"نقطه آبی کمرنگ"، این بار از چشم یک ماهواره مینیاتوری

در سال ۱۹۹۰، فضاپیمای وویجر ۱ ناسا از فاصله‌ی چندین میلیارد کیلومتری تصویر کلاسیکی از زمین گرفت و فرستاد که به نام "نقطه‌ی آبی کمرنگ" آوازه یافت [اینجا]. اکنون برای نخستین بار، رده‌ای از ماهواره‌های مینیاتوری یا "تاسواره‌ها" (کیوب‌ست) نیز یک چنین عکسی را از زمین و ماه گرفته‌اند.

بخش سفید سمت راست: آنتن توان‌بالای مارکو- بخش سفید سمت چپ: تغذیه‌ی این آنتن- بخش تیره‌ی سمت راست: سایه‌ی تغذیه‌ی مارکو- گوشه‌های بالا و پایین سمت چپ: پوشش گرمایی مارکو

ناسا در روز ۸ می این رکورد تازه را برای تاسواره‌ها به جا گذاشت؛ در آن روز، یک جفت تاسواره به نام "مارس کیوب وان" (مارکو) به فاصله‌ی ۱ میلیون کیلومتری زمین رسیدند. یکی از این تاسواره‌ها با نام "مارکو-بی" که "وال-ئی" هم شناخته می‌شود، در روز ۹ می با بهره از یک عدسی چشم ماهی نخستین عکسش را گرفت. گرفتن این عکس بخشی از روندی بود که مهندسان برای تاییدِ درست باز شدنِ آنتن‌های توان-بالای فضاپیما انجام دادند.

این عکس زمین و ماهش را مانند دو نقطه‌ی کوچک در پهنه‌ی تاریک فضا نشان می‌داد.

اندی کلش، سرمندس مارکو در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا (جی‌پی‌ال) می‌گوید: «هیچ تاسواره‌ای تاکنون به این اندازه از زمین دور نشده بود، پس این یک گام بزرگ است. هر دوی این تاسواره‌ها در وضعیت خوبی‌اند و درست کار می‌کنند. نگاه ما به آینده و دیدن آنها در نقطه‌ای دورتر است.»

ماکو-ای و مارکو-بی نخستین تاسواره‌هایی هستند که به ژرفای فضا پرتاب شده‌اند. بیشتر این ریزماهواره‌ها از مدار زمین بیرون نمی‌روند و به طور معمول فاصله‌شان تا زمین بیش از ۸۰۰ کیلومتر نیست. این ماهواره‌های مینیاتوری در آغاز برای آموزش دانشجویان درباره‌ی ماهواره‌ها ساخته شده بودند ولی اکنون یک فناوری بازرگانی (تجاری) عمده هستند که در همه‌ی زمینه‌ها، از مسیرهای دریانوردی گرفته تا دگرگونی‌های اقلیمی به گردآوری داده می‌پردازند.

تاسواره‌های مارکو در روز ۵ می به همراه کاوشگر سطح‌نشین اینسایت ناسا که برنامه‌اش فرود بر سطح بهرام (مریخ) در روز ۲۶ نوامبر ۲۰۱۸ و آغاز بررسیِ ژرفای زیر آن برای نخستین بارست راهی فضا شدند.

به دلیل نازک و تنُک بودن هوای بهرام، فرود کاوشگرها بر سطح آن چالشی بسیار بزرگ است. اندکی پس از جدا شدن اینسایت از موشک اتلس ۵، دو تاسواره‌ی ماکو هم از آن جدا شده و به همراه اینسایت راه سیاره‌ی سرخ را در پیش گرفتند. پس از رسیدن آنها به بهرام، و به هنگام وارد شدن اینسایت به جو سیاره و فرود آمدن، این دو تاسواره داده‌های رادیویی آن را دریافت کرده و به زمین خواهند فرستاد. این آنتن‌های توان-بالا (high-gain) بخش‌های کلیدی این برنامه‌اند؛ گروه مهندسان مارکو تا اینجا کارکرد پیروزمندانه‌ی مارکو را تایید کرده‌اند ولی در هفته‌های آینده باز هم آنها را آزمایش خواهند کرد.

عملیات جدا شدن اینسایت و سپس ماکو-ای و مارکو-بی از موشک اتلس ۵ و آغاز سفر به سوی بهرام

اینسایت برای تقویت و بازپخش (رله‌ی) داده‌هایش به مارکو تکیه نخواهد کرد. این کار بر عهده‌ی فضاپیمای مدارگرد شناسایی بهرام ناسا (ام‌آراو) است. ولی مارکو می‌تواند یک پیشرو برای کاوشگرهای آینده‌ی بهرام باشد که "ایستگاه بازپخش خودشان را با خود ببرند". مارکو همچنین می‌تواند چند فناوری آزمایشی را نیز نمایش دهد از جمله با سامانه‌های آنتن‌، رادیویی، و پیشران خود، که به تاسواره‌ها امکان گردآوری داده‌های علمی در ماموریت‌های را آینده خواهد داد.

در پایان این ماه، مارکوها نخستین عملیات پیرایش مسیر را برای تاسواره‌ها انجام خواهند داد. این مانور به آنها اجازه‌ی پیشروی به سوی بهرام، و هموار کردن راه برای تاسواره‌های آینده خواهد داد.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

NASA - Voyager 1 - Earth - CubeSats - pale blue dot - Mars Cube One - MarCO - fisheye - MarCO-B - Wall-E - high-gain antenna - Andy Klesh - Jet Propulsion Laboratory - Pasadena - California - JPL - planet - InSight - lander - Mars - Interior Exploration using Seismic Investigations, Geodesy and Heat Transport - Red Planet - Mars Reconnaissance Orbiter - radio - propulsion

منبع: nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان