اورانوس بوی تخم‌مرغ گندیده می‌دهد!

* اورانوس چیزهای بسیار بدبویی دور و بر خودش دارد! پژوهش تازه‌ای نشان داده که بیشتر ماده‌ی سازنده‌ی ابرهای بالای جو این سیاره سولفید هیدروژن است، همان مولکولی که به تخم‌مرغ‌های فاسد چنین بوی بدی می‌دهد.

این دو تصویر از پیوند داده‌های وویجر ۲ و هابل درست شده و حلقه‌های اورانوس، که شدت کجی محورش و نیز شفق‌های آن را نشان می‌دهند نیز در آنها پیدایست

نویسنده‌ی اصلی این پژوهش، پاتریک اروین از دانشگاه آکسفورد انگلستان می‌گوید: «اگر آدم بدشانسی سر از سیاره‌ی اورانوس در آورد و بخواهد [ظاهرا بدون فضاپیما و پوشش مناسب!-م] از درون ابرهایش بگذرد تا به پایین برسد با شرایطی بسیار زننده و ناخوشایند روبرو خواهد شد.»

ولی دردسرهای این آدم پیشگام و خیره‌سر بزرگ‌تر از این خواهد بود. ایروین می‌گوید: «خفگی و دمای ۲۰۰ درجه‌ی سانتیگراد زیر صفرِ جو که بیشترش از هیدروژن، هلیوم، و متان است بسیار پیش از آنکه بو را حس کند او را از پا در خواهد آورد.»

پژوهشگران مدت‌هاست که در پی یافتن همنهش (ترکیب) ابرهای فراز بالا در آسمان اورانوس هستند- به ویژه این که آیا ابرهای اورانوس از یخ آمونیاک تشکیل شده، مانند کیوان و مشتری، یا از یخ سولفید هیدروژن. پاسخ دادن به این پرسش کار سختی بود زیرا اورانوس دورتر از آنست که داده‌هایی با جزییات کافی از آن به دست آید. (مشتری و کیوان نه تنها به زمین نزدیک‌ترند، بلکه کاوشگرهای مدارگردی ویژه‌ی خود نیز داشته‌اند ولی اورانوس تنها یک بار با آن دیداری انجام شده، دیدار کوتاه و گذرای فضاپیمای وویجر ۲ ناسا در ژانویه‌ی ۱۹۸۶.)

اروین و همکارانش با بهره از دستگاه "طیف‌سنج میدان‌یکپارچه‌ی فروسرخ-نزدیک" (نیفس، NIFS) در تلسکوپ ۸ متری جمنای شمالی در هاوایی به بررسی اورانوس پرداختند و نور خورشید که از جو اورانوس، درست روی قله‌ی ابرهای آن بازمی‌تابید را موشکافی کردند- و شناسه‌ی سولفید هیدروژن را در آن یافتند.

یکی از نویسندگان پژوهش، لی فلچر از دانشگاه لستر انگلستان می‌گوید: «تنها مقدار اندکی [از این مواد] به شکل بخارِ سیرشده (اشباع) در بالای ابرها مانده. و برای همین هم دریافت شناسه‌های آمونیاک و سولفید هیدروژن در بالای قله‌ی ابرهای اورانوس اینقدر سخت است. توانمندی‌های بالای جمنای بود که سرانجام این شانس خوب را به ما داد.»

پژوهشگران احتمال می‌دهند ابرهای نپتون هم مانند ابرهای اورانوس باشد. تفاوت بزرگی که میان ابرهای این دو "غول یخی" با ابرهای کیوان و مشتری وجود دارد به احتمال بسیار به دلیل محیط پیدایش این سیاره‌ها بوده: اورانوس و نپتون در جایی از سامانه‌ی خورشیدی پدید آمدند که نسبت به آن دو غول گازی بسیار از خورشید دورتر بود.

فلچر درین باره می‌گوید: «در روزگاری که سامانه‌ی خورشیدی داشت پدید می‌آمد، چیزی که تراز (تعادل) میان نیتروژن و گوگرد -و در نتیجه آمونیاک و سولفید هیدروژنِ تازه شناسایی شده‌ی اورانوس- را تعیین کرد دما و جایی بود که سیاره داشت در آن ساخته می‌شد.»

پژوهش این دانشمندان در شماره‌ی ۲۳ آوریل نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Uranus - hydrogen sulfide - molecule - rotten egg - Patrick Irwin - Oxford University - England - hydrogen - helium - methane - ammonia - Jupiter - Saturn - Earth - NASA - Voyager 2 - Near-Infrared Integral Field Spectrometer - NIFS - Gemini North - Hawaii - reflect - saturated vapor - Leigh Fletcher - University of Leicester - ice giant - sun - gas giant - solar system - nitrogen - planet

منبع: Space.com

برگردان: یک ستاره در هت آسمان