پیرامونشفزودن توصیف

ولی بر پایه‌ی پژوهشی تازه از سوی دانشگاه ملی استرالیا (ANU)، سرچشمه‌ی این پرتوهای گاما نه ماده‌ی تاریک، بلکه هزاران ستاره‌ی نوترونی سریع-چرخان به نام "تپ‌اخترهای میلی‌ثانیه‌ای" است که به باور دانشمندان چیزی نزدیک به ۱۰ میلیارد سال سن دارند. از آنجایی که این ستارگان بسیار دورند، پرتوهایشان با هم یکی شده و سیگنالی که اخترشناسان در گذشته آن را ناشی از ماده‌ی تاریک تعبیر کرده بودند را ساخته‌اند.

رولند کروکر از مدرسه‌ی پژوهش اخترشناسی و اخترفیزیکِ این ان یو می‌گوید: «تابش‌های این چند هزار ستاره‌ی چگال که در فاصله‌ی مرکز کهکشان به گرد آن در گردشند می‌توانند با هم آمیخته شده و سیگنالی با پراکندگی یکدست، همان چیزی که ما از ماده‌ی تاریک انتظار داریم را تقلید کنند.»

اگرچه ماده‌ی تاریک به طور مستقیم دیده نمی‌شود، ولی گمان می‌رود از ذرات سنگین با برهم‌کنش ضعیف (ویمپ، WIMP) تشکیل شده. این ذرات گاهی می‌توانند به هم برخورد کنند و نوری بگسیلند که یک میلیارد بار پرانرژی‌تر از نور دیدنی (مریی) است. به همین دلیل بوده که دانشمندان در گذشته می‌پنداشتند پرتوهای گامایی که از مرکز کهکشان راه شیری دریافت می‌شود از ماده‌ی تاریک سرچشمه گرفته [گاما پرانرژی‌ترین تابش کیهان است].

این پژوهشگران با بهره از داده‌های تلسکوپ فضایی پرتو گامای فرمی (که از ۲۰۰۸ تاکنون در مدار زمینست) دریافتند که سیگنال‌های پرتو گامای مرکز کهکشان پراکندگی ستارگان در مرکز کهکشان را بازتاب می‌دهند. این داده‌ها تایید دیگری بر این نظریه‌اند که این پرتوهای گاما نه از ماده‌ی تاریک، بلکه ازستارگان پیر سرچشمه گرفته.

کروکر می‌گوید: «شاید مرکز کهکشان ما انباشته از ماده‌ی تاریک باشد، ولی پر از ستارگان پیری نیز هست که با هم یک ساختار به نام "کوژ مرکزی" کهکشان (bulge) را می‌سازند.»

وی می‌افزاید: «بررسی‌های دامنه‌دار دیداری و نظری برای تایید یا رد کردن این نظریه که این پرتوهای گاما از تپ‌اخترهای میلی‌ثانیه‌ای سرچشمه گرفته در جریانست.»

گزارش این پژوهشگران در شماره‌ی ۱۲ مارس نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده است.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Milky Way galaxy - star - dark matter - gamma-rays - galactic bulge - neutron star - millisecond pulsar - Australian National University - ANU - Roland Crocker - Research School of Astronomy and Astrophysics - weakly interacting massive particle - WIMP - Fermi Gamma-ray Space Telescope - Earth - Nature Astronomy

منبع: Space.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان