آیا به زودی تصویری از یک "سیاهچاله" خواهیم دید؟

* امسال شاید برای نخستین بار در تاریخ بتوانیم یک سیاهچاله را ببینیم.

به باور اخترفیزیکدانان، شاید در چند هفته‌ یا چند ماه دیگر بتوانیم چیزی که تاکنون به چشم دیده نشده را ببینیم، و این می‌تواند پیامدهایی بسیار گسترده‌ برای شناخت ما از کیهان داشته باشد: یک سیاهچاله‌، نقطه‌ای از فضا با کشش گرانشی آن چنان نیرومند که حتی نور هم توان گریز از چنگش را ندارد.

"تلسکوپ افق رویداد" شبکه‌ای از ۸ آریایه‌ی رادیوتلسکوپی در گوشه و کنار سیاره‌ی زمین است

اینشتین در نظریه‌ی نسبیت عام خود وجود سیاهچاله‌ها را پیش‌بینی کرده بود، ولی حتی خود او هم باور قطعی به وجودشان نداشت. و تاکنون هم هیچ کس نتوانسته گواه استواری برای آنها بیابد. تلسکوپ "ایوِنت هورایزن" یا "تلسکوپ افق رویداد" (ئی‌اچ‌تی، EHT) می‌تواند همه چیز را تغییر دهد.

ئی‌اچ‌تی را نمی‌شود "یک" تلسکوپ دانست، زیرا شبکه‌ای از تلسکوپ‌ها (رادیوتلسکوپ‌ها) در سرتاسر جهان است. آنها با کار کردن هماهنگ می‌توانند همه‌ی توانی که برای تصویربرداری از یک سیاهچاله نیازست را به دست آورند. [به این روش، تداخل‌سنجی با خط پایه‌ی بسیار بلند یا VLBI می‌گویند]

شپرد دولمن، مدیر ئی‌اچ‌تی می‌گوید: «نخست این که نیاز به بزرگنمایی بی‌انداره بالا دارید- بزگنمایی هم‌ارز این که بتوانید گودی‌های روی یک توپ گلف در لوس‌آنجلس را از نیویورک ببینید. پس از آن نیاز به راهی برای نفوذ در گازهای کهکشان راه شیری و گازهای داغ پیرامون خود سیاهچاله خواهید داشت.»

این کار نیاز به تلسکوپی به بزرگی سیاره‌ی زمین دارد، و اینجاست که ئی‌اچ‌تی وارد میدان می‌شود.

دولمن می‌گوید با کار گذاشتن آرایه‌ای از رادیوتلسکوپ‌ها در سرتاسر سطح زمین، ما به یک "تلسکوپ مجازی به بزرگی زمین" دست خواهیم یافت. گروه ئی‌اچ‌تی به گونه‌ای این دیش‌ها را هماهنگ کرده‌اند که می‌توانند در یک برنامه‌ریزی، همگی با هم یک نقطه از آسمان را دقیقا همزمان رصد کنند و امواج رادیویی را روی دیسک سخت ذخیره نمایند. سپس گروه ئی‌اچ‌تی با پیوند این داده‌ها می‌توانند به تصویری برسند که اگر با بهره از رادیوتلسکوپی به اندازه‌ی زمین انجام می‌دادند به دست می‌آوردند.

این دانشمندان در آوریل ۲۰۱۷ تلسکوپ خود را برای نخستین بار آزمایش کردند. در مدت پنج شب، هر هشت رادیوتلسکوپ ئی‌اچ‌تی رو به نقطه‌ای در مرکز کهکشان راه شیری، یعنی "کمان ای*" (بخوانید: کمان ای-ستاره) تنظیم کردند. به باور اخترشناسان، یک ابرسیاهچاله (سیاهچاله‌ی ابرپرجرم) در این نقطه لانه دارد.

 داده‌های روی دیسک سخت یکی از این رادیوتلسکوپ‌ها که در قطب جنوب است (تلسکوپ ساوث پول یا SPT)، به دلیل نبود پرواز‌های باری از آن منطقه تا نیمه‌های دسامبر دریافت نشده بود. دانشمندان از آن زمان سرگرم هماهنگ کردن داده‌های این تلسکوپ با دیگر تلسکوپ‌ها و بررسی آنها برای دستیابی به یک تصویر هستند.

تصویربرداری از یک سیاهچاله نه تنها تاییدی قطعی بر وجود این اجرام است، بلکه می‌تواند ینش‌هایی بکر و تازه از جهان هستی به ما بدهد.

دولمن می‌گوید: «تاثیر سیاهچاله‌ها بر کیهان بسیار کلان است. باور کنونی بر این است که ابرسیاهچاله‌های مرکز کهکشان‌ها و خود کهکشان‌های میزبانشان همپای هم رشد می‌کنند، از همین رو دیدن چیزهایی که نزدیک افق رویداد آنها رخ می‌دهد به شناخت ما از کیهان در مقیاسی بزرگ‌تر کمک خواهد کرد.»

در آینده، پژوهشگران می‌توانند عکس‌هایی از یک سیاهچاله در گذر زمان بگیرند. این به دانشمندان اجازه می‌دهد تا درستی یا نادرستی نسبیت عام را در مرز یک سیاهچاله بیازمایند و همچنین چگونگی رشد و فروکشیدن مواد توسط آن را بررسی کنند.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Albert Einstein - black hole - general relativity - Event Horizon Telescope - EHT - golf ball - Los Angeles - New York - Sheperd Doeleman - Milky Way - Earth - radio dish - plane - radio wave - Sagittarius A* - Sgr A* - supermassive black hole - South Pole Telescope - event horizon

منبع: futurism

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان